Ελλάδα – Τουρκία: Διαπραγματεύσεις σε θολό τοπίο, αλλά ποιους βολεύουν;

Με σύντομη ανακοίνωση, το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών γνωστοποίησε την επανέναρξη των διερευνητικών επαφών Αθηνών-Άγκυρας (61ος γύρος), το προσεχές διάστημα, στην Κωνσταντινούπολη.

Μodus vivendi προκειμένου να καθίσουν -επισήμως- στο τραπέζι των συζητήσεων αντιπρόσωποι των δύο χωρών στάθηκε η απόσυρση του τουρκικού σεισμογραφικού Όρουτς Ρέις από την ελληνική υφαλοκρηπίδα.

Σημειώνεται, ότι για πολλούς, η εν λόγω κίνηση συνιστά τουρκική αναδίπλωση, προκειμένου να αποφευχθεί η επιβολή ευρωπαϊκών κυρώσεων.

Κυρώσεις (;)

Σε ότι αφορά στις κυρώσεις, σταδιακά, επήλθε μεταβολή της ελληνικής θέσης.

Από την υποστήριξη να επιβληθούν κυρώσεις σε βάρος της Άγκυρας για την παραβατικότητά της σε Αιγαίο-Ανατολική Μεσόγειο, η ελληνική διπλωματία μετακινήθηκε στη θέση «ας έχουμε έτοιμες τις κυρώσεις για να μην τις χρησιμοποιήσουμε» (Ν. Δένδιας).

Εάν, μάλιστα, οι διερευνητικές επαφές, εκκινήσουν πριν τη Σύνοδο Κορυφής, οι κυρώσεις θα απομακρυνθούν περεταίρω.

Διερευνητικές επαφές

Η επικείμενη επανέναρξη των ελληνοτουρκικών διερευνητικών επαφών, πέραν της θετικής σημασίας ύπαρξης επίσημων διαύλων επικοινωνίας και διπλωματικών καναλιών, δημιουργεί ερωτήματα.

Κι αυτό, διότι Ελλάδα-Τουρκία έχουν διαφορετική αντίληψη για τον αριθμό και τη φύση των μεταξύ τους διαφορών. Πού μπορεί να οδηγήσει ένας διάλογος με διαμετρικά αντίθετες θεωρήσεις των διμερών τους σχέσεων;

Την ίδια ώρα, δηλώσεις του αμερικανού πρέσβη στην Αθήνα, Τζέφρι Πάιατ, σε τηλεοπτικό σταθμό (OPEN), όπου τόνισε πως η ελληνική κυβέρνηση «είναι έτοιμη να κάνει τους αναγκαίους συμβιβασμούς με την Τουρκία», εντείνει τα ερωτήματα για το αν η Αθήνα πιέζεται όχι απλά να συζητήσει, αλλά να «λύσει» τα ελληνοτουρκικά.

Προς ώρας, από την εξίσωση των ελληνοτουρκικών, λείπει η Κύπρος, ενόσω τουρκικά γεωτρύπανα συνεχίζουν να «τρυπούν» την κυπριακή ΑΟΖ.

Κώστας Λάβδας στο in.gr: Πόσο ωφελούν οι διερευνητικές επαφές;

Σχολιάζοντας στο in.gr τις εξελίξεις στα ελληνοτουρκικά, ο καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Κώστας Λάβδας, αναφέρεται καταρχήν στον χρονισμό της έναρξης των διερευνητικών επαφών.

«Το μεγάλο ερώτημα για τις διερευνητικές επαφές είναι γιατί να ανακοινωθούν αυτή τη στιγμή. Δηλαδή, αν υπάρχει κάποιο όφελος, πέρα από την προφανή τουρκική τακτική αναδίπλωση, ώστε να αποφευχθεί η  ένταση στη συζήτηση με ΕΕ. Άρα, αν βολεύουν οποιονδήποτε άλλο εκτός από την Τουρκία» σημειώνει.

Παράλληλα, εξηγεί ότι αποτέλεσμα του να ανακοινωθεί η έναρξη των διερευνητικών επαφών, είναι πως φεύγει από την ατζέντα της Συνόδου Κορυφής η πιθανότητα συζήτησης για πιο σκληρή γραμμή απέναντι στην Άγκυρα, χωρίς η ίδια να συνεισφέρει με τον μετριασμό της ατζέντας της, ενώ υπάρχει ο κίνδυνος να βρεθεί η Κύπρος διπλωματικά απομονωμένη.

Ακόμα, παρά την σαφή αντίρρησή του στην ανακοίνωση των διερευνητικών επαφών πριν τη Σύνοδο, δηλώνει πως υπό προϋποθέσεις πρόκειται για ένα χρήσιμο βήμα, «διότι μπορούν να οδηγήσουν σε χαλάρωση των εντάσεων και σε ανταλλαγή απόψεων σε σχέση με τη μεθοδολογία της προσέγγισης».

«Όμως άλλο πράγμα η μεθοδολογία της προσέγγισης και άλλο η ουσία των ζητημάτων. Στην ουσία των ζητημάτων, κάτι που είναι πιθανό να οδηγήσει σε αδιέξοδο, είναι η ατζέντα. Βάσει ποιας ατζέντας θα συζητήσουμε; Η τουρκική ατζέντα είναι πολύ διαφορετική από την ελληνική. Ακόμη και πολύ πρόσφατα, ο κ. Καλίν, μας θύμισε ότι πρέπει να συζητηθούν όλα τα ζητήματα που κατά καιρούς έχουν τεθεί ως διαφορές.  Αν δεχθούμε κάτι τέτοιο, συνεπάγεται αποδοχή της εξαιρετικά διευρυμένης τουρκικής ατζέντας. Η ελληνική ατζέντα είναι συγκεκριμένη. Αφορά την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ. Οτιδήποτε άλλο θα είναι σαφής υποχώρηση στην τουρκική αντίληψη περί ατζέντας. Και αυτό είναι επικίνδυνο με δεδομένη την αναθεωρητική πολιτική της Τουρκίας» προσθέτει.

Ειδικότερα, σύμφωνα με τον καθηγητή, η Τουρκία «έχει ανοίξει την βεντάλια των διεκδικήσεών της με έναν τρόπο που προσπαθεί να τις αναδείξει ως ελληνοτουρκικές διαφορές. Ωστόσο, οι περισσότερες είναι διεκδικήσεις, όχι διαφορές. Είναι πάρα πολύ δύσκολο να δεχθούμε μια συζήτηση που θα βασιστεί σε μια ατζέντα διεκδικήσεων, μερικές από τις οποίες αφορούν την ελληνική κυριαρχία, όπως το ζήτημα της αποστρατικοποίησης των νήσων του Ανατολικού Αιγαίου. Εάν η Άγκυρα επιμείνει στην ατζέντα της, μικρή θα είναι η ωφέλεια της ελληνικής πλευράς από τις διερευνητικές επαφές».

Μια συνολικότερη ευρωτουρκική προσέγγιση

Ο κ. Λάβδας, εκτιμά, ότι πέραν της ελληνοτουρκικής διένεξης, έχει φτάσει η στιγμή η ΕΕ να διαμορφώσει μια συνολικότερη προσέγγιση των ευρωτουρκικών σχέσεων.

«Οι ευρωτουρκικές σχέσεις καθορίζονται από την εντελώς παρωχημένη αντίληψη ότι η Τουρκία είναι σε διαδικασία ένταξης. Και για τις δύο πλευρές, αυτό δεν ισχύει κατ’ ουσίαν, αλλά υφίσταται τύποις. Χρειάζεται μια επανεκκίνηση σε άλλο τελείως πλαίσιο, όπως η διαπραγμάτευση μιας νέας ειδικής σχέσης ΕΕ-Τουρκία. Σε αυτή τη διαπραγμάτευση, η Ελλάδα πρέπει να παίξει καθοριστικό ρόλο. Το ζήτημα μας αφορά όχι μόνο γεωπολιτικά, αλλά και οικονομικά» υπογραμμίζει.

Κύπρος

Σχετικά με τις τουρκικές επιδιώξεις έναντι της Κύπρου, επισημαίνει ότι αυτές είναι: Να πιεστεί η Κύπρος και να κάνει πίσω από την απόφασή της να μπλοκάρει τις κυρώσεις στην Λευκορωσία, εάν η ΕΕ δεν φερθεί όπως αναμένει η Λευκωσία έναντι της Τουρκίας και αφετέρου να αναδιαμορφωθούν οι τουρκοκυπριακές σχέσεις.

«Για πρώτη φορά η Άγκυρα μιλά με τέτοια σαφήνεια για λύση δύο κυρίαρχων κρατών» λέει, προσθέτοντας πως πίσω από αυτές τις κινήσεις υφέρπει η προσπάθεια πίεσης στην Λευκωσία και ταυτόχρονα διάσπασης του μετώπου Αθήνας-Λευκωσίας.

«Είναι δύσκολο να ξεχωρίσει κανείς τις ελληνοτουρκικές από τις τουρκοκυπριακές διαφορές και θα ήταν λάθος να το κάνουμε αυτό. Κυρίως, αυτό προσπαθεί να πετύχει η Τουρκία αυτό το διάστημα. Αλλά τα στοιχεία που υπογραμμίζουν τις στενές σχέσεις των δυο κρατών του ελληνισμού θα πρέπει να ενισχύονται, όχι να εξασθενίζουν» υποστηρίζει.