Η Ροσάντα και ο Μπούτας

Πόσο απέχει η Πόλα (τη δεκαετία του ’20 ανήκε στην Ιταλία) και η Μητρόπολη Καρδίτσας; Με τα σημερινά δεδομένα της τεχνολογίας το ερώτημα απαντιέται εύκολα, αν και το σημερινό μας σημείωμα ξεκινάει με αυτό για άλλον λόγο. Η Πόλα ήταν η γενέτειρα της μυθικής για την Ευρωπαϊκή Αριστερά Ροσάνα Ροσάντα. Η Μητρόπολη Καρδίτσας, η γενέτειρα του ηγέτη του αγροτικού κινήματος εν Ελλάδι Βαγγέλη Μπούτα. Το κορίτσι του περασμένου αιώνα – όπως λέει στην αυτοβιογραφία της – έφυγε πλήρης ημερών και ιδεών προσφάτως.

Με μερικές ημέρες διαφοράς. Μικρή σημασία έχει αν αυτό έγινε πριν ή μετά, έφυγε και ο Μπούτας. Οχι πλήρης ημέρων. Πώς συνδέονται αυτά τα δύο πρόσωπα που με βεβαιότητα ο ένας δεν ήξερε την ύπαρξη του άλλου και που ποτέ δεν συναντήθηκαν; Η Ροσάνα, πρόσωπο της ιταλικής Αντίστασης, στέλεχος του ΙΚΚ, μυαλό του «Μανιφέστο» και της μυθικής παρέας των Λούτσιο Μάγκρι, Παρλάτο, Πιντόρ, Καστελίνα, μέχρι τέλους στο οικοσύστημα των ριζοσπαστικών κινημάτων, πολέμια εσχάτως του Σαλβίνι, του ρατσισμού, της ξενοφοβίας. Δεν δίστασε να ασκήσει κριτική σε πλευρές και πρακτικές του σοβιετικού μοντέλου, στη γραφειοκρατία, με μια διαφορά: θεωρώντας τις στρεβλώσεις μέρος ενός διαλόγου της Αριστεράς, ανειρήνευτα ταξική, μα και ρομαντική. Το ΙΚΚ εξάλλου, στις πολλαπλές στροφές του (βλέπε Σαλέρνο), ήταν ίσως το κομμουνιστικό κόμμα της Ευρώπης που αποτύπωνε τόσο γλαφυρά όλη την αντίφαση της Αριστεράς του αιώνα. Ο Ιστορικός Συμβιβασμός έθετε την ιεράρχηση του συνταγματικού τόξου.

Ο ειρηνικός δρόμος για τον Σοσιαλισμό περνούσε από συγκυβέρνηση με τον αντίπαλο – ίσως λόγω του φόβου των άκρων, ίσως λόγω της ματαίωσης του χιλιανού πειράματος του Αλιέντε. Για τους αθεράπευτους λενινιστές του ορθόδοξου δρόμου, αυτό όλο καταδίκασε την Αριστερά. Και έστρωσε τον δρόμο να γίνει περιθωριακή δύναμη και να τη νικούν τύποι όπως ο Μπέπε Γκρίλο ή ο Σαλβίνι. Παράλληλα με όλες τις ματαιώσεις και τις στροφές της Αριστεράς, η ευρωκομμουνίστρια Ροσάνα στεκόταν σαν την ενοχλητική αλογόμυγα. Δεν είχε περάσει στο άλλο στρατόπεδο, δεν είχε εγκαταλείψει το όραμά της, κι αυτό την έκανε ακόμη πιο ενοχλητική. Δεν είχε εγγραφεί στην ιταλική αστική τάξη, όπως δεκάδες ακροαριστεροί που είδαν το φως το αληθινό και φτάσανε από μαρξιστές να γίνουν άνθρωποι του Μπερλουσκόνι (βλέπε Λούτσιο Κολέτι).

Ο Βαγγέλης Μπούτας γεννήθηκε στην Καρδίτσα. Αγρότης από παιδί. Ηγήθηκε του κινήματος της υπαίθρου, ζυμώθηκε με τον κόσμο των τρακτέρ και των χωραφιών και στρατεύθηκε στο ΚΚΕ. Στέλεχος του ιστορικού κόμματος, συνέχισε μια γραμμή προσώπων που δεν αναθεώρησαν ποτέ, αλλά και δεν έχασαν τη λαϊκότητά τους. Ο πολύς κόσμος τον έμαθε από τα αγροτικά μπλόκα, έγινε και βουλευτής. Εμπαινε με ευκολία σε ένα καφενείο του κάμπου, αλλά και στο καφενείο της Βουλής. Φορούσε κάπα και σακάκι. Πάντα όμως πιστός στο Κόμμα του. Μέλος της ΚΕ του και ποτέ σε περιδινήσεις ρεαλισμού ή εναλλαγής στα πολιτικά. Το ΚΚΕ, αν εξαιρέσεις την πικρή πείρα του ’89 – ’91, εξάλλου, δεν μπήκε στον πειρασμό ενός Ιστορικού Συμβιβασμού. Ο Μπούτας; Δογματικός για τους αντιπάλους, ζεστός με την τάξη του.

Είπαμε: Ροσάνα και Βαγγέλης δεν συναντήθηκαν ποτέ. Τους θέτω στο ίδιο σημείωμα απλώς με αφορμή το ταυτόχρονο φευγιό τους για να υπενθυμίσω τους δύο δρόμους της Ουτοπίας (ή Ευτοπίας;). Και πως πιθανόν στέκονταν στην ίδια όχθη χωρίς να το ξέρουν.