Η ανθρωπότητα μια γειτονιά

Θυμάμαι τον συγχωρεμένο Αλέξη Μινωτή, λίγο καιρό πριν πεθάνει, που μας έλεγε, αν και δούλευε ως το τέλος της ζωής του και ο ελεύθερος χρόνος του ήταν πάντα πολύ περιορισμένος, ότι «το βράδυ βλέπω τηλεόραση ώσπου να αηδιάσω με τον εαυτό μου και να πάω να πέσω για ύπνο». Δεν γνωρίζω σε ποιο βαθμό μπορεί να έχει ερευνηθεί παγκοσμίως το γεγονός ότι αν και συχνά μπορεί να αηδιάζει κανείς με τον εαυτό του για την επιμονή του να συνεχίζει να βλέπει πράγματα στην τηλεόραση που τον αγανακτούν, τον θυμώνουν και τον εξοργίζουν, τη στιγμή που είναι τόσο εύκολο με το πάτημα ενός κουμπιού να ξαναποκτήσει το «ηθικό» του και την αυτοεκτίμησή του. Πάντως αυτό που παραμένει απορίας άξιον είναι πώς άνθρωποι που τα κριτήρια και η αισθητική τους γενικότερα είναι τέτοια ώστε να ευχαριστιούνται με ακροάματα και θεάματα ενός υψηλού πνευματικού επιπέδου και έχουν συνείδηση τι τους έχει στοιχίσει προκειμένου να κατακτήσουν μια τέτοια θέση, συμβιβάζονται αυθορμήτως με κάτι ευτελές και χθαμαλό.

Κυρίως συμβιβάζονται με μια χρήση των λέξεων που όχι μόνον δεν θα την υιοθετούσαν οι ίδιοι για τον εαυτό τους, αλλά αναγνωρίζουν σε αυτού του είδους τη χρήση τη συμβατική και πρωτολειακή, την αιτία για όλες τις κοινωνικές αδικίες και συμφορές. Ωστόσο το θέμα μας δεν είναι οι άνθρωποι που έχουν συνείδηση της αηδίας και επομένως κάποια στιγμή, σύντομα ή έστω αργοπορημένα, θα αντιδράσουν, κάτι που ακόμα και αν δεν συμβεί δεν έχει ιδιαίτερη σημασία αφού με το να ξέρουν τι ακριβώς αισθάνονται η ζημιά που προκαλείται είναι πολύ μικρή. Το θέμα είναι όλοι οι άλλοι που αντί για αηδία αισθάνονται απόλαυση και ανανεώνουν το ραντεβού τους με αυτού του είδους την απόλαυση όχι πριν πέσουν για ύπνο, αλλά και σε άλλες ώρες του εικοσιτετραώρου. Επιτυγχάνοντας κάτι που δεν είναι μόνο η αιτία για μια στην καλύτερη περίπτωση κοινωνική ακαταστασία, αλλά και ο κυριότερος λόγος για να προκληθεί και να παγιωθεί μέσα τους ένα αίσθημα ασυνέχειας και αποσπασματικότητας.

Κάτι που τους κάνει να γίνονται ακατάλληλοι για μια ουσιαστική, μη υποβολιμαία σκέψη. Αλλά και πάλι θα ήταν μικρό το κακό σε περίπτωση που η φτήνια, όπως διαχέεται χάρη στην τηλεόραση, θα είχε ως αποτέλεσμα να έχουμε να κάνουμε με χειραγωγίσιμους σε όλα τα επίπεδα ανθρώπους. Υπάρχει κάτι απείρως χειρότερο: όταν το κάθε άτομο εξαίρεται τόσο πολύ σε σχέση με το πού θα πάει, τι θα φορέσει, τι παπούτσια θα αγοράσει, τι κολόνια θα λουστεί, δηλαδή τόσο προσωποπαγή ενδιαφέροντα σε σχέση με τον τρόπο που καλλιεργούνται, έστω και αν αφορούν όλους σχεδόν τους ανθρώπους, αισθάνεται να καταλαμβάνει τόσο χώρο μέσα στη ζωή ώστε οι άλλοι δεν μπορεί να τον ενδιαφέρουν – αλλά και πάλι εικονικά – μόνον όταν μοιράζονται τα ίδια με αυτόν αιτήματα. Διαφορετικά υπάρχουν μόνο για να τους λυπάσαι και να τους ελεείς.

Επειδή, κατά τα φαινόμενα, οι άνθρωποι αυτοί αισθάνονται να μην μπουχτίζουν και να μην αηδιάζουν με τον εαυτό τους – κυρίως πολιτικοί και καλλιτέχνες – με το συνεχές «λέγε, λέγε γι’ αυτούς», δεν σημαίνει ότι με το αζημίωτο ηθικά μπορεί να ζήσει μια ανάλογη συνθήκη και ο μέσος άνθρωπος. Οταν συμβαίνει κάτι σχετικό, η ανθρωπότητα ασφυκτιά σαν να έχει μαζευτεί όλη σε μια γειτονιά.