Μπορεί να γίνει η Τουρκία πυρηνική απειλή στη Μεσόγειο;

Γράφουν οι: Νικόλαος Γ. Σαμπάτης, οικονομολόγος – Θεμιστοκλής Ζ. Ζανίδης, διεθνολόγος

Η Τουρκία προτίθεται να αναπτύξει πυρηνικό οπλοστάσιο, όπως έχει διατυπώσει ο ίδιος ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν, ώστε η Άγκυρα να μετατραπεί σε ηγέτιδα δύναμη του Ισλαμικού κόσμου και περιφερειακός ηγεμόνας.

Αλλά, η ανάπτυξη πυρηνικού οπλοστασίου είναι μια μακρά, δαπανηρή κι επίπονη διαδικασία υψηλής τεχνολογίας που μόνο λίγα κράτη είναι σε θέση να πραγματοποιήσουν. Για να υλοποιήσει τους σχεδιασμούς της, η Τουρκία θα πρέπει να στραφεί στο Πακιστάν καθώς αποτελεί ήδη πυρηνική δύναμη. Η Τουρκία βοήθησε το Πακιστάν στην ανάπτυξη του πυρηνικού του προγράμματος πριν μερικά χρόνια, αφού πολλά από τα στοιχεία που δεν μπορούσε να αποκτήσει ανοιχτά, τα προμηθεύτηκε μέσω της Άγκυρας. Επιπροσθέτως, το παράδειγμα του Πακιστάν, ενός κράτους το οποίο θεμελιώθηκε στο Ισλάμ, δεν αφήνει ασυγκίνητο τον ισλαμιστή Τούρκο πρόεδρο. Κατά συνέπεια οι δύο δυνάμεις μπορούν να οικοδομήσουν πάνω σε μια ευρύτερη ιδεολογική βάση.

Εκτός της τουρκο-πακιστανικής σύμπραξης, ανησυχητικό είναι επίσης το γεγονός πως η Τουρκία φαίνεται να έχει στο πλευρό της και την Ρωσία: έχει ήδη συμφωνήσει με την ρωσική Rosatom και με μια γαλλο-κορεατική κοινοπραξία για την έναρξη των εργασιών κατασκευής πυρηνικών εργοστασίων στην περιοχή του Άκκουγιου και της Σινώπης αντίστοιχα, αξίας 42 δισ. $. Με την κίνηση αυτή η Μόσχα καθιστά έναν ΝΑΤΟϊκό σύμμαχο εξαρτημένο από την ρωσική τεχνολογία/τεχνογνωσία. Τέλος, η  Άγκυρα πρόσφατα υπέγραψε στρατιωτικό σχέδιο συνεργασίας με το Καζακστάν σε μια πληθώρα θεμάτων. Η Αστάνα, υπενθυμίζεται, είναι η χώρα που συνεισφέρει το 35% της παγκόσμιας παραγωγής ουρανίου.

Ισχυρή αμυντική βιομηχανία

Η ενασχόληση της Άγκυρας με την ανάπτυξη ενός τέτοιου οπλοστασίου, προϋποθέτει την ύπαρξη μιας ισχυρής αμυντικής βιομηχανίας η οποία θα κατασκευάσει και τους απαραίτητους φορείς μεταφοράς αυτών των όπλων. Και εκεί οι προσπάθειες της Τουρκίας είναι εργώδεις: εξελίσσει το πρόγραμμα για τον πύραυλο cruise «SOM-J»˙  κατασκευάζει ήδη κινητήρα κατάλληλο για πύραυλο standoff (SOM) με εμβέλεια 300 χιλιομέτρων˙ προτίθεται να κατασκευάσει δικούς της φορείς παράδοσης με μέγιστη εμβέλεια τα 2.500 χλμ κι ακριβείς δυνατότητες στόχευσης˙ ήδη αναπτύσσει τον πύραυλο Gezgin, βεληνεκούς 1,500 χλμ. με δυνατότητα εκτόξευσης από ξηρά, πλοία και υποβρύχια˙ αναπτύσσει εγχωρίως τον αντιπλοϊκό πύραυλο Atmaca (βεληνεκούς 280-360 χλμ), προς αντικατάσταση των Harpoon.

Το εξοπλιστικό πρόγραμμα αυτό υποδηλώνει την ύπαρξη πυρηνικού προγράμματος, όπως υποστηρίζει ο Hans Rühle, πρώην στέλεχος του γερμανικού Υπουργείου Άμυνας.

Στην λίστα των ενδείξεων έρχεται να προστεθεί μια λεπτομέρεια στις συμβάσεις κατασκευής των πυρηνικών αντιδραστήρων. Συνήθης πρακτική σε αυτού τους είδους τις συμβάσεις είναι να γίνεται αναφορά και στην παροχή του απαιτούμενου χαμηλού εμπλουτισμένου ουρανίου και στην ανάκτηση των χρησιμοποιημένων ράβδων καυσίμου. Η Τουρκία επέμεινε να μη γίνει αναφορά σε αυτά τα δύο στις συμβάσεις που έχει υπογράψει. Αυτό πιθανόν σημαίνει ότι η Τουρκία σκοπεύει να εμπλουτίσει ουράνιο, τουλάχιστον σε χαμηλό επίπεδο, γεγονός που οδήγησε τις γερμανικές υπηρεσίες πληροφοριών (BND) να ξεκινήσουν σχετική έρευνα.

Παρά τα όποια εμπόδια, η αναθεωρητική Τουρκία επιδιώκει να αλλάξει υπέρ αυτής το status quo στην ανατολική Μεσόγειο και δεν διστάζει να παραβιάζει ενίοτε ωμά το Διεθνές Δίκαιο ή να το χρησιμοποιεί εργαλειακά. Συνεπώς, δεν θα συνιστούσε έκπληξη το γεγονός να επιδιώξει την ανάπτυξη/απόκτηση πυρηνικού οπλοστασίου κατά παράβαση της Σύμβασης για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων που έχει ήδη υπογράψει.

Αν η πιθανότητα ανάπτυξης πυρηνικών όπλων από την Τουρκία μετατραπεί σε πραγματικότητα θα έχει ως συνέπεια την δραματική ανατροπή του ισοζυγίου ισχύος μεταξύ Ελλάδας-Τουρκίας, όσο και με άλλα κράτη της περιοχής και πέραν αυτής. Οπότε, η ελληνική πλευρά, αλλά και οι λοιπές χώρες της περιοχής, οφείλουν να δείξουν την δέουσα προσοχή και να πραγματοποιήσουν όλους τους απαραίτητους σχεδιασμούς αποτροπής και αντιστάθμισης.

 *Το κείμενο αποτελεί περίληψη ανάλυσης που δημοσιεύθηκε στο Ινστιτούτο Εξωτερικών Υποθέσεων (www.fainst.eu) και την οποία μπορείτε να διαβάσετε ΕΔΩ.