Γιατί ο Τραμπ τα έβαλε με την απογραφή πληθυσμού στις ΗΠΑ

Την περίοδο αυτό ολοκληρώνεται μια διαδικασία που γίνεται στις ΗΠΑ μια φορά ανά δεκαετία: είναι η απογραφή πληθυσμού, που θα δώσει μια εικόνα του πόσοι άνθρωποι ζουν στις ΗΠΑ και σε ποιες περιοχές, καθορίζοντας ταυτόχρονα με αυτό τον τρόπο μια σειρά από κρίσιμες αποφάσεις, από το πόσους βουλευτές στη Βουλή των Αντιπροσώπων δικαιούται κάθε Πολιτεία μέχρι την κατανομή των ομοσπονδιακών δαπανών κατά της φτώχειας.

Μόνο που όπως σχεδόν όλα στις ΗΠΑ αυτή την περίοδο, με τη χώρα να έχει μπροστά της την τελική ευθεία μιας ιδιαίτερα πολωμένης εκλογικής μάχης, έτσι και η διαδικασία της απογραφής έχει γίνει αντικείμενο σημαντικής πολιτικής αντιπαράθεσης.

Τα προβλήματα από την πανδημία

Κανονικά η εκκίνηση της απογραφής πληθυσμού είναι αντικείμενο διαφόρων πανηγυρικών εκδηλώσεων που στόχο έχουν να πείσουν την κοινωνία να συμμετέχει με ενθουσιασμό, αφού χωρίς την ενεργό συμμετοχή των ίδιων των καταμετρούμενων κατοίκων των ΗΠΑ είναι πολύ δύσκολο να έρθει εις πέρας η απογραφή 330 περίπου εκατομμυρίων ανθρώπων.

Φέτος τα πράγματα ήταν διαφορετικά γιατί η εκκίνηση της απογραφής τον Απρίλιο συνέπεσε με το πρώτο κύμα της πανδημία και εκτιμήθηκε ότι αυτό θα δημιουργούσε προβλήματα.

Γι’ αυτό το λόγο και ήδη από τον Απρίλιο το Census Bureau (Γραφείο Απογραφής) η αρμόδια ομοσπονδιακή υπηρεσία που συντονίζει την απογραφή πληθυσμού είχε ζητήσει μια παράταση του χρόνου παράδοσης των αποτελεσμάτων κατά τέσσερις μήνες – άρα να παραδοθούν στο τέλος Απριλίου του 2021 αντί της 31ης Δεκεμβρίου 2020, όπως ορίζει ρητά ο ομοσπονδιακός νόμος, ενώ παράλληλα δεσμεύτηκε ότι θα συνέχιζε να χτυπά πόρτες και να συλλέγει ερωτηματολόγια από τα νοικοκυριά που δεν έχουν απαντήσει.

Ο Τραμπ θέλει χωριστή καταγραφή των μεταναστών χωρίς χαρτιά

Η απογραφή πληθυσμού στις ΗΠΑ, όπως και στις περισσότερες χώρες, δεν κάνει διάκριση ανάμεσα σε νομίμως διαμένοντες και μετανάστες χωρίς χαρτιά, μια που ο στόχος είναι να καταμετρηθούν όλες και όλοι όσοι ζουν όντως στον γεωγραφικό χώρο μιας κρατικής επικράτειας.

Την ίδια η εκτίμηση των δημογράφων είναι πάντα ότι ερωτήσεις που αφορούν το καθεστώς παραμονής ενός ανθρώπου σε μια χώρα θα αποθαρρύνουν πολλούς από το να απαντήσουν. Και αυτό γιατί εκτιμάται ότι πολλοί μετανάστες με επισφαλές θεσμικό πλαίσιο θα προτιμήσουν να μην απαντήσουν από φόβο έναντι των δημοσίων αρχών.

Την ίδια στιγμή, όμως, τα αποτελέσματα της απογραφής παίζουν έναν σημαντικό ρόλο για την κατανομή των εδρών στη Βουλή των Αντιπροσώπων. Με βάση τη διατύπωση των ομοσπονδιακών νόμων, η κατανομή γίνεται στη βάση του αριθμού των ανθρώπων που κατοικούν σε μια Πολιτεία και όχι του αριθμού όσων δικαιούνται να ψηφίσουν.

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να γίνεται επίδικο ζήτημα η χρήση ή όχι των τελευταίων αποτελεσμάτων. Για παράδειγμα το 1920 η απογραφή είχε καταγράψει τη συμμετοχή μεγάλου αριθμού μεταναστών που είχαν έρθει την τελευταία δεκαετία στις ΗΠΑ. Αυτό ανησύχησε πολλούς βουλευτές, ιδίως από αγροτικές περιοχές, που φοβήθηκαν ότι η αλλαγή της κατανομής εδρών θα σημαίνει ότι θα χάσουν την έδρα τους και γι’ αυτό εξασφάλισαν ότι μέχρι το 1930 θα χρησιμοποιούσαν την απογραφή του 1910.

Πιθανή αφαίρεση του αριθμού των μεταναστών από τα αποτελέσματα της απογραφής που θα χρησιμοποιηθούν για την κατανομή εδρών θα σήμαινε μείωση των εδρών που δικαιούνται Πολιτείες όπως το Τέξας και η Καλιφόρνια που έχουν μεγάλους μεταναστευτικούς πληθυσμούς και θα έπαιρναν παραπάνω έδρες Πολιτείες με σχετικά μικρό αριθμό μεταναστών όπως η Αλαμπάμα.

Γι’ αυτό το λόγο και οι Ρεπουμπλικάνοι ήθελαν να μην προσμετρούνται οι μετανάστες. Αρχικά ο Πρόεδρος Τραμπ προσπάθησε να περάσει μια επιπλέον ερώτηση στη φετινή απογραφή που να αφορά το εάν είναι πολίτες οι ερωτώμενοι, έτσι ώστε να μετρηθεί ο αριθμός των μεταναστών. Ωστόσο, το Ανώτατο Δικαστήριο απέρριψε το αίτημα αυτό.

Όμως, ο Τραμπ επέμεινε και τον Ιούλιο ζήτησε από το υπουργείο Εμπορίου, στο οποίο υπάγεται το Γραφείο Απογραφής, να βγάλει δύο σειρές αποτελεσμάτων της απογραφής: η πρώτη να περιλαμβάνει τους πάντες, όπως γινόταν μέχρι τώρα, και η άλλη να δίνει μια εκτίμηση του αριθμού των παράτυπων μεταναστών σε κάθε Πολιτεία, έτσι ώστε αυτοί οι αριθμοί να αφαιρούνται όταν πρόκειται να γίνει υπολογισμός εδρών για τη Βουλή των Αντιπροσώπων. Ωστόσο, ένα ομοσπονδιακό δικαστήριο στις 10 Σεπτεμβρίου ακύρωσε αυτή την εντολή και έτσι η διαδικασία θα γίνει κανονικά.

Το πρόβλημα με την καταμέτρηση συγκεκριμένων πληθυσμών

Η απογραφή στις ΗΠΑ παραδοσιακά συναντά διάφορα προβλήματα. Το βασικότερο πρόβλημα είναι η υποεκτίμηση του αριθμού των ανθρώπων που είναι μαύροι ή ισπανόφωνοι.

Για παράδειγμα στην απογραφή του 2010 που γενικά θεωρήθηκε πετυχημένη, εκτιμάται ότι 2-2,5% των μαύρων αμερικανών δεν καταμετρήθηκε και πάνω από 1% των ισπανόφωνων. Όμως, αυτό αφορά το πανεθνικό σύνολο. Σε ορισμένες περιοχές και γειτονιές τα ποσοστά υποεκτίμησης ήταν μεγαλύτερα. Αντίστοιχα προβλήματα είχαν και με την καταγραφή των Ινδιάνων , όπου το ποσοστό υποεκτίμησης μπορεί να άγγιξε το 4%-5%.

Και όλα αυτά έχουν μεγάλη σημασία, όχι μόνο σε σχέση με ζητήματα όπως η εκλογική εκπροσώπηση αλλά και σε σχέση με την κατανομή των ομοσπονδιακών δαπανών. Κάθε χρόνο ο ομοσπονδιακός προϋπολογισμός κατανέμει κονδύλια ύψους 1,5 τρισεκατομμυρίου δολαρίων με βάση τα αποτελέσματα της απογραφής.

Η απόφαση της κυβέρνησης Τραμπ να επιταχύνει τη διαδικασία

Ωστόσο η ανησυχία για το εάν θα είναι ακριβή τα αποτελέσματα της φετινής απογραφής συνεχίζεται.

Ο λόγος είναι όλα τα προβλήματα που προέκυψαν αρχικά με την πανδημία αλλά και το ερώτημα εάν θα μπορέσουν να καταμετρηθούν τελικά όλοι οι άνθρωποι.

Και για να καταλάβουμε το τι σημαίνει να μην υπάρχει σωστή καταμέτρηση, ας σημειώσουμε ότι για κάθε άνθρωπο που δεν καταμετρήθηκε σε μια απογραφή, μια Πολιτεία χάνει περίπου 1091 δολάρια ομοσπονδιακής χρηματοδότησης για τα προγράμματα υγείας όπως το Medicaid και για τα προγράμματα για τα παιδιά.

Στα τέλη Αυγούστου απέμεναν να καταμετρηθούν ακόμη 38 εκατομμύρια νοικοκυριά και ο ερευνητές έπρεπε εκτός όλων των άλλων να αντιμετωπίσουν και το γεγονός ότι έπρεπε να κινηθούν σε περιοχές με έξαρση της πανδημίας.

Οι υπεύθυνοι του Γραφείου Απογραφής εκτιμούν ότι οι ρυθμοί είναι ικανοποιητικοί καθώς εκτός όλων των άλλων η χρήση των νέων τεχνολογιών και το γεγονός ότι αρκετές απαντήσεις συγκεντρώνονται διαδικτυακά έχει επιταχύνει τη διαδικασία.

Ωστόσο, ανησυχία για την ακρίβεια και την εγκυρότητα των αποτελεσμάτων της απογραφής δημιούργησε η ανακοίνωση τον Αύγουστο της απόφασης του Γραφείου Απογραφής ότι η συγκέντρωση απαντήσεων πόρτα-πόρτα θα ολοκληρωθεί στις 30 Σεπτεμβρίου, ένα μήνα νωρίτερα από τον προηγούμενο σχεδιασμό, με σκοπό να μπορούν να υπάρχουν αποτελέσματα στις 31 Δεκεμβρίου. Η απόφαση προκάλεσε ανησυχία μια που προηγουμένως είχε ζητηθεί παράταση του χρόνου παράδοσης των αποτελεσμάτων, ακριβώς επειδή υπήρχαν όλα τα προβλήματα με την πανδημία.

Δεν είναι λίγοι πάντως εκείνοι που υποστηρίζουν ότι τα αποτελέσματα φέτος δεν θα έχουν την απαιτούμενη εγκυρότητα, προσθέτοντας άλλη μια δυσκολία στην προσπάθεια της Αμερικής να καταλάβει σε ποια ακριβώς κατάσταση βρίσκεται.