Τουρκικό «δόλωμα» στην Αίγυπτο με την ΑΟΖ αλλά το ρήγμα είναι βαθύ

Πρόσφατα ο τουρκικός Τύπος υπενθύμισε τις προτάσεις που έχει κάνει από καιρό η Τουρκία προς την Αίγυπτο, με σκοπό την υπογραφή συμφωνίας για την αμοιβαία οριοθέτηση ΑΟΖ, με βάση την τουρκική ανάγνωση του Δικαίου της Θάλασσας, ανάγνωση που δεν αποδίδει στα νησιά, ακόμη σε αυτά του μεγέθους της Κύπρου ή της Κρήτης, αυτοτελή υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ. Δηλαδή, την ίδια ανάγνωση του διεθνούς δικαίου που χρησιμοποιήθηκε για τη συμφωνία χάραξης ΑΟΖ με τη διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Λιβύης στην Τρίπολη και η οποία έχει καταγγελθεί σε όλους τους τόνους από την ελληνική πλευρά.

Ο τουρκικός Τύπος επιμένει ότι οι προτάσεις αυτές είναι ιδιαίτερα γενναιόδωρες. «Η προτεινόμενη συμφωνία είναι η παραχώρηση μιας θαλάσσιας περιοχής στην Αίγυπτο σε μέγεθος τριών νησιών της Κύπρου», αναφέρει η «Χουριέτ», «Ειπώθηκε πως αν συμφωνήσετε μαζί μας για τις θαλάσσιες ζώνες, θα προσθέσετε αυτή την περιοχή στην οικονομία σας», προσθέτει η εφημερίδα.

Μάλιστα το ίδιο δημοσίευμα της «Χουριέτ» υπενθυμίζει ότι από 3 ημέρες ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, στη συνέντευξή του στο CNNTürk, είχε πει ότι «δεν είναι ότι δεν υπάρχουν διαπραγματεύσεις με την Αίγυπτο. Υπάρχουν συνομιλίες σε επίπεδο μυστικών υπηρεσιών. Είπαμε στην Αίγυπτο, ‘μπορούμε να υπογράψουμε μια συμφωνία όπως αυτή με τη Λιβύη’».

Η τουρκική λογική είναι προφανής: περιορίζοντας ριζικά την επήρεια των ελληνικών νησιών και της Κύπρου, διαμορφώνεται η δυνατότητα απόδοσης μεγάλων εκτάσεων σε χώρες όπως η Αίγυπτο. Η προσπάθεια «δελεασμού» της Αιγύπτου είναι επίσης προφανής εάν σκεφτούμε ότι είναι η χώρα με το πρώτο μεγάλο και ήδη εκμεταλλεύσιμο κοίτασμα φυσικού αερίου στην Νοτιοανατολική Μεσόγειο.

Ωστόσο, τα πράγματα είναι αρκετά πιο σύνθετα και το ρήγμα ανάμεσα στην Τουρκία και την Αίγυπτο αρκετά πιο βαθύ.

Τουρκία και Αίγυπτος δύο αντίπαλοι πολιτικοί πόλοι

Για να κατανοήσουμε το ρήγμα ανάμεσα στις δύο χώρες, πρέπει να θυμηθούμε ότι Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και το AKP θεωρούν κοντινό πολιτικό ρεύμα αυτό της Μουσουλμανικής Αδελφότητας.

Το συγκεκριμένο ιστορικό ρεύμα του πολιτικού Ισλάμ αποτελεί ταυτόχρονα και την αντιπολίτευση στην Αίγυπτο. Θυμίζουμε ότι ο πρόεδρος Σίσι βρέθηκε στην εξουσία μετά την ανατροπή, ουσιαστικά με ένα συνδυασμό μαζικών κινητοποιήσεων και πραξικοπήματος, της υπό το Μόρσι κυβέρνησης της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, που είχε σχηματιστεί μετά τις εκλογές που ακολούθησαν το μεγάλο λαϊκό κίνημα με επίκεντρο την πλατεία Ταχρίρ και την αποπομπή Μουμπάρακ. Για την τρέχουσα κυβέρνηση της Αιγύπτου, όπως και για το καθεστώς Μουμπάρακ η Μουσουλμανική Αδελφότητας αντιπροσώπευε πάντα τον εχθρό και τον αντίπαλο, εξ ου και η ιδιαίτερα σκληρή καταστολή με την οποία έχει κατά καιρούς αντιμετωπιστεί.

Κατά συνέπεια, το γεγονός ότι η Τουρκία σήμερα κυβερνάται από μια εκδοχή πολιτικού Ισλάμ που σε μεγάλο βαθμό ανήκει στο ευρύτερο ρεύμα της Μουσουλμανικής Αδελφότητας ή συνομιλεί με αυτό διαμορφώνει μια ούτως ή άλλως συνθήκη αντιπαλότητας και δυσπιστίας από τη μεριά της Αιγύπτου.

Βέβαια, η σχέση του ρεύματος του Ερντογάν με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα δεν ήταν πάντα οι καλύτερες. Αρχικά, τα στελέχη της Αδελφότητας στην Αίγυπτο, ρεύματος κατεξοχήν συντηρητικού, θεωρούσαν ότι το AKP ήταν υπερβολικά «κοσμικό» και όχι αρκούντως ισλαμιστικό.

Στην πραγματικότητα ήταν η συγκυρία μετά το 2011 που άλλαξε τα πράγματα, όταν η κυβέρνηση της Άγκυρας έγινε ο βασικός σύμμαχος της κυβέρνησης Μόρσι και αυτό αναβάθμισε και τις σχέσεις ανάμεσα στην Αδελφότητα και το AKP.

Μετά την ανατροπή της κυβέρνησης Μόρσι και την καταστολή που ακολούθησε, ένας αριθμός στελεχών της Αδελφότητας επέλεξε να πάει να ζήσει στην Τουρκία, στοιχείο ενίσχυσε τις σχέσεις με το AKP αλλά και την καχυποψία από την πλευρά της κυβέρνησης της Αιγύπτου.

Η Αίγυπτος προσπαθεί να συσπειρώσει τον Αραβικό Σύνδεσμο ενάντια στις τουρκικές κινήσεις

Παρότι στην μερική οριοθέτηση ΑΟΖ με την Ελλάδα, στην οποία προχώρησε πρόσφατα η Αίγυπτος, συνειδητά έμειναν εκτός οριοθέτησης οι περιοχές που με βάση τους τουρκικούς ισχυρισμούς είναι διαφιλονικούμενες και θα απαιτούσαν πολυμερή διαπραγμάτευση, εντούτοις η Αίγυπτος προσπαθεί να υψώσει αναχώματα κατά των τουρκικών κινήσεων.

Ας μην ξεχνάμε ότι οι δύο χώρες υποστηρίζουν αντιμαχόμενες παρατάξεις στο Λιβυκό εμφύλιο, με την Τουρκία να στηρίζει τη διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση στην Τρίπολη και η Αίγυπτος το Κοινοβούλιο με έδρα το Τομπρούκ.

Μιλώντας στη σύνοδο του Αραβικού Συνδέσμου στις 9 Σεπτεμβρίου ο Αιγύπτιος ΥΠΕΞ Σαμέχ Σούκρι κατήγγειλε την απειλή που αντιπροσωπεύουν οι τουρκικές πρακτικές, όπως είναι η διευκόλυνση της πρόσβασης «χιλιάδων τρομοκρατών και μισθοφόρων» στη Συρία, η ανάπτυξη χιλιάδων μαχητών στη Λιβύη και η οι παράνομες συμφωνίες όπως αυτή με τη Λιβύη.

Τελικά στις 10 Σεπτεμβρίου ο Αραβικός Σύνδεσμος κατήγγειλε τις τουρκικές πρακτικές στη Συρία, τη Λιβύη και το Ιράκ, απόφαση την οποία με τη σειρά της κατήγγειλε και η Τουρκία.

Ωστόσο, ενδεικτική των διαιρέσεων εντός του αραβικού συνδέσμου ήταν η απόφαση του Κατάρ, της Λιβύης , της Σομαλίας και του Τζιμπουτί να απέχουν από τη σχετική ψηφοφορία. Η αποχή αυτή αποτυπώνει και τις πραγματικές συμμαχίες που έχει αυτή τη στιγμή η Τουρκία (π.χ. αυτή με το Κατάρ που αποτυπώνεται και στην παρέμβαση στο Λιβυκό εμφύλιο) αλλά και την εκτεταμένη διπλωματική και οικονομική προσπάθεια της Τουρκίας να αναβαθμίσει τις σχέσεις της με αφρικανικές χώρες.