Η κουλτούρα της ξαπλώστρας και το Big Brother

Πολύς θόρυβος έγινε και γίνεται για τις δηλώσεις περί βιασμού ενός μάτσο τύπου που συμμετείχε στο ελληνικό Big Brother. Είναι αυτές οι δηλώσεις ενδεικτικές μιας μειοψηφικής μερίδας της ελληνικής κοινωνίας ή μήπως εκφράζουν τα άκρα μιας συνήθους πολιτισμικής και κοινωνικής συμπεριφοράς διάχυτης στην ελληνική κοινωνία; Πιστεύω πως ισχύει το δεύτερο. Η κουλτούρα του βιασμού που βγαίνει απ’ αυτή τη δήλωση, σπάρθηκε σ’ ένα κοινωνικό χωράφι εύφορο σε τέτοιους καρπούς. Η κουλτούρα της τεστοστερόνης παράγεται από την κουλτούρα της αγένειας. Επαρκές δείγμα της το βλέπει κανείς στις καλοκαιρινές ξαπλώστρες.

Εκεί απογειώνεται η αδιαφορία για τον άλλο, το περιβάλλον, την ηχορύπανση. Εκεί στα κινητά μαθαίνεις την οικογενειακή και άλλη ζωή τύπων που δεν κάνουν τίποτα άλλο από το να γ…. και δέρνουν. Είναι τυχαίο που οι συμμετέχοντες στο Big Brother είναι «γδυμένοι» σαν να είναι σε ξαπλώστρες;

Τι παράγει όμως τέτοιους τύπους; Στάσεις, όπως η έλλειψη σεβασμού μερικών δημοσίων υπαλλήλων προς τους πολίτες (υπάρχουν βεβαίως και αντίθετα παραδείγματα), αλλά και η απέχθεια των πολιτών προς οτιδήποτε υπηρετεί τον δημόσιο χώρο, η απαξίωση του ψύχραιμου επιστημονικού λόγου, η συνωμοσιολογία και η ελιτίστικη ερμηνεία της ως βλακείας και όχι ως κοινωνικής στάσης, αλλά και καθημερινές συμπεριφορές όπως το στριμωξίδι για να μπει κάποιος πρώτος στα δημόσια μέσα συγκοινωνίας, το να καθόμαστε στην αριστερή πλευρά της κυλιόμενης σκάλας στο μετρό, το να βροντοχτυπάμε το κομπολόγι μας στις κινηματογραφικές αίθουσες, το να μιλούμε στον ενικό σε αγνώστους ή σε ανθρώπους που μόλις γνωρίσαμε, ή και πιο «πολιτικές» στάσεις όπως η νομιμοποίηση παραβατικών (φοροδιαφυγή, εκβιασμοί, ρουσφέτια, διαφθορά) και ανομικών συμπεριφορών (το «κίνημα» κατά της μάσκας και παλαιότερα το δεν πληρώνω), βρίσκονται στο κέντρο μιας κουλτούρας στα άκρα της οποίας γεννιέται ο Αλεξανδρίδης και να μη το ξεχνάμε και η Χρυσή Αυγή. Σε κάθε Αλεξανδρίδη αντιστοιχούν και κάποιοι επώνυμοι «ανεγκεφαλιστές» σαν τον Αλέκο Αλεξανδρή και τον Βασίλη Τσιάρτα που παράγουν μίσος κατά του διαφορετικού και τροφοδοτούν τον νεοναζισμό.

Καταρχάς να διευκρινίσω πως τέτοιες συμπεριφορές υπάρχουν και στις υπόλοιπες δυτικές κοινωνίες. Σε αντίθεση όμως με την άποψη που θέλει την Ελλάδα μια καθόλα νεωτερική κοινωνία, έστω με κάποιες καθυστερήσεις, εδώ υπάρχει μια ειδοποιός διαφορά.

Στον δυτικό κόσμο μέσω της παιδείας και της συνεπαγόμενης μεταβολής στη στάση έναντι των φυσικών αναγκών στον δημόσιο χώρο η λεγόμενη καταναγκαστική από το κράτος εσωτερίκευση μετατράπηκε σταδιακά σε ατομική. Οι αλλαγές στη συμπεριφορά των αυλικών και της αριστοκρατίας μεταδόθηκαν με αργό τρόπο στην αστική και εργατική κοινωνία, κάνοντάς τες περισσότερο ανεκτικές και λιγότερο επιθετικές σε περιόδους ειρήνης αλλά και στους πολέμους (ακόμη από την πρώτη Σύμβαση της Γενεύης το 1864). Στην Ελλάδα απουσιάζει αυτή η διαδικασία μετατροπής του εξωτερικού κρατικού καταναγκασμού σε εσωτερικό, λόγω και της απουσίας της αντίστοιχης ταξικής διαστρωμάτωσης. Να γιατί παράγουμε περισσότερη «αντρίλα» απ’ όση αντέχεται.

Ο Γιώργος Σιακαντάρης είναι διδάκτωρ Κοινωνιολογίας, συγγραφέας