Το «διπλό πρόσωπο» του Ερντογάν και το μήνυμα Πομπέο ενόψει των διερευνητικών Ελλάδας και Τουρκίας

Λίγο πριν την άφιξή του στην Ελλάδα για δεύτερη φορά μέσα σε ένα χρόνο ο Μάικ Πομπέο χαιρέτισε την έναρξη των διερευνητικών επαφών Ελλάδας και Τουρκίας μέσω της συνομιλίας του με τον Γενς Στόλτενμπεργκ και τόνισε «τη σημασία της ενότητας της Συμμαχίας του ΝΑΤΟ».

Η Σούδα και το Ιντσιρλίκ

Ωστόσο η διήμερη επίσκεψη (αύριο και μεθαύριο) του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών αντιμετωπίζεται από την ελληνική κυβέρνηση ως σαφής υποστήριξη των θέσεων της Αθήνας, έναντι της Άγκυρας ενώ από την πλευρά της αμερικανικής διπλωματίας τονίζεται το ιστορικά υψηλό επίπεδο στο οποίο έχουν φτάσει οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις.

Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ αναμένεται να προσγειωθεί τα μεσάνυχτα στο αεροδρόμιο «Μακεδονία», καθώς πρώτος σταθμός του κ. Πομπέο στην Ελλάδα θα είναι η Θεσσαλονίκη. Εκεί θα γίνει δεκτός από τον Έλληνα ομόλογό του Νίκο Δένδια.

Επόμενος σταθμός της επίσκεψης Πομπέο στην Ελλάδα θα είναι η Κρήτη και συγκεκριμένα τα Χανιά όπου θα τον υποδεχτεί ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης.

Όπως είναι φυσικό το θέμα των διερευνητικών επαφών θα συζητηθεί, αλλά όπως λέει το Στέιτ Ντιπάρτμεντ πρωταρχικός στόχος της επίσκεψης είναι να αναδειχθεί ο στρατηγικός χαρακτήρας της διμερούς συνεργασίας, με ιδιαίτερη έμφαση στους τομείς της ενέργειας και της άμυνας.

Έχει τη σημασία του ότι ο Μάικ Πομπέο θα βρεθεί τόσο στη Θεσσαλονίκη όσο και στη Κρήτη αντί για την Αθήνα, ενώ την επίσκεψής του στην Ελλάδα δεν θα ακολουθήσει επίσκεψη στην Τουρκία.

Τα μηνύματα των Αμερικανών είναι δύο: Πρώτον το ενδιαφέρον τους για τη Βόρεια Ελλάδα στο πλαίσιο του ανταγωνισμού τους με τη Ρωσία για το χώρο των Βαλκανίων.

Κατά δεύτερον δεν είναι τυχαίο ότι ο κ. Πομπέο θα επισκεφτεί και τη βάση της Σούδας καθώς αυτή η επίσκεψη συμπίπτει με τις συζητήσεις που γίνονται στην Ουάσιγκτον για τη μεταφορά της αμερικανικής βάσης του Ιντσιρλίκ.

Τουρκικός οδικός χάρτης

Λίγο πριν την άφιξη του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ και την επανέναρξη του 61ου γύρου των διερευνητικών επαφών της Ελλάδας με την Τουρκία, αλλά και την Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ στις 1 και 2 Οκτωβρίου (Πέμπτη και Παρασκευή) η Άγκυρα φαίνεται ότι θέλει να δυναμιτίσει το κλίμα.

Τα τελευταία δύο – τρία 24ωρα υπάρχει μια διαδοχή γεγονότων που δείχνουν συγκεκριμένες προθέσεις και φαινομενικά ένα «διπλό πρόσωπο» από πλευράς του Ταγίπ Ερντογάν.

Καταρχάς ο σύμβουλος του Τούρκου προέδρου Ιμπραήμ Καλίν προχώρησε στην αποκάλυψη ότι εκτός από τις διερευνητικές επαφές, την έναρξη των οποίων προσδιόρισε για την επόμενη εβδομάδα, θα διεξαχθούν -σύμφωνα πάντα με τον κ. Καλίν- ταυτόχρονα πολιτικές και στρατιωτικές συνομιλίες μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας.

«Πρόκειται για δύο ακόμη σημαντικές συνομιλίες», όπως τόνισε, μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, που θα καλύπτουν όλο το φάσμα των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Ουσιαστικά οι στρατιωτικές συνομιλίες είναι ή ακριβέστερα αποτελούν συνέχεια των συνομιλιών που διεξάγονται στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ και του μηχανισμού αποτροπής κρίσεων με βάση τις προτάσεις Στόλτενμπεργκ.

Το ερωτηματικό αφορά στο είδος των πολιτικών συνομιλιών στις οποίες αναφέρεται ο σύμβουλος του Τούρκου προέδρου, ο οποίος πάντως περιέγραψε ως επιδίωξη της Άγκυρας έναν οδικό χάρτη μιας ευρύτερης διαπραγμάτευσης Ελλάδας και Τουρκίας λέγοντας ότι «αναμένουμε, ελπίζουμε και σχεδιάζουμε αυτή η διαδικασία της διαπραγμάτευσης να ξεκινήσει με μια τριπλή μορφή: διερευνητικών συνομιλιών, πολιτικών διαβουλεύσεων, και στρατιωτικών συνομιλιών».

Στο στόχαστρο Ρόδος και Καστελόριζο

Παράλληλα η Τουρκία επιμένει στη στρατηγική των εκδόσεων Navtex που αμφισβητούν την ελληνική κυριαρχία στα ελληνικά νησιά του Αιγαίου εγείροντας θέμα αποστρατιωτικοποίησης. Αυτή τη φορά, η Τουρκία δέσμευσε χτες περιοχή μεταξύ Ρόδου και Καστελόριζου για άσκηση με πραγματικά πυρά στις 29 Σεπτεμβρίου ενώ σήμερα ο πόλεμος νεύρων συνεχίστηκε από την Άγκυρα έχοντας το Oruc Reis …να μπαινοβγαίνει στο λιμάνι της Αττάλειας.

Το σκάφος μετά την απόσυρσή του από την Ανατολική Μεσόγειο, είχε επιστρέψει «για ανεφοδιασμό και συντήρηση», όπως είχαν δηλώσει επανειλημμένα ο υπουργός Άμυνας, Χουλουσί Ακάρ, ο υπουργός Ενέργειας, Φατίχ Ντονμέζ, και ο υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου.

Μερίδα των τουρκικών μέσων, κυρίως φιλοκυβερνητικών συνδέουν αυτή την κίνηση με την χθεσινή Navtex της Άγκυρας, η οποία δεσμεύει περιοχή μεταξύ Ρόδου και Καστελόριζου, στις 29 Σεπτεμβρίου.

Παράλληλα σε εξέλιξη είναι οι έρευνες των αστυνομικών για να εξακριβώσουν τις συνθήκες κάτω από τις οποίες σημειώθηκε η προσβολή προς την ελληνική σημαία στον βράχο πάνω από τον οικισμό του Καστελόριζου, που βάφτηκε στο χρώμα της τουρκικής σημαίας, αλλά και της πτήσης drone για μισή ώρα πάνω από το ακριτικό νησί, κατά τη διάρκεια της οποίας από τα μεγάφωνα που έφερε, ακουγόταν ο εθνικός ύμνος της Τουρκίας και οθωμανικά εμβατήρια.

Απερίφραστη ήταν η καταδίκη του περιστατικού από το Ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών που ζήτησε από τις τουρκικές αρχές να διαλευκάνουν την υπόθεση και να τιμωρήσουν τους ενόχους.

Σύμφωνα με τουρκικά ΜΜΕ η ενέργεια αυτή έγινε από ομάδα Τούρκων εθνικιστών μηχανικών σε αντίποινα για το κάψιμο τουρκικής σημαίας στη Θεσσαλονίκη.

Τουρκικό αφήγημα

Μέσα σε αυτό το φόντο μπορεί να αναγνωστεί και η επιστολή του Ταγίπ Ερντογάν ο οποίος με επιστολή του προς τους Ευρωπαίους ηγέτες -πλην Ελλάδας και Κύπρου- ενόψει της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ προβάλει λίστα αξιώσεων, μιλά για διάλογο χωρίς προϋποθέσεις και παρουσιάζει το γνωστό αφήγημα ότι υπεύθυνες για την ένταση στην Ανατ. Μεσόγειο είναι η Ελλάδα και η Κύπρος.

Ο Τούρκος πρόεδρος κατηγορεί Αθήνα και Λευκωσία, υποστηρίζοντας πως αποσκοπούν στη «φυλάκιση» της Άγκυρας εντός του Κόλπου της Αττάλειας (Χάρτης της Σεβίλλης). Μάλιστα ο Ταγίπ Ερντογάν ουσιαστικά ζητάει διαμοιρασμό του φυσικού αερίου της Κυπριακής ΑΟΖ χωρίς λύση του Κυπριακού.

Μήνυμα Μάας για τις διερευνητικές

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο πυρήνας της στρατηγικής της ελληνικής κυβέρνησης είναι να αποφύγει την κλιμάκωση της έντασης με την Τουρκία. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι η γραμμή της Αθήνας ενόψει της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ είναι πως πρέπει να εγκριθούν αλλά να μην χρειαστεί να εφαρμοστούν οι κυρώσεις κατά της Τουρκίας.

Βέβαια το ζήτημα των κυρώσεων έτσι κι αλλιώς είναι υποβαθμισμένο ενώ και τα πρόσφατα δημοσιεύματα του γερμανικού τύπου ουσιαστικά επιβεβαίωναν ότι η Γερμανία επενδύσει στο διμερή διάλογο Ελλάδας και Τουρκίας και θέλει να αποφύγει πάση θυσία την επιβολή κυρώσεων στην Άγκυρα.

Ο Γερμανός υπουργός εξωτερικών Χάικο Μάας χαρακτήρισε ιδιαιτέρως καλή και ιδιαιτέρως σημαντική είδηση την ανακοίνωση της επανέναρξης των διερευνητικών επαφών Αθήνας και Άγκυρας.

Σε αποκλειστική του δήλωση στην «Καθημερινή της Κυριακής» παραδέχεται ότι το μονοπάτι παραμένει δύσκολο. Δηλώνει όμως πεπεισμένος ότι τα επίμαχα ζητήματα μεταξύ των δύο πλευρών μπορούν να επιλυθούν μόνο μέσω του διαλόγου στη βάση του διεθνούς δικαίου.

Αν παρουσιάζεται μία ευκαιρία για να γίνει αυτό στην παρούσα συγκυρία πρέπει να την αδράξουμε, τονίζει ο κ. Μάας και σημειώνει ότι η Γερμανία είναι έτοιμη να καταβάλει κάθε προσπάθεια προς υποστήριξη αυτής της διαδικασίας διαλόγου.

Αναγκαία η έγκριση των κυρώσεων

Ενδιαφέρον πάντως για τις συζητήσεις στο εσωτερικό της ελληνικής κυβέρνησης είναι η ανάρτηση του γραμματέα της κοινοβουλευτικής ομάδας της ΝΔ Σταύρου Καλαφάτη ο οποίος τόνισε ότι πρέπει να εγκριθούν οι κυρώσεις ως αποτρεπτικό μέσο και μέσο πίεσης προς την Τουρκία για διάλογο.

Την αναγκαιότητα έγκρισης από το Συμβούλιο Κορυφής της Ε.Ε. ενός πακέτου κυρώσεων για την Τουρκία, το οποίο θα έχει αποτρεπτικό ρόλο και θα παραμείνει στο τραπέζι για κάθε περίπτωση επιστροφής της γειτονικής χώρας σε μονομερείς ενέργειες, τονίζει σε ανάρτηση στο λογαριασμό του στο facebook o γενικός γραμματέας της Κοινοβουλευτικής Ομάδας της Ν.Δ. Σταύρος Καλαφάτης.

Ο κ. Καλαφάτης σημειώνει ότι «όσοι προτάσσουμε την αποτροπή» και «όποιοι δεν θέλουν την εφαρμογή κυρώσεων», έχουμε κάθε λόγο να καταλήξουμε στο ίδιο συμπέρασμα: Στόχος, δεν είναι να επιβληθούν κυρώσεις, αλλά να αποτραπούν παράνομες τουρκικές ενέργειες σε βάρος της Ελλάδας, της σταθερότητας στην περιοχή και των ευρωπαϊκών συμφερόντων και όσο πιο επώδυνες συνέπειες μπορεί να επιφυλάσσουν, τόσο πιο απίθανο είναι να αγνοηθούν από τη γείτονα και να εφαρμοστούν από την Ευρώπη.

Υπογραμμίζοντας την αποτελεσματικότητα της πολιτικής της Ελλάδας, έναντι της Τουρκίας, το τελευταίο διάστημα, ο γ.γ. της Κ.Ο. της Ν.Δ., αναφέρει ότι «δεν υπάρχει πλέον καμία αμφιβολία ότι η πολιτική, διπλωματική και στρατιωτική κινητοποίηση, απέναντι στην τουρκική προκλητικότητα έσυρε τις εξελίξεις στην κατεύθυνση των ελληνικών θέσεων» και «η αξίωση του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη “”να σταματήσουν οι προκλήσεις για να αρχίσουν συζητήσεις”” έγινε δεκτή σε διεθνές επίπεδο και επιβλήθηκε στην Άγκυρα». Προσθέτει δε ότι «αναντίλεκτα επέδρασε στην κατεύθυνση αυτή, η ανεπιφύλακτη στήριξη της Γαλλίας στη χώρα μας, αλλά και η παρέμβαση τόσο της Γερμανίας όσο και των Η.Π.Α. στη γείτονα».

Καθόλου τυχαίο

Ο κ. Καλαφάτης δεν θεωρεί καθόλου τυχαίο, το γεγονός ότι η απόσυρση του τουρκικού ερευνητικού από την ελληνική υφαλοκρηπίδα, εκδηλώθηκε μόλις λίγες μέρες πριν από τη Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε., που είχε προγραμματιστεί για τις 24 Σεπτεμβρίου, με ατζέντα τα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής της Ένωσης, συμπεριλαμβανομένων των σχέσεων της με την Τουρκία. Υπενθυμίζει μάλιστα, τη λήψη απόφασης για το πακέτο κυρώσεων που είχε προταθεί από τον Ύπατο Εκπρόσωπο της Ένωσης για θέματα εξωτερικής πολιτικής, είχε συζητηθεί τον Αύγουστο στο Συμβούλιο Υπουργών Εξωτερικών και είχε παραπεμφθεί στη Σύνοδο Κορυφής.

Αποδεικνύεται έτσι, προσθέτει στην ανάρτηση του ο κ. Καλαφάτης, ότι η απειλή σοβαρών κυρώσεων στη γείτονα, σε συνδυασμό με την αποφασιστικότητα της ελληνικής πλευράς, μπορεί να λειτουργεί αποτρεπτικά, να υπηρετεί την ειρήνη στην περιοχή και να προάγει τα ευρωπαϊκά συμφέροντα. Έγινε ταυτόχρονα πασιφανές πως όσο πιο επώδυνες είναι οι επαπειλούμενες κυρώσεις, τόσο περισσότερο λαμβάνονται υπόψη από τη γείτονα. Και -άρα- τόσο πιο απίθανο είναι να χρειαστεί η εφαρμογή τους.