Πόσο αξιοποιήσιμα είναι τα κοιτάσματα στην Ανατολική Μεσόγειο;

Ο «πόλεμος για το φυσικό αέριο» αποφεύχθη στην Ανατολική Μεσόγειο για να δοθεί μια ακόμη ευκαιρία στον διάλογο. Ήταν όλο αυτό το διάστημα και το πάγιο αίτημα του Βερολίνου, αποκλιμάκωση και διάλογος. Τα εύσημα λοιπόν σύμφωνα με τους αναλυτές ανήκουν κυρίως στη Γερμανία αλλά και την ΕΕ που τις τελευταίες εβδομάδες κίνησαν παρασκηνιακά τα νήματα της διπλωματίας με αποτέλεσμα να κατεβάσει ο Τούρκος πρόεδρος τους τόνους και να εμφανιστεί πιο διαλλακτικός. Τουλάχιστον προς τα έξω. Γιατί στον πυρήνα της διένεξης με την Ελλάδα και την Κύπρο φαίνεται να μην έχει μετακινηθεί.

Από την δική του οπτική γωνία οι αξιώσεις του έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου στην Ανατολική Μεσόγειο είναι απόλυτα νόμιμες και η χώρα του έχει κάθε δικαίωμα να ψάχνει για φυσικό αέριο στην περιοχή των δυτικών ακτών. Και δεν αποκλείεται αναζωπύρωση της διένεξης στη περίπτωση που ο πρόεδρος Ερντογάν αποφασίσει να στείλει γεωτρύπανο στις θαλάσσιες περιοχές ανάμεσα στο Καστελόριζο, τη Ρόδο και την Κρήτη.

«Μεγάλο δυναμικό» στις θαλάσσιες περιοχές της Τουρκίας

Πόσο πιθανό είναι όμως να βρεθούν στην αμφισβητούμενη από την Τουρκία θαλάσσια περιοχή μεγάλα κοιτάσματα φυσικού αερίου; Και πόσο οικονομικά αξιοποιήσιμα θα ήταν;

Η ελβετική εφημερίδα Neue Zürcher Zeitung αναζήτησε τεκμηριωμένες απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα και αποτάθηκε σε δύο εμπειρογνώμονες. Ο καθηγητής Γκέρχαρντ Μπόρμαν, από το Κέντρο Ναυτικών Επιστημών Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου της Βρέμης πιστεύει ότι η αμφισβητούμενη περιοχή στις νότιες ακτές της Τουρκίας έχει μεγάλο δυναμικό και παραπέμπει στις ανακαλύψεις στις εκβολές του Νείλου, στη θαλάσσια περιοχή που περικλείεται από το Ισραήλ την Κύπρο και την Αίγυπτο.

Μέσω αυτών των ανακαλύψεων η Ανατολική Μεσόγειος απέκτησε μεγάλο ενδιαφέρον, κυρίως η ανακάλυψη του υπεργιγαντιαίου κοιτάσματος Zohr στη θαλάσσια περιοχή της Αιγύπτου προκάλεσε ηλεκτρισμό στους ενεργειακούς κολοσσούς. Για την ιστορία αξίζει να σημειωθεί ότι το 2015 ο ιταλικός ενεργειακός κολοσσός ENI ανακάλυψε σε βάθος 1500 μέτρων έναν πραγματικό θησαυρό, ένα κοίτασμα φυσικού αερίου με εκτιμώμενο όγκο 850 δις κυβικών μέτρων. Είναι και το μεγαλύτερο στην Μεσόγειο.

Έπειτα από δικές του έρευνες στο βάθος της θαλάσσιας περιοχής της Τουρκίας ο Μπόρμαν έχει πειστεί ότι υπάρχουν και εκεί κοιτάσματα φυσικού αερίου. Ο Γερμανός καθηγητής μαζί με συναδέλφους του έκανε ερευνητική αποστολή στην υποθαλάσσια οροσειρά του Αναξίμανδρου στη θαλάσσια περιοχή της τουρκικής πόλης Κας και ανακάλυψε ηφαιστειακή λάσπη, που παραπέμπει στην ύπαρξη υδρογονανθράκων κάτω από τον βυθό.

Τον επόμενο μήνα μάλιστα πρόκειται να ξεκινήσει νέα αποστολή με γερμανικό πλοίο για να ερευνήσει το βυθό νότια της Κρήτης. Ακόμη κι αν οι αμφισβητούμενες θαλάσσιες περιοχές της Τουρκίας είναι μακριά από το Δέλτα του Νείλου, ο ίδιος δεν αποκλείει να έχουν συσσωρευτεί λόγω ρευμάτων οργανικά υλικά. Γι αυτό και θεωρεί από γεωλογική οπτική γωνία ότι είναι σκόπιμο να ερευνηθεί πιο συστηματικά η περιοχή.

Αμφιβολίες για τις τουρκικές ικανότητες εξόρυξης

Αλλά και ο Ρόμπερτ Μόρις, εμπειρογνώμων σε θέματα ενέργειας και αναλυτής της συμβουλευτικής εταιρείας Wood Mackenzie, στον οποίο απευθύνθηκε η ελβετική εφημερίδα NZZ, είναι καταρχήν της άποψης ότι καταρχήν θα είχαν νόημα έρευνες αυτών των περιοχών.

«Αναμφίβολα υπάρχει δυναμικό, αλλά επειδή δεν έχουν γίνει πολλές έρευνες, το ρίσκο είναι σχετικά μεγάλο» λέει. Εκείνο που τον προβληματίζει είναι ότι επειδή μεγάλες υποθαλάσσιες περιοχές έχουν καλυφθεί από παχύ στρώμα άλατος, είναι δύσκολο να διερευνηθεί τι βρίσκεται ακριβώς από κάτω. «Ασαφές παραμένει επίσης εάν η Τουρκία θα είναι σε θέση να εκμεταλλευτεί οικονομικά πιθανά κοιτάσματα, ιδιαίτερα τώρα με τις χαμηλές τιμές φυσικού αερίου» εκφράζει τον προβληματισμό του. Το βάθος σε αυτήν την θαλάσσια περιοχή φτάνει μέχρι τα 3.000 μέτρα.

«Και ναι μεν η τεχνολογία έχει προχωρήσει ώστε να επιτρέπει την εκμετάλλευση ορυκτών καυσίμων σε μεγάλο βάθος, αλλά η Τουρκία θα πρέπει να απευθυνθεί σε ξένες ειδικές εταιρείες για να αντλήσουν το φυσικό αέριο, και πολλές τέτοιες εταιρείες σε τέτοιες δύσκολες περιοχές θα ήταν δύσκολο για την Τουρκία να τις πείσει να το κάνουν» επισημαίνει ο αναλυτής.

«Η τουρκική κρατική εταιρεία πετρελαίων TPAO διαθέτει δικά της πλωτά γεωτρύπανα σε αντίθεση με τις περισσότερες πετρελαϊκές εταιρείες, και είναι ανεξάρτητη να κάνει γεωτρήσεις χωρίς της συνδρομή άλλων εταιρειών, κάτι που απέδειξε με την ανακάλυψη φυσικού αερίου στη Μαύρη Θάλασσας, αλλά δεν διαθέτει εμπειρία στην εξόρυξη κοιτασμάτων σε μεγάλο βάθος και έτσι αναπόφευκτα θα πρέπει να αναζητήσει βοήθεια από ξένες εταιρείες» λέει ο Μόρις.

Προσανατολισμός στα κοιτάσματα της Μαύρης Θάλασσας

Ο εμπειρογνώμων σε θέματα ενέργειας υποστηρίζει ότι εάν η Τουρκία καταφέρει να εκμεταλλευτεί τα κοιτάσματα στη Μαύρη Θάλασσα, θα μειώσει αισθητά την ενεργειακή της εξάρτησης από εισαγωγές φυσικού αερίου, που μόνο πέρυσι κόστισε  στη χώρα 41,2 δις δολάρια. Αλλά από εμπορικής άποψης μάλιστα θα είχε περισσότερο νόημα να επικεντρώσει την προσοχή της στη Μαύρη Θάλασσα, όπου δεν υπάρχουν συνοριακές διενέξεις.

Τα επιχειρήματά του; «Η στρατηγική της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο φαίνεται να είναι περισσότερο ένα γεωπολιτικό παρά εμπορικό παιχνίδι» θεωρεί ο Ρόμπερτ Μόρις, αλλιώς δεν εξηγείται η επίμονη προσήλωσή του σε αυτή τη λεγόμενη διαμάχη για το φυσικό αέριο. Πολύ περισσότερο φαίνεται να ενδιαφέρει τον Ερντογάν να καθιερώσει την Τουρκία ως θαλάσσια δύναμη. Επιπλέον του επιτρέπει να αποπροσανατολίζει την προσοχή από την οικονομική κρίση και να κρατά συσπειρωμένη την εθνικιστική του εκλογική βάση. Αλλά και τυχόν συμφωνία για μοίρασμα των κοιτασμάτων που θα ανακαλύπτονταν, δεν θα αρκούσε για να λυθεί αυτήν τη διένεξη (με Ελλάδα και Κύπρο).

Ειρήνη Αναστασοπούλου