«Η μέρα χωρίς όνομα»: Οικογενειακά αδιέξοδα στο βιβλίο το Φρίντριχ Ένι

Η αστυνομική λογοτεχνία έχει υιοθετήσει, εδώ και κάποιες δεκαετίες, ένα έντονα κοινωνικό βλέμμα, αφήνοντας πίσω της τις παλαιότερες ιστορίες μυστηρίου και αγκαλιάζοντας με την αινιγματική μυθοπλασία της μια σειρά από καυτά θέματα της εποχής μας, όπως τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα που κρύβονται πίσω από το οργανωμένο έγκλημα, η διαφθορά στο εσωτερικό της αστυνομίας και οι συνέπειές της για την καθημερινή ζωή των πολιτών ή η διασύνδεση μειζόνων πολιτικών συγκρούσεων με το κοινό ποινικό δίκαιο.

Σε αρκετά διαφορετική κατεύθυνση κινείται ο Friendrich Ani, που είναι γεννημένος το 1959 στη Βαυαρία. Πολυτάλαντος συγγραφέας, που ξεκίνησε από τη δημοσιογραφία και το αστυνομικό ρεπορτάζ, για να καταπιαστεί εν συνεχεία με όλα τα είδη του γραπτού λόγου (από το μυθιστόρημα, το θέατρο και την ποίηση μέχρι το σενάριο και το διήγημα), ο Άνι αποτελεί σήμερα στη χώρα του αναγνωρισμένη λογοτεχνική προσωπικότητα. Η μεγαλύτερη επιτυχία του είναι το μυθιστόρημα «Η μέρα χωρίς όνομα», που μόλις κυκλοφόρησε στα ελληνικά, σε μετάφραση Μαρίας Αγγελίδου, από τις εκδόσεις Gutenberg, στη σειρά «Aldina». Με υπότιτλο «Μια υπόθεση για τον Γιάκομπ Φρανκ», το μυθιστόρημα αυτό έγινε το 2017 ταινία από τον Φόλκερ Σλέντορφ, για να αποσπάσει πλήθος επαινετικές κριτικές και να φέρει τον Άνι στην πρώτη γραμμή των νεότερων Γερμανών συγγραφέων.

Ο Γιάκομπ Φρανκ είναι ένας πρόσφατα συνταξιοδοτημένος επιθεωρητής (συνομήλικος του συγγραφέα), που αναλαμβάνει να διερευνήσει εκ νέου μιαν ολότελα ξεχασμένη υπόθεση: την προ εικοσαετίας αυτοκτονία μιας έφηβης, που όπως ισχυρίζεται ο πατέρας της δεν έβαλε μόνη της τέλος στη ζωή της, αλλά δολοφονήθηκε. Παρακολουθώντας τον ήρωά του να ξετυλίγει προς τα πίσω το κουβάρι αυτής της παράδοξης υπόθεσης, ο Άνι αποφεύγει να προσδώσει την οποιαδήποτε πολιτική βάση στα υπό διερεύνηση γεγονότα. Στο κέντρο της δράσης μπαίνουν πρωτίστως ζητήματα της ατομικής ύπαρξης: η μοναξιά ανδρών και γυναικών στην πρωτεύουσα ή στην επαρχία, η αποξένωση των ανθρώπων εν μέσω των αγριοτήτων του αστικού περιβάλλοντος, αλλά και τα ποικίλα αδιέξοδα (πρωτίστως αυτά) του οικογενειακού βίου, που μπορεί να μετατρέψουν φαινομενικά αδιάφορα ή και καθαρώς ασήμαντα περιστατικά σε πηγή μόνιμης κακοδαιμονίας, ικανής να οδηγήσει, έστω και αθέλητα, στο έγκλημα. Το κοινωνικό μήνυμα δεν απουσιάζει, βεβαίως, από ένα τέτοιο τοπίο.

Η οικογένεια είναι η κυψέλη εντός της οποίας επωάζονται τα μεγάλα ζητήματα της καθημερινής ζωής και από αυτή την άποψη το «Η μέρα χωρίς όνομα» είναι ένα μυθιστόρημα που αγγίζει με οξύτητα τις σημερινές ευαισθησίες μας. Και σίγουρα δεν είναι τυχαίο το ότι όλοι οι πρωταγωνιστές του βιβλίου έρχονται, νωρίτερα ή αργότερα, αντιμέτωποι με τις εσωτερικές εμπλοκές τους: ο συνταξιούχος αστυνομικός επιθεωρητής αναμασά αδιάκοπα τον ιδιότυπο δεσμό που απόκτησε με τη μητέρα του κοριτσιού όταν κατέφτασε στο σπίτι τους για να τους ανακοινώσει την αυτοκτονία της, οι γονείς, οι συγγενείς, αλλά και οι φίλοι ή οι γνωστοί της θανούσης αποκαλύπτουν κατά τη διάρκεια των αλλεπάλληλων ανακρίσεων πλήθος προσωπικών περιπλοκών ενώ πολλά τρίτα πρόσωπα, που εισβάλλουν με σχεδόν τυχαίο τρόπο στο παιχνίδι, δεν μπορούν να κρύψουν τη δυσανεξία ή τη δυσφορία τους τόσο για τον εαυτό τους όσο και για τους άλλους.

Το τι πρόκειται να γίνει στο τέλος θα το βρει μόνος του ο αναγνώστης. Το σίγουρο, παρόλα αυτά, για τον Άνι είναι πως έχει γράψει ένα συναρπαστικό αστυνομικό μυθιστόρημα για τις πιο σκοτεινές πτυχές της σύγχρονης οικογένειας: πτυχές που αποκτούν δραματική διάσταση μέσα από την προσεκτικά οργανωμένη πλοκή, το ακατάπαυστο μυστήριο (απαντήσεις για τη λύση του θα πάρουμε μόνο στις τελευταίες σελίδες), τους καλά επεξεργασμένους χαρακτήρες (κάθε πρόσωπο, ακόμα και δευτερεύον, σκιαγραφεί έναν ολόκληρο κόσμο) και την υποβλητική ατμόσφαιρα, όπως τη διαισθανόμαστε και την ιχνηλατούμε σε κάθε σκηνή της αφήγησης.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ