Ελληνοτουρκικά: Έντονο παρασκήνιο για τον διάλογο Αθήνας – Άγκυρας

Έντονες ήταν τις τελευταίες ημέρες οι επαφές του έλληνα και του τούρκου στρατιωτικού αντιπροσώπου του ΝΑΤΟ με αξιωματούχο της στρατιωτικής επιτροπής της Συμμαχίας, αναζητώντας το κοινό πλαίσιο που θα επιτρέψει την έναρξη του διμερούς διαλόγου για ένα μηχανισμό απεμπλοκής (deconfliction mechanism).

Με την αποχώρηση του τουρκικού ερευνητικού Oruc Reis από την περιοχή νοτίως του Καστελλόριζου, εκπληρώθηκε η βασική προϋπόθεση που έθετε η Αθήνα για την έναρξη του τεχνικού αυτού διαλόγου, ωστόσο παρέμεναν εμπόδια στον δρόμο προς μία διαπραγμάτευση ουσίας επί των μέτρων απεμπλοκής.

Από μόνη της η κίνηση αυτή δεν σημαίνει ότι υπάρχει εκτόνωση της έντασης και οι δηλώσεις τούρκων αξιωματούχων που ακολούθησαν δεν συνέβαλαν ως προς αυτό, εξ’ ου και οι διπλωματικές πιέσεις προς την Άγκυρα τις τελευταίες ημέρες εντάθηκαν, με αποκορύφωμα την επικοινωνία Μέρκελ – Ερντογάν, το απόγευμα της Τετάρτης.

Είναι σαφής η προσπάθεια της γερμανικής προεδρίας και των ευρωπαίων παραγόντων να εκμεταλλευτούν το διάστημα μέχρι της Σύνοδο Κορυφής (24-25 Σεπτεμβρίου), ώστε με αποφυγή κινήσεων και δηλώσεων που δυναμιτίζουν το κλίμα να ανοίξει ο δρόμος για τη διπλωματική αντιμετώπιση των προβλημάτων, ενώ αντίστοιχη βαρύτητα -με τη στήριξη του Βερολίνου- έχει δώσει και το ΝΑΤΟ.

Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, οι δύο πλευρές έχουν συμφωνήσει στο πλαίσιο της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας για την αποτροπή οποιασδήποτε ενέργειας που θα μπορούσε να εκληφθεί ως εχθρική, ενώ συμφωνία φέρεται να υπάρχει για έναρξη διαλόγου αναφορικά με τους όρους που θα μπορούσε να γίνει μια διαπραγμάτευση.

Με εξαίρεση τη δήλωση του τούρκου υπουργού Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, περί επιστροφής του Oruc Reis στην Ανατολική Μεσόγειο -η οποία πάντως δεν κινείται σε τόσο επιθετικούς τόνους όσο προηγούμενες- δεν είναι τυχαίο ότι σήμερα δεν υπήρξε κάποια άλλη εμπρηστική δήλωση αξιωματούχου της γείτονος. Μάλιστα, ο επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας επανέλαβε ότι η Τουρκία είναι έτοιμη για συνομιλίες που να έχουν ωστόσο αποτέλεσμα και να γίνουν με βάση το δίκαιο, ενώ χαρακτήρισε «πολύ θετικά» τα μηνύματα του Κυριάκου Μητσοτάκη. Επέμεινε πάντως ότι τα θέματα προς συζήτηση είναι πολλά.

Αξιοσημείωτη μπορεί να θεωρηθεί και η απόλυτη ηρεμία μετά από καιρό που παρατηρήθηκε πάνω από το Αιγαίο χωρίς παραβιάσεις τουρκικών μαχητικών.

Χαμηλές προσδοκίες από την Αθήνα

Πάντως, στην Αθήνα δεν δημιουργούνται μεγάλες προσδοκίες για έναρξη του διαλόγου μεταξύ των δύο πλευρών, με την ελληνική πλευρά να ζητά απτά δείγματα γραφής για αποκλιμάκωση της έντασης.

Χαρακτηριστική ήταν η δήλωση του Κυριάκου Μητσοτάκη μετά τη συνάντηση με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ. Απευθυνόμενος προς την Άγκυρα, ο πρωθυπουργός υποστήριξε πως «έχει χρόνο ακόμα -πριν αλλά και μετά τη Σύνοδο Κορυφής- να συνεχίσει το πρώτο ενθαρρυντικό βήμα απεμπλοκής από αυτή την κρίση. Και εφόσον έχουμε απτά δείγματα γραφής κι αυτά συνεχιστούν, είμαστε έτοιμοι να εκκινήσουμε άμεσα διερευνητικές επαφές με την Τουρκία, σχετικά με τη μία μείζονα διαφορά την οποία έχουμε: Την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών, ΑΟΖ δηλαδή, Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο».

Στο πλαίσιο αυτό, ο Κυριάκος Μητσοτάκης τόνισε πως «δεν γίνεται να διακηρύττεις ότι διαβουλεύεσαι και ταυτόχρονα να επιβουλεύεσαι. Ούτε να λες ότι συνομιλείς, ενώ απειλείς» κάνοντας έμμεση αναφορά στα αντιφατικά μηνύματα που εξέπεμπε η Άγκυρα παρά την αποχώρηση του Oruc Reis.

Στο ίδιο μήκος κύματος εμφανίστηκε ο πρωθυπουργός και στο ετήσιο συνέδριο του «Economist», διαμηνύοντας πως αν συνεχίσουμε σε αυτό τον δρόμο, είμαι ανοικτός για συνομιλίες με την Τουρκία.

Όπως χαρακτηριστικά είπε «έχουμε πει κάτι απολύτως ξεκάθαρο από την αρχή: Είμαστε διατεθειμένοι να συζητήσουμε με την Τουρκία, μέσω διερευνητικών συνομιλιών, για το ένα θέμα, που αφορά την οριοθέτηση των Θαλασσίων Ζωνών στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Διεξάγονταν συζητήσεις επί σειρά ετών. Σημειώθηκε πρόοδος, όμως ποτέ δεν φτάσαμε σε συμφωνία. Θα επαναλάβουμε αυτές τις συνομιλίες από εκεί που σταμάτησαν τον Μάρτιο του 2016. Και θέλω να είμαι ξεκάθαρος: ότι αν δεν φτάσουμε σε συμφωνία, είμαστε διατεθειμένοι να φέρουμε το ζήτημα στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης».

«Όταν έχουμε μια διαφωνία, δεν επιτρέπεται να γίνονται μονομερείς ενέργειες. Νομίζω ότι αυτό το σαφές μήνυμα έχει σταλεί στην Τουρκία. Υπάρχει ένα πακέτο πιθανών συνεπειών που αντιμετωπίζει η Τουρκία αν συνεχίσει αυτή τη συμπεριφορά. Είμαι ο τελευταίος που θα ήθελα η Ευρώπη να κινηθεί σε αυτή την κατεύθυνση, όμως είναι σαφές ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα σταθεί στο πλευρό της Ελλάδας και της Κύπρου. Δεν θα εμφανιστεί διχασμένη σε αυτό το ζήτημα. Κι ελπίζω ότι αυτό που είδαμε ως πρώτο βήμα αποκλιμάκωσης θα συνεχιστεί και θα επαναληφθούν οι συνομιλίες δίχως απειλές κι επιθετική ρητορική» κατέληξε.