Ποια είναι η οικονομική εξάρτηση της Τουρκίας από την Ευρώπη και τι γίνεται με τη λίρα

Δεν θα κρατήσει η άνοδος της τουρκικής λίρας παρά την κίνηση της κεντρικής τράπεζας να αυξήσει το επιτόκιο όπως αναφέρουν αναλυτές εκτιμώντας πως θα επιστρέψει σύντομα στην πτώση. Ο διπλωματικός πυρετός για να αποκλιμακωθεί η ένταση στην Ανατολική Μεσόγειο και στην Ελλάδα είναι σε εξέλιξη και στο δημόσιο διάλογο έχει μπει το ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων στην Τουρκία.

Αυτή τη στιγμή η τουρκική οικονομία δέχεται πιέσεις και η Ευρώπη απορροφά σημαντικό ποσοστό των εξαγωγών της Τουρκίας. Το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών της Τουρκίας έχει αυξηθεί απότομα εξαιτίας των επιπτώσεων της πανδημίας στο τουρισμό, ενώ οι εξωτερικές υποχρεώσεις της παραμένουν πολύ υψηλές. Το υψηλό επίπεδο πληθωρισμού της Τουρκίας – 11,8% τον Αύγουστο – σημαίνει ότι η ονομαστική συναλλαγματική ισοτιμία πρέπει να υποτιμηθεί για να αποφευχθεί η ανατίμηση της πραγματικής συναλλαγματικής ισοτιμίας.

Ποια η εξάρτηση; Σύμφωνα με τη βάση δεδομένων του ΟΗΕ UN Comtrade, για το έτος 2019 πρώτη στη λίστα με τις χώρες-προορισμούς των τουρκικών εξαγωγών είναι η Γερμανία με εξαγωγές ύψους 16.6 δισεκατομμύρια δολάρια, δεύτερο είναι το Ηνωμένο Βασίλειο (11.2 δισ. δολάρια) και τρίτο το Ιράκ (10,2 δισ. δολάρια).

Η Γερμανία, με εξαγωγές ύψους 19.2 δισ. δολαρίων, βρίσκεται ιδιαίτερα ψηλά και στη λίστα με τους κορυφαίους εξαγωγείς προς την Τουρκία, καταλαμβάνοντας, έστω και με βραχεία κεφαλή από την τρίτη Κίνα, τη δεύτερη θέση.  Κατά μέσο όρο, η Τουρκία έχει εξαγωγές ύψους 75 δισ. ευρώ το έτος, περίπου 11,5% του ΑΕΠ της και ετήσιες εισαγωγές, κυρίως βιομηχανικά αγαθά, περίπου 55 δισ. ευρώ.

Σύμφωνα με το τουρκικό πρακτορείο Anadolu οι Ευρωπαίοι απορροφούν το 50,62% των συνολικών εξαγωγών αυτοκινήτων της Τουρκίας και μέσα σε μόλις οκτώ μήνες (μέχρι και τον Αύγουστο του 2020) πήραν αυτοκίνητα αξίας άνω των 4,3 δισεκατομμυρίων ευρώ. Η Γαλλία πήρε το προβάδισμα, καταλαμβάνοντας περισσότερα από 884 εκατομμύρια δολάρια σε εξαγωγές αυτοκινήτων προερχόμενα από την Τουρκία.

Ακολούθησε η Γερμανία με αγορές αξίας άνω των 543 εκατομμυρίων δολαρίων επίσης από την Τουρκία, ενώ οι εισαγωγές στο Ηνωμένο Βασίλειο ήταν πάνω από 478 εκατομμύρια δολάρια, στην Ιταλία πάνω από 474 εκατομμύρια δολάρια και στην Ισπανία πάνω από 407 εκατομμύρια δολάρια. Επίσης η Τουρκία πούλησε αυτοκίνητα αξίας άνω των 100 εκατομμυρίων δολαρίων σε Σουηδία, Ηνωμένες Πολιτείες και Κάτω Χώρες, ενώ, αύξησε επίσης τις εξαγωγές της και στη Δανία κατά 25%.

Εισαγωγές – Εξαγωγές

Η πλειονότητα των τουρκικών εξαγωγών κατευθύνεται σε αυτές τις αγορές (55%) με την ΕΕ να κατέχει τη μερίδα του λέοντος (44%). Ταυτόχρονα, ένα σημαντικό τμήμα των τουρκικών εισαγωγών (41%) προέρχεται από αυτές τις οικονομίες, με την ΕΕ να αναδεικνύεται σε έναν από βασικούς προμηθευτές της χώρας (32% των εισαγωγών).  Η Τουρκία αγοράζει οχήματα και βιομηχανικά εξαρτήματα κυρίως από την ΕΕ και άλλες δυτικές αγορές, τα προϊόντα που εισάγει περισσότερο, δηλαδή ο χρυσός και το πετρέλαιο, προέρχονται κυρίως από άλλες μη δυτικές αγορές.

Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι η το κυριότερο εισαγόμενο προϊόν  της Τουρκίας είναι ο χρυσός. Πέρα από την παραδοσιακά υψηλή καταναλωτική ζήτηση και τη ζήτηση από έναν ισχυρό κλάδο κατασκευής κοσμημάτων, η αύξηση των εισαγωγών χρυσού τα τελευταία χρόνια, και ιδιαίτερα το 2020, πιθανότατα σχετίζεται με την κρίση της τουρκικής λίρας. Υπό αυτές τις συνθήκες, η Κεντρική Τράπεζα προσπαθεί να διαφοροποιήσει τα συναλλαγματικά της αποθεματικά και να αυξήσει το απόθεμά της σε χρυσό, ενώ οι πολίτες της χώρας προσπαθούν να μειώσουν την ποσότητα των τουρκικών λιρών που διακρατούν, αντικαθιστώντας τις με χρυσά νομίσματα.

Τα επιτόκια και ο Ερντογάν

Η κεντρική τράπεζα της Τουρκίας (CBRT) αύξησε το επιτόκιο μιας εβδομάδας από 8,25% σε 10,25% και σύμφωνα με την Capital Economics αυτό σηματοδοτεί  αλλαγή της στάσης της κεντρικής τράπεζας, καθότι, μέχρι τώρα, δεν είχε αυξήσει το βασικό της επιτόκιο παρά την απότομη πτώση της λίρας έναντι του δολαρίου ΗΠΑ.

Σύμφωνα με τους είναι σημαντικό να φανεί αν η αύξηση θα σηματοδοτήσει μια διαρκή αλλαγή στην προσέγγιση της κεντρικής τράπεζας, η οποία δείχνει απροθυμία να αυξήσει τα επιτόκια , κάτι που ίσως συνδέεται με την αποστροφή του Ερντογάν στις αυξήσεις επιτοκίων. Σύμφωνα με την Capital Economics  η αύξηση των επιτοκίων δεν θα είναι αρκετή ώστε να αποτρέψει νέα πτώση της λίρας. Διατηρεί την πρόβλεψή της για την τουρκική λίρα βλέποντας περαιτέρω ισχυρή πτώση στο επίπεδο 9,25 έναντι του δολαρίου έως τα τέλη του 2021.