Από πότε ο πολίτης είναι ανεύθυνος;

Αν έχω καταλάβει καλά από αυτά που διαβάζω τις τελευταίες μέρες η κυβέρνηση έχει κηρύξει τον πόλεμο στον πολιτισμό και στους ανθρώπους του, γιατί έκλεισε τα θέατρα και τα χειμερινά σινεμά και απαγόρευσε τις συναυλίες. Από την άλλη υποχρέωσε και τα περίπτερα να κλείνουν τα μεσάνυχτα, δεν επιτρέπει θεατές στα γήπεδα και δεν δίνει το δικαίωμα λειτουργίας σε μπαρ και στριπτιζάδικα, που λειτουργούσαν τις περίφημες μικρές ώρες. Ισως τα κορίτσια, που κάνουν pole dancing πετώντας τα εσώρουχά τους να συμπεριλαμβάνονται στις τάξεις των καλλιτεχνών. Μπορεί επίσης το ποδόσφαιρο ή το μπάσκετ κάποιοι να τα βλέπουν ως Τέχνη. Αλλά δύσκολα μπορεί να πει κάποιος ότι στον καλλιτεχνικό κόσμο συγκαταλέγονται και οι συμπαθέστατοι περιπτεράδες. Αρα μάλλον επίθεση στον κόσμο της Τέχνης δεν υπάρχει: οι γκαλερί π.χ. είναι ανοιχτές. Μέτρα κατά του συνωστισμού ανακοινώνονται και ίσως να μην είναι και τα καλύτερα. Αλλά πολέμους δεν διακρίνω.

Αργά αλλά σταθερά φουντώνει εντός της κοινωνίας μας μια συζήτηση, που έχει να κάνει όχι με την πανδημία, αλλά με την αντιμετώπισή της. Τον περασμένο χειμώνα, τον καιρό του lockdown, φώναζαν οι γνωστοί γραφικοί που γκρινιάζουν για όλα. Σήμερα δεν είναι έτσι. Σήμερα αρχίζει σιγά σιγά να καλλιεργείται η λογική του «γιατί εμείς και όχι αυτοί», γεγονός λυπηρό διότι πρόκειται για το είδος της συζήτησης που καταλήγει σε φαγωμάρα, πράγμα που είναι ό,τι χειρότερο, όταν η χώρα πρέπει να αντιμετωπίσει μια κρίση.

Το πιο αστείο που διακρίνεται είναι ότι για πολλούς τα μέτρα θα έπρεπε να αφορούν εχθρούς και αντιπάλους. Διαβάζει κανείς απόψεις με βάση τις οποίες «πρέπει να κλείσουν οι εκκλησίες» ή ότι «πρέπει να απαγορευτούν οι διαδηλώσεις»: και οι δυο προτάσεις έχουν σχέση με ιδεοληψίες χρόνων. Από όλες τις αντιρρήσεις που εκφράζονται αυτή που βρίσκω πραγματικά ακατανόητη είναι αυτή που αφορά την αυτοπειθαρχία των πολιτών. Με τις ντουντούκες του ΣΥΡΙΖΑ επικεφαλής διάφοροι καταγγέλλουν την κυβέρνηση που «ρίχνει στον απλό πολίτη την ευθύνη να τηρήσει μέτρα εξαιτίας των δικών της παραλείψεων». Ας πούμε ότι η κυβέρνηση έχει κάνει του κόσμου τα λάθη – έτσι για την οικονομία της συζήτησης. Αλλά από πού κι ως πού ένας πολίτης δεν πρέπει να αναλαμβάνει την ευθύνη που του αντιστοιχεί; Από πότε ο πολίτης είναι υπεράνω ευθύνης; Και τι είναι ο πολίτης και δεν πρέπει να έχει ευθύνες; Μέλος ενός κοπαδιού που απλά βόσκει και κοπρίζει; Συγγνώμη, αλλά αυτές οι απόψεις είναι για τους αληθινούς πολίτες προσβλητικές.

Ο πολίτης έχει ευθύνες και για αυτές πρέπει να χαίρεται. Ευθύνη του είναι η συμμετοχή στις διαδικασίες της δημοκρατίας. Ευθύνη του είναι ο σεβασμός των νόμων. Ευθύνη του είναι η σωστή δημόσια συμπεριφορά. Ευθύνη πρέπει να δείχνει όταν οδηγεί, όταν αποφασίζει, όταν παρέχει υπηρεσίες. Γιατί τάχα μου είναι πρόβλημα να υπενθυμίζει κάποιος στον πολίτη ότι για να αντιμετωπισθεί ο ιός χρειάζεται να δείξει υπευθυνότητα; Τι πρέπει να κάνει δηλαδή, αν όχι αυτό;

Η κυβέρνηση έχει μια και μόνη μεγάλη ευθύνη: χαλάρωσε το καλοκαίρι και δεν προετοίμασε ένα σχέδιο που θα μας επέτρεπε να μάθουμε να ζούμε με τον ιό. Κάποια μέλη της συμπεριφέρθηκαν σαν ο ιός να έχει πάψει να υπάρχει – ίσως να μην άκουγαν και τους λοιμωξιολόγους που μιλούσαν για την πιθανότητα ενός δεύτερου κύματος. Αλλά δεν έχω ακούσει από την αντιπολίτευση και τι διαφορετικό θα έκανε. Ακούω ότι θα φρόντιζε να υπάρχουν τάξεις με λιγότερα από 25 παιδιά: πολύ ωραία, αλλά αυτό δεν ξέρω αν θα επέτρεπε στα θέατρα και στα σινεμά να είναι ανοιχτά. Επίσης δεν έχω καταλάβει τι θα έκανε με τις μεταμεσονύχτιες συναθροίσεις στις πλατείες: αν θα μοίραζε δωρεάν μπύρες στους πιτσιρικάδες, θα πρέπει να μας το πει. Κι όσο για τις ΜΕΘ που θα έφτιαχνε, ας τους εξηγήσει κάποιος ότι όνειρό μας δεν είναι να έχει ο καθένας μας από μία δική του, αλλά πως δεν θα  βρεθούμε σε αυτές…