Ο σημαντικότερος ρόλος της παιδείας, έγραφε ο Κωνσταντίνος Τσάτσος, είναι η καταπολέμηση της ημιμάθειας, την οποία θεωρούσε «επιδημία των σύγχρονων δημοκρατιών», διότι δεν επιτρέπει στον άνθρωπο να ασκεί την ελευθερία του και, κατά συνέπεια, να ζει δημοκρατικά.

Και ως ημιμάθεια εννοούσε την «επιπόλαιη αρπαγή στον αέρα μερικών αχώνευτων θεωριών από πτωχούς τω πνεύματι, που νομίζουν ότι τα ξέρουν όλα».

Στους αντίποδες αυτών που πάσχουν από ημιμάθεια και καθίστανται τα πλέον εύκολα θηράματα των επιτηδείων, συνέχιζε ο Τσάτσος, βρίσκονται οι πεπαιδευμένοι άνθρωποι, οι ηθικά, πολιτικά και πολιτιστικά μορφωμένοι, οι ικανοί να σκέπτονται αυτοδύναμα και ελεύθερα.

«Πρέπει να νοιώσει κάθε πολίτης τι σημαίνει ελευθερία και τι διαφέρει η ελευθερία από την αυθαιρεσία. Πρέπει να νοιώσει ότι ο νόμος κατοχυρώνει την ελευθερία αλλά και ότι η ελευθερία πρέπει να σέβεται το νόμο. […] Ο αληθινός δημοκρατικός πολίτης δεν παρασύρεται από κενούς λόγους ούτε από την υποκρισία που εγκυμονεί κάθε ωραιολογία. Ο δημοκρατικός πολίτης είναι ο αντίποδας της μάζας, της αγέλης. Βουλεύεται και πράττει κατά τη συνείδηση τη δική του την προσωπική, όχι της συντροφιάς του».

Η κλασική παιδεία, τόνιζε ο μέγας αυτός διανοούμενος, είναι ο δρόμος που προσφέρει στον άνθρωπο την εσωτερική (πνευματική) και την εξωτερική (πολιτικοκοινωνική) ελευθερία.

Αντιθέτως, η έλλειψη ανθρωπιστικής καλλιέργειας συνεπάγεται αναπόδραστα την πνευματική νωθρότητα και την αγελαία νοοτροπία.

Δεν είναι άραγε άκρως επίκαιρα όλα τα ανωτέρω στην εποχή της φονικής πανδημίας, σε μια περίοδο όπου (και) στη χώρα μας ανθούν οι θεωρίες συνωμοσίας και κάθε άλλο παρά σπανίζουν οι αρνητές της μάσκας;

Εάν θέλουμε να μιλήσουμε τη γλώσσα της αλήθειας, εάν θέλουμε να πούμε τα πράγματα με τ’ όνομά τους, τις νοσηρές αυτές αντιλήψεις ασπάζονται ελαφρά τη καρδία και αναπαράγουν με εγκληματική ανευθυνότητα άνθρωποι κατά βάθος ακαλλιέργητοι, πολίτες χωρίς συναίσθηση των σοβαρότατων κινδύνων αλλά και των βαρύτατων ευθυνών τους έναντι των συμπολιτών τους.

Η ημιμάθεια και η επιπολαιότητα στις οποίες αναφέρεται ο Τσάτσος, η άκριτη υιοθέτηση αβάσιμων ισχυρισμών και αντιεπιστημονικών απόψεων, η αβελτηρία και η αγελαία σκέψη δεν μπορεί να μένουν στο απυρόβλητο, μόνο και μόνο επειδή η κοινωνία μας είναι –και πρέπει να είναι– ανεκτική σε ζητήματα συμπεριφοράς και προτιμήσεων.

Εδώ πρόκειται για κάτι εντελώς διαφορετικό, πρόκειται για ένα ζήτημα ζωής και θανάτου με την κυριολεκτική σημασία της φράσης.

Η συντεταγμένη πολιτεία οφείλει να αντιμετωπίσει με πειστικό και αποτελεσματικό τρόπο μεσαιωνικές αντιλήψεις και αυθαίρετες ενέργειες, οφείλει να διασφαλίσει την υγεία και την ευημερία του κοινωνικού συνόλου.

Είναι βέβαιο ότι οι πραγματικά ελεύθεροι άνθρωποι, οι δημοκρατικοί και υπεύθυνοι πολίτες, θα σταθούν στο πλευρό της.

Headlines