Διερευνητικές επαφές Ελλάδας και Τουρκίας: Το μπρα-ντε-φερ για το πλαίσιο των διαπραγματεύσεων

Ραγδαίες αναμένονται οι εξελίξεις τα επόμενα 24ωρα, καθώς μετά την αναβολή της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ και την επίσημη ανακοίνωση της έναρξης του 61ου γύρου των διερευνητικών επαφών Ελλάδας και Τουρκίας, ήδη βρίσκεται στα σκαριά το ενδεχόμενο απευθείας επικοινωνίας του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ταγίπ Ερντογάν.

Πιθανή τηλεδιάσκεψη Μητσοτάκη – Ερντογάν

Μάλιστα το ενδεχόμενο επικοινωνίας του Έλληνα πρωθυπουργού με τον Τούρκο πρόεδρο το αφήνουν ανοιχτό τόσο η ελληνική πλευρά όσο και η τουρκική.

Ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος Στέλιος Πέτσας δεν απέκλεισε η έναρξη των συνομιλιών Αθήνας και Άγκυρας να σηματοδοτηθεί με την επικοινωνία στο ανώτατο πολιτικό επίπεδο ακόμα και πριν την εξ’ αναβολής Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ την 1η και 2 Οκτωβρίου.

Όπως τόνισε ο Στέλιος Πέτσας, κανείς δεν μπορεί να προδικάσει τίποτα και πως βασικές προϋποθέσεις είναι η εμπιστοσύνη και η καλή προετοιμασία.

«Εάν αυτά υπάρχουν όλα είναι πιθανά»  είπε μιλώντας στην ΕΡΤ χαρακτηρίζοντας θετικό βήμα την επανέναρξη των διερευνητικών επαφών Ελλάδας – Τουρκίας.

Την ίδια στιγμή η τουρκική Hurriyet κάνει λόγο για επικείμενη τηλεδιάσκεψη του Ταγίπ Ερντογάν με τον Κυριάκο Μητσοτάκη και όπως γράφει στον απόηχο της χτεσινής τηλεδιάσκεψης του κ. Ερντογάν με την Άγκελα Μέρκελ και τον Εμμαουέλ Μακρόν «ο πρόεδρος Ερντογάν έδωσε το μήνυμα ότι είμαστε έτοιμοι για διάλογο με την Ελλάδα. Κι αυτό ήθελαν να ακούσουν η Μέρκελ και ο Μισέλ» ενώ προσθέτει πως οι διερευνητικές επαφές θα άρχιζαν στις 7 Αυγούστου ωστόσο η συμφωνία Ελλάδας και Αιγύπτου για την ΑΟΖ πήγε το διάλογο πίσω.

Οι κινήσεις της Αθήνας

Η Αθήνα διαμηνύει πως η ατζέντα αφορά στη συζήτηση της βασικής διαφοράς των ελληνοτουρκικών από το 1974 μέχρι σήμερα, δηλαδή τον καθορισμό θαλασσίων ζωνών υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ, και δεν περιλαμβάνει όσα κατά καιρούς ζητά ο Ταγίπ Ερντογάν. Επί τούτου, οι δύο πλευρές θα επιδιώξουν να βρουν κοινό σημείο για τους όρους ενδεχόμενου διαλόγου.

Μάλιστα, το διευκρινίζει και ο Νίκος Δένδιας, ο οποίος σε δηλώσεις του το βράδυ της Τρίτης διαμήνυσε πως δεν μιλάμε για διαπραγματεύσεις αλλά για συζητήσεις που θα καθορίσουν τους κανόνες βάσει των οποίων θα προκύψουν διαπραγματεύσεις.

Μιλώντας σε διαδικτυακή συζήτηση που διοργάνωσε το Ινστιτούτο Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής ο κ. Δένδιας εξήγησε ότι η διεξαγωγή συνομιλιών σημαίνει προσπάθεια εξεύρεσης κανόνων με βάση τους οποίους θα πραγματοποιήσουμε διαπραγματεύσεις. «Γιατί είναι τόσο δύσκολο; Γιατί η Τουρκία δεν αποδέχεται το Διεθνές Δίκαιο ως κοινό κανόνα» διερωτήθηκε.

«Θα συμμετάσχουμε σε αυτή την προσπάθεια και θα επιχειρήσουμε να επανεκκινήσουμε τις διερευνητικές επαφές» ανέφερε χαρακτηριστικά και εξέφρασε την ελπίδα να αποτελέσει μια ευκαιρία, σημειώνοντας ωστόσο πως είναι πολύ νωρίς ακόμα.

Οι επιδιώξεις της Άγκυρας

Από πλευρά της πάντως η Τουρκία επί της ουσίας επιμένει σε έναν διάλογο με θεματολογία ευρύτερη που δεν θα αφορά αποκλειστικά τον καθορισμό θαλάσσιων ζωνών (ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας).

Ήδη προς σ’ αυτή την κατεύθυνση λειτουργεί η τουρκική Navtex  για ασκήσεις στα νησιά του του Βορειοανατολικού Αιγαίου και συγκεκριμένα αυτή την φορά στη Λήμνο την Τετάρτη και Πέμπτη. Ο συμβολισμός της έκδοσης αυτής της Navtex είναι εμφανής καθώς εκδόθηκε την ώρα που η Αθήνα ανακοίνωνε την έναρξη των διερευνητικών επαφών και συνδέεται με την αξίωση της Τουρκίας για την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου.

Έτσι την στιγμή που Αθήνα και Άγκυρα έδιναν τα χέρια και το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών ανακοίνωνε ότι οι διερευνητικές επαφές ξεκινούν το προσεχές διάστημα στην Κωνσταντινούπολη καθώς, σύμφωνα με την εθιμοτυπία, καθώς ο επόμενος γύρος πρέπει να πραγματοποιηθεί στην έδρα του έτερου συνομιλητή (σ.σ. ο προηγούμενος ήταν στην Αθήνα), η Άγκυρα ουσιαστικά καταγγέλλει την Αθήνα ότι παραβιάζει τη συνθήκη της Λωζάνης.

«Το καθεστώς αποστρατιωτικοποίησης της νήσου Λήμνου, όπως ορίζεται από τη Συνθήκη της Λωζάνης το 1923, έχει παραβιαστεί», σημειώνεται στην τουρκική Navtex.

Μάλιστα ο Ταγίπ Ερντογάν στη συνομιλία που είχε μετά από πολλούς μήνες με τον Γάλλο πρόεδρο Εμμανουέλ Μακρόν έθεσε έμμεσα το ζήτημα υπό τύπο παραπόνου για τη γαλλική υποστήριξη στην Ελλάδα.

Η τουρκική μομφή περί μαξιμαλισμού

«Δεν μπορώ να καταλάβω την υποστήριξη που δίνει η Γαλλία στις μαξιμαλιστικές θέσεις της Ελλάδας και της Ελληνοκυπριακής Διοίκησης (σ.σ. Κυπριακής Δημοκρατίας) που αυξάνουν την ένταση στην Ανατολική Μεσόγειο», είπε ο Ταγίπ Ερντογάν και σημείωσε ότι «η ένταση υπάρχει επειδή αγνοούνται τα δικαιώματα της Τουρκίας και των Τουρκοκυπρίων στην ανατολική Μεσόγειο».

Σημείωσε δε ότι «η Τουρκία θέλει να επιλύσει όλα τα ζητήματα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων» και κάλεσε τη Γαλλία να επιδείξει λογική και εποικοδομητική στάση.

«Θεωρώ ωφέλιμη την ύπαρξη συνεχόμενων διαύλων επικοινωνίας και διαβουλεύσεων μεταξύ Γαλλίας και Τουρκίας. Στη Σύνοδο Κορυφής μια εποικοδομητική στάση που ενισχύει τον διάλογο και την συνεργασία θα είναι σημαντική για την δημιουργία δυνατοτήτων επίλυσης των περιφερειακών προβλημάτων», κατέληξε ο Ερντογάν.

Οι συστάσεις Μακρόν

Ο Γάλλος πρόεδρος «παρότρυνε την Άγκυρα να σέβεται πλήρως την κυριαρχία των κρατών μελών της ΕΕ και το διεθνές δίκαιο και να αποφύγει οποιαδήποτε περαιτέρω μονομερή ενέργεια που μπορεί να προκαλέσει εντάσεις»

Το γαλλικό ΥΠΕΞ στην ανακοίνωση που εξέδωσε μετά την τηλεφωνική επικοινωνία των δύο ηγετών, που διήρκεσε πάνω από μία ώρα, εξέφρασε την ελπίδα ότι θα συνεχιστεί ένας διάλογος μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας και πως ο Μακρόν ζήτησε παρόμοια προσέγγιση με την Κύπρο.

Πρόσθεσε πως ο Γάλλος και ο Τούρκος πρόεδρος συμφώνησαν να διατηρήσουν επαφή.

Το μπαράζ επαφών του Ερντογάν με ηγέτες ΕΕ και ΝΑΤΟ

Στην ανακοίνωση της τουρκικής προεδρίας για την επικοινωνία των δύο ηγετών υπογραμμίζεται πως ο Ερντογάν τόνισε την ανάγκη χρησιμοποίησης διπλωματικών ευκαιριών για την αποκλιμάκωση των εντάσεων και την επίτευξη βιώσιμων διαπραγματεύσεων, συμπληρώνοντας ότι η Άγκυρα αναμένει συνετή και εποικοδομητική προσέγγιση από το Παρίσι.

Μάλιστα σε συνέχεια των επαφών που είχε με την Άγκελα Μέρκελ, το Σαρλ Μισέλ και τον Εμμανουέλ Μακρόν, ο Ταγίπ Ερντογάν συνεχίζει τις επαφές του με την πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν με την οποία θα έχει τηλεδιάσκεψη σήμερα στις 4:30μμ, ενώ στη συνέχεια θα επικοινωνήσει τηλεφωνικά και με τον γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ Γιενς Στόλτεμπεργκ στις 6μμ.

Μέσα σε αυτό το κλίμα είναι σαφές ότι το ζήτημα της συζήτησης των ευρωτουρκικών σχέσεων στην εξ’ αναβολής σύνοδο κορυφής των ηγετών της ΕΕ είναι υποβαθμισμένο, ενώ και από το βέτο της Κύπρου φαίνεται ότι η Ευρώπη επί της ουσίας είναι διχασμένη και δεν μπορεί να διαμορφώσει μια κοινή στρατηγική έναντι της Τουρκίας.

Υποβαθμίζονται οι κυρώσεις

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο το ζήτημα των κυρώσεων μπορεί τυπικά να παραμένει ενεργό εντούτοις είναι ακόμη περισσότερο υποβαθμισμένο καθώς θα τορπίλιζε το κλίμα διαλόγου μεταξύ Ελλάδας και Τουρκία τον οποίο προωθεί πρωτοστατώντας η Γερμανία έχοντας ωστόσο τη στήριξη και της Γαλλίας προς σ’ αυτή την κατεύθυνση όπως έδειξε και η τηλεφωνική συνομιλία του Μακρόν με τον Ερντογάν.

Αναφορικά με τις κυρώσεις κατά της Τουρκίας, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος εκτίμησε ότι κατάλογος της ΕΕ για κυρώσεις σε βάρος της γειτονικής χώρας  θα εγκριθεί σε επίπεδο ηγετών κάτι που είναι σημαντικό διότι αυτό λειτούργησε αποτρεπτικά στην προκλητικότητά της.

«Το ζήτημα είναι, πώς θα ενεργοποιούνται αυτές οι κυρώσεις, αν η Τουρκία συνεχίσει», σχολίασε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος.

Τι λέει η Αθήνα για τις κινήσεις αποκλιμάκωσης από πλευράς Άγκυρας

«Αυτό που είχε διαφανεί από την πρώτη αποκλιμάκωση που επιχείρησε η Τουρκία μετουσιώνεται σε κάτι χειροπιαστό που είναι η επανέναρξη των επαφών, κάτι που λόγω της αναβολής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, πάει για αργότερα» είπε ο κ. Πέτσας τονίζοντας πως το σημαντικό είναι ότι εφόσον ξεκινήσουν οι διερευνητικές επαφές να πάμε σε μία ύφεση της προκλητικής συμπεριφοράς.

«Είναι αδιανόητο να συζητούμε για την οριοθέτηση των θαλασσίων μας ζωνών και να βλέπουμε πλοία στην περιοχή» σημείωσε.

Επανέλαβε πως υπάρχει απόλυτος συντονισμός με την Κύπρο και πως αυτό που έχει σημασία τώρα είναι πώς φτάνουμε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο: «Θα φτάσουμε με ένα κατάλογο κυρώσεων που έχει υιοθετηθεί από το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων και θα εγκριθεί από τους ηγέτες σε επίπεδο Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, αλλά αυτό που θα απασχολήσει κυρίως αυτές τις ημέρες προετοιμασίας και τις δια ζώσης επαφές των ηγετών είναι με ποιο τρόπο θα ενεργοποιηθούν αυτές οι κυρώσεις σε περίπτωση συνέχισης της προκλητικής συμπεριφοράς, για παράδειγμα στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας».