Το εφιαλτικό σενάριο ενός νέου lockdown – Ποιες οι κινήσεις της κυβέρνησης στην οικονομία

Με το δεύτερο επιδημικό κύμα να βρίσκεται προ των πυλών επανέρχεται, δυστυχώς, στις δημόσιες συζητήσεις και το σενάριο ενός νέου lockdown. Το καμπανάκι για τις νέες ισχυρές επιπτώσεις στην οικονομία έχει ήδη “χτυπήσει” και στο σύνολό τους οι επαγγελματικοί κλάδοι κουβαλούν, από τον Μάρτιο, το βαρύ φορτίο των ισχυρών απωλειών στον τζίρο. Η νέα αυξητική τάση των κρουσμάτων επιδεινώνει το ήδη επιβαρυμένο κλίμα και φυσικά “αδειάζει” τις προσδοκίες για ταχεία ανάκαμψη από το 2021, με τις εκτιμήσεις πλέον να δείχνουν πως το 2020 θα κλείσει με ύφεση κοντά στο δυσμενές σενάριο του 8% με ανοδικές τάσεις, αναλόγως των εξελίξεων στην αποτελεσματικότητα του εμβολίου.

Το πακέτο μέτρων της Θεσσαλονίκης επιβαρύνουν τον προϋπολογισμό κατά 6,8 δισ. ευρώ και εκτιμάται πως θα ενισχύσει την οικονομία κατά 10 δισ. ευρώ, ενώ στόχος του οικονομικού επιτελείου είναι τα ταμειακά διαθέσιμα μέχρι το τέλος του έτους να μην πέσουν κάτω από τα  33-30 δισ. ευρώ. Βαρόμετρο για τις επόμενες κινήσεις του οικονομικού επιτελείου είναι ο βαθμός των περιοριστικών μέτρων, όπου θα κινούνται πάνω στις ήδη υπάρχουσες δέσμες στήριξης των εργαζομένων και των επιχειρήσεων, σε κλάδους που έχουν πληγεί,  ενώ στο τραπέζι είναι η ενίσχυση των κινήτρων της 4ης Επιστρεπτέας Προκαταβολής που θα ξεκινήσει το Νοέμβριο.

Κενό ρευστότητας 33 δισ. ευρώ και ανεργία

Σύμφωνα με μελέτη της Εθνικής Τράπεζας, η πανδημία θα δημιουργήσει στις επιχειρήσεις ένα κενό ρευστότητας περί τα 33 δισ. ευρώ, ενώ η μείωση της απασχόλησης στο σύνολο της οικονομίας αναμένεται να κορυφωθεί το 3ο τρίμηνο, με άνω του 90% από την απώλεια θέσεων εργασίας να προέρχεται από τον επιχειρηματικό τομέα. Tο ποσοστό ανεργίας θα κορυφωθεί το 3ο τρίμηνο, αλλά θα επανέλθει άμεσα σε πτωτική τάση και σε επίπεδα αισθητά χαμηλότερα του 20% το 4ο τρίμηνο του 2020. Εντοπίζονται, επίσης, υψηλότερες ανάγκες για κεφάλαιο κίνησης στον κλάδο του εμπορίου (12 δισ. ευρώ) και τις πιο επείγουσες στην εστίαση (55% των πωλήσεων). Υποθέτοντας ότι η πανδημία στην Ελλάδα θα παραμείνει υπό έλεγχο μέχρι το τέλος του έτους και σε αντιστοιχία με ένα σενάριο συρρίκνωσης του ΑΕΠ κατά 7,5% στο σύνολο του 2020, η Εθνική Τράπεζα εκτιμά ότι οι πωλήσεις του επιχειρηματικού τομέα θα μειωθούν κατά 19% το 2020 (δηλαδή, περίπου κατά 50 δισ. ευρώ).

Η εν λόγω πτώση της ζήτησης (παρά την προσπάθεια περιορισμού του κόστους μέσω, μεταξύ άλλων, μείωσης της δαπάνης για πρώτες ύλες από την πλευρά των επιχειρήσεων) εκτιμάται ότι θα περιορίσει τα ταμειακά διαθέσιμα για το 84% του επιχειρηματικού τομέα, δημιουργώντας το κενό ρευστότητας της τάξης των 33 δισ. ευρώ.

Η αβεβαιότητα, για το πως θα εξελιχθούν τα υγειονομικά δεδομένα, σε συνδυασμό με τα “ψίχουλα” στις ταξιδιωτικές εισπράξεις τον Ιούλιο (τον πρώτο μήνα, δηλαδή, που άνοιξαν τα ξενοδοχεία και η εστίαση) προετοιμάζει το οικονομικό επιτελείο για το στοίχημα των επόμενων μηνών να ισορροπήσει μεταξύ της στήριξης της οικονομίας και της συγκράτησης της “τρύπας” στον προϋπολογισμό.

Οι πιέσεις στα έσοδα είναι συνεχείς και οι πληροφορίες από το οικονομικό επιτελείο δείχνουν πως η στρατηγική  κινείται πάνω σε ένα σχέδιο παροχής πρόσθετων οικονομικών μέτρων σε περιοχές που θα επιβληθούν τοπικά lockdown, καθώς η κυβέρνηση “κρατά” ταμειακά πυρομαχικά για όσο διαρκέσει η πανδημία. Βασική επιδίωξη του υπουργείου Οικονομικών είναι η λήψη στοχευμένων μέτρων στήριξης των εργαζομένων και των επιχειρήσεων για την αποφυγή “ασφυξίας” στις τοπικές αγορές.  Για το 2021, σύμφωνα με πληροφορίες, πάντως δεν αναμένονται -πέραν του ήδη εξαγγελθέν πακέτου ελαφρύνσεων της ΔΕΘ- να υιοθετηθούν νέα μόνιμα μέτρα, όπως μειώσεις φόρων, παρά μόνον στοχευμένες πολιτικές αντιμετώπισης και το μεγάλο στοίχημα η αξιοποίηση των κοινοτικών πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης.

Δέκα δισ. ευρώ στην οικονομία και νέα ενισχυμένη επιστρεπτέα

Το πακέτο μέτρων της Θεσσαλονίκης, που εξήγγειλε ο πρωθυπουργός, επιβαρύνουν τον προϋπολογισμό κατά 6,8 δισ. ευρώ και εκτιμάται πως θα ενισχύσει την οικονομία κατά 10 δισ. ευρώ. Βαρόμετρο για τις επόμενες κινήσεις του οικονομικού επιτελείου είναι ο βαθμός των περιοριστικών μέτρων και στο τραπέζι είναι η ενίσχυση των κινήτρων της 4ης Επιστρεπτέας Προκαταβολής. Σύμφωνα με δηλώσεις του αναπληρωτή υπουργού Οικονομικών Θεόδωρο Σκυλακάκη, στις περιοχές που θα εφαρμόζεται το μέτρο του lockdown, δεν θα επιστρέφεται μέρος της επιστρεπτέας προκαταβολής.

Συνοπτικά στα μέτρα που εξαγγέλθηκαν για το 2020-2021 είναι οι μείωση  των ασφαλιστικών εισφορών (39,7% στο 36,7%), η κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης για ένα έτος, πρόγραμμα επιδότησης 100.000 νέων θέσεων εργασίας, η ενίσχυση του “Συν-Εργασία”, ο τρίτος κύκλος της επιστρεπτέας προκαταβολής ύψους 1,5 δισ. ευρώ, αναστέλλονται γα το 2020 οι πλειστηριασμοί της πρώτης κατοικίας ευάλωτων νοικοκυριών, καταργείται ο ΕΝΦΙΑ σε 26 νησιά, επεκτείνεται για έξι μήνες ο μειωμένος ΦΠΑ ( σε μεταφορές, καφέ κλπ), παρατείνονται για δύο μήνες όλα τα επιδόματα ανεργίας και υιοθετείται το μέτρο των υπεραποσβέσεων σε 200% για ψηφιακές και πράσινες επενδύσεις. Παράλληλα, καταβάλλονται από τον Οκτώβριο αναδρομικά ύψους 1,4 δισ. ευρώ σε περίπου 1 εκατ. συνταξιούχους και ακόμα 460 εκατ. ευρώ σε άλλους δικαιούχους.

Η μείωση τζίρου και η πτώση στις ταξιδιωτικές εισπράξεις

Ο τζίρος στο σύνολο των επιχειρήσεων της οικονομίας υποχώρησε 25,1% σε σχέση με το δεύτερο τρίμηνο 2019, ενώ το φετινό Ιούλιο ο κλάδος της βιομηχανίας σημείωσε μείωση 16,2% (έναντι αύξησης 4,5% πέρσι). Σύμφωνα με την Ελληνική Στατιστική Αρχή για το σύνολο των επιχειρήσεων και των δραστηριοτήτων της οικονομίας, ο τζίρος  δεύτερο τρίμηνο 2020 ανήλθε σε 58.987.931 χιλ. ευρώ σημειώνοντας μείωση 25,1% σε σχέση με το δεύτερο τρίμηνο 2019, που είχε ανέλθει σε 78.800.256 χιλ. ευρώ. Οι επιχειρήσεις του τομέα Δραστηριότητες Υπηρεσιών Παροχής Καταλύματος και Υπηρεσιών Εστίασης και του Τομέα Τέχνες, Διασκέδαση και Ψυχαγωγία παρουσίασαν τη μεγαλύτερη μείωση στον κύκλο εργασιών κατά 78,8% και 53,2% αντίστοιχα.

Επίσης, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος, για το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, τα οποία δημοσίευσε χθες, καταγράφουν τις ισχυρές πιέσεις στα έσοδα από τον τουρισμό. Τον Ιούλιο του 2020, το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών παρουσίασε έλλειμμα 875 εκατ. ευρώ, έναντι πλεονάσματος 1,3 δισ. ευρώ τον Ιούλιο του 2019, λόγω της σημαντικής επιδείνωσης του ισοζυγίου υπηρεσιών. Η μείωση του ελλείμματος του ισοζυγίου αγαθών κατά 414 εκατ. ευρώ σε σχέση με τον Ιούλιο του 2019 οφείλεται στο γεγονός ότι η μείωση των εισαγωγών (κατά 15,8% σε τρέχουσες και 5,2% σε σταθερές τιμές) υπερέβη τη μείωση των εξαγωγών (κατά 12,6% σε τρέχουσες τιμές), οι οποίες ωστόσο σε σταθερές τιμές σημείωσαν άνοδο κατά 4%.

Σύμφωνα με την ΤτΕ, ο περιορισμός του πλεονάσματος του ισοζυγίου υπηρεσιών κατά 3,2 δισ. ευρώ οφείλεται κυρίως στη μείωση των καθαρών εισπράξεων από ταξιδιωτικές υπηρεσίες. Επίσης, οι εισπράξεις από ταξιδιωτικές υπηρεσίες μειώθηκαν κατά 84,4%, οι αφίξεις μη κατοίκων ταξιδιωτών μειώθηκαν κατά 85,4% σε σχέση με τον Ιούλιο του 2019 και οι εισπράξεις από μεταφορές, κυρίως θαλάσσιες, σημείωσαν πτώση κατά 26,2%.

Την περίοδο Ιανουαρίου-Ιουλίου 2020, το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών εμφάνισε έλλειμμα 7,9 δισ. ευρώ, κατά 5,2 δισ. ευρώ μεγαλύτερο από εκείνο της ίδιας περιόδου του 201.  Ο προϋπολογισμός του Αυγούστου, πάντως, έδειξε  αντοχές,ενώ για το 2020, το πρωτογενές έλλειμμα κινείται στην περιοχή του 6%, με αρμόδιες πηγές να αναφέρουν πως το 2021 θα είναι ένας προϋπολογισμός ανάκαμψης, όμως η επαναφορά   εκτιμάται το 2022.Φυσικά, ο μεγαλύτερος παράγοντας αβεβαιότητας, όπου θα καθορίσει την πορεία της οικονομίας τόσο το 2020 όσο και το 2021 αποτελεί ο χρόνος και ο ρυθμός εμβολιασμού