«Κοκτέιλ» γρίπης – κοροναϊού: Το καλό και το κακό σενάριο για τον χειμώνα που έρχεται στην Ελλάδα

Όλες τις απαραίτητες οδηγίες και συμβουλές για το ποιος, πότε και υπό ποιες προϋποθέσεις πρέπει να κάνεις κάποιος το εμβόλιο της εποχικής γρίπης φέτος εξέδωσε το υπουργείο Υγείας.

Οι ειδικοί αναφέρουν πως είναι ιδιαίτερα σημαντικό φέτος να εμβολιαστούν οι ευπαθείς ομάδες, καθώς από αυτό φθινόπωρο για πρώτη φορά θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε την εποχική γρίπη εν μέσω μιας άλλης πανδημίας.

Και μπορεί να έχουν περάσει περίπου επτά μήνες που ο κοροναϊός χτύπησε τη χώρα μας, ωστόσο ακόμη παραμένουν πολλά ερωτήματα σχετικά με το πώς η εποχική γρίπη μπορεί να επηρεάσει την πανδημία Covid-19 και το αντίστροφο.

Το in.gr συνομίλησε με επιστήμονες οι οποίοι ασχολούνται τόσο με την αντιμετώπιση της εποχικής γρίπης όσο και με την πανδημία του κοροναϊού, και μας δίνουν ορισμένες χρήσιμες συμβουλές. Αλλά και το τι πρέπει να περιμένουμε τον δύσκολο χειμώνα που έρχεται.

Κοροναϊός και γρίπη: Η αισιόδοξη πλευρά

Το θετικό είναι πως η εποχική γρίπη «χτυπά» διαφορετικές χρονικές περιόδους τα δύο ημισφαίρια, με αποτέλεσμα οι επιστήμονες να έχουν ήδη κάποια πρώτα στοιχεία για την συμπεριφορά της γρίπης  εν μέσω κοροναϊού στο Νότιο Ημισφαίριο, και συγκεκριμένα στην Αυστραλία, τη Νέα Ζηλανδία και τη Νότια Αμερική.

Το παράδειγμα της Αυστραλίας

Τα πρώτα στοιχεία λοιπόν από την Αυστραλία ήταν αρκετά ενθαρρυντικά, αν σκεφτεί κάποιος πως τον Απρίλιο η Αυστραλία κατέγραψε τον χαμηλότερο μέσο όρο κρουσμάτων γρίπης της τελευταίας δεκαετίας.

Ειδικότερα ο αριθμός των κρουσμάτων γρίπης στην Αυστραλία έπεσε από 7.002 τον Φεβρουάριο σε μόλις 95 τον Απρίλιο.

Μάλιστα σύμφωνα με τα περυσινά στοιχεία εξάπλωσης της γρίπης, θα έπρεπε η Αυστραλία να έχει σε διάστημα τριών μηνών 18.667 κρούσματα.

Επομένως η εξέλιξη αυτή ήταν μία απρόβλεπτη ενθαρρυντική συνέπεια των μέτρων που επιβλήθηκαν για την εξάπλωση του COVID-19 και τα οποία ωφέλησαν και τον περιορισμό της εποχιακής γρίπης.

Οι Έλληνες επιστήμονες θεωρούν πολύ πιθανό κάτι τέτοιο να ισχύσει και στην Ελλάδα, καθώς ήδη έχουν ληφθεί πληθώρα μέτρων που προστατεύουν από κάθε άλλο μικρόβιο.

Πρώτο και καλύτερο μέτρο είναι φυσικά η χρήση μάσκας, η οποία αν χρησιμοποιηθεί από όλους όπως πρέπει θα παίξει καθοριστικό ρόλο στην εξάπλωση της γρίπης τον χειμώνα.

Μακάρι η θεωρία να ισχύσει και στην πράξη

Ένα άλλο ενθαρρυντικό στοιχείο το οποίο βρίσκεται ακόμη υπό εξέταση, καθώς παραμένει κυρίως σε θεωρητικό επίπεδο, είναι το κατά πόσο δύσκολο είναι να κολλήσει κάποιος κοροναϊό, αν έχει προσβληθεί ήδη από γρίπη.

Η θεωρία λέει πως όποιος έχει γρίπη είναι δύσκολο να κολλήσει για ένα διάστημα οποιαδήποτε άλλο μικρόβιο, καθώς ο οργανισμός του δημιουργεί μία ασπίδα απέναντι σε όποιον «απειλητικό εχθρό».

Αυτό μπορεί να σημαίνει πως αν κάποιος έχει γρίπη ενδεχομένως έχει λιγότερες πιθανότητες να κολλήσει κοροναϊό για ένα μικρό διάστημα.

Σε κάθε περίπτωση όμως δεν είναι ακόμη γνωστή η συμπεριφορά του Covid-19 σε οργανισμό που έχει προσβληθεί από γρίπη ενώ η μικρή περίοδος «ανοσίας» συνήθως δεν ισχύει για ασθενή με χαμηλό ανοσοποιητικό σύστημα.

Κοκτέιλ γρίπης-κοροναϊού: Φόβοι και αβεβαιότητες

Φυσικά όλα αυτά τα μέτρα, οι ενημερώσεις και οι συμβουλές από το ΕΣΥ και τους ειδικούς έχουν μεγάλη σημασία, καθώς το «κοκτέιλ» γρίπης και κοροναϊού μπορεί ανά πάσα στιγμή να προκαλέσει προβλήματα.

Πρώτον μια «κακή» σεζόν γρίπης σε συνδυασμό με την πανδημία COVID-19 που δεν δείχνει σημάδια ύφεσης μέχρι στιγμής στη χώρα μας, θα μπορούσε να οδηγήσει σε υπερκορεσμό τα ήδη επιβαρυμένα τμήματα επειγόντων περιστατικών και ΜΕΘ.

Με άλλα λόγια αν έχουμε πολλούς βαριά ασθενείς με γρίπη και πολλούς βαριά νοσούντες από κοροναϊό τότε θα πιεστεί το σύστημα Υγείας και συγκεκριμένα οι ΜΕΘ.

Η άλλη μεγάλη ανησυχία των ειδικών είναι πως θα αντιδράσει ο οργανισμός ασθενών αν χτυπηθούν από κοροναϊό και γρίπη μαζί.

Σε περίπτωση λοιπόν που κάποιος  προσβληθεί από κοροναϊό και γρίπη μαζί, τότε είναι πολύ πιθανό να εμφανίσει πιο βαριά συμπτώματα, πόσο μάλλον ο ασθενής ανήκει στις ευπαθείς ομάδες.

Εμβόλιο γρίπης και παιδιά

Ένα άλλο ερώτημα που έχει προκύψει είναι το αν τελικά πρέπει όλα τα παιδιά να κάνουν το εμβόλιο κατά της γρίπης ή όχι.

Σύμφωνα με την Πρόεδρο της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, Μαρία Θεοδωρίδου, θα πρέπει να εμβολιάζονται τα παιδιά που είναι στις ομάδες αυξημένου κινδύνου αλλά και υγιή παιδιά που είτε στο σπίτι τους υπάρχει μωρό κάτω των 6 μηνών είτε ζουν με κάποιο άλλο άτομο που δεν μπορεί να εμβολιαστεί.

Ειδικότερα πρέπει να κάνουν το εμβόλιο τα παιδιά που έχουν τις παρακάτω παθήσεις:

•  Άσθμα ή άλλες χρόνιες πνευμονοπάθειες
• Καρδιακή νόσο με σοβαρή αιμοδυναμική διαταραχή
• Ανοσοκαταστολή (κληρονομική ή επίκτητη)
• Μεταμόσχευση οργάνου
• Δρεπανοκυτταρική αναιμία (και άλλες αιμοσφαιρινοπάθειες)
• Σακχαρώδη διαβήτη ή άλλο χρόνιο μεταβολικό νόσημα
• Χρόνια νεφροπάθεια
• Νευρολογικά-νευρομυϊκά νοσήματα
• Παιδιά που παίρνουν ασπιρίνη μακροχρόνια (π.χ. για νόσο Kawasaki, ρευματοειδή αρθρίτιδα και άλλα) για τον πιθανό κίνδυνο εμφάνισης συνδρόμου Reye μετά από γρίπη.
• Με νοσογόνο παχυσαρκία.

Ωστόσο κάποιοι επιστήμονες θεωρούν πως πρέπει να εμβολιαστούν όλα τα παιδιά καθώς αυτά είναι η κύρια πηγή διασπορά της γρίπης στην κοινότητα.

Σύμφωνα με τους ειδικούς όμως αυτό δεν είναι αναγκαίο στην παρούσα φάση, καθώς πρωταρχικός στόχος είναι να εμβολιαστούν απευθείας οι ομάδες αυξημένου κινδύνου.

Ποιοι θα πρέπει να κάνουν, κατά προτεραιότητα, το αντιγριπικό εμβόλιο

Επίσης σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών της χώρας μας, ο αντιγριπικός εμβολιασμός πρέπει να εφαρμόζεται συστηματικά και κατά προτεραιότητα σε άτομα (ενήλικες και παιδιά) που ανήκουν στις παρακάτω ομάδες αυξημένου κινδύνου:

1. ‘Ατομα ηλικίας 60 ετών και άνω

2. Παιδιά (6 μηνών και άνω) και ενήλικες με έναν ή περισσότερους από τους παρακάτω επιβαρυντικούς παράγοντες ή χρόνια νοσήματα: Χρόνια νοσήματα αναπνευστικού, όπως άσθμα, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια. Καρδιακή νόσο με σοβαρή αιμοδυναμική διαταραχή. Ανοσοκαταστολή (κληρονομική ή επίκτητη). Μεταμόσχευση οργάνων και μεταμόσχευση μυελού των οστών. Δρεπανοκυτταρική αναιμία (και άλλες αιμοσφαιρινοπάθειες).Σακχαρώδη διαβήτη ή άλλο χρόνιο μεταβολικό νόσημα. Χρόνια νεφροπάθεια. Χρόνιες παθήσεις ήπατος. Νευρολογικά -νευρομυϊκά νοσήματα. Σύνδρομο Down

3. Έγκυες γυναίκες ανεξαρτήτως ηλικίας κύησης, λεχωΐδες και θηλάζουσες.

4. ‘Ατομα με νοσογόνο παχυσαρκία (Δείκτη Μάζας Σώματος >40Kg/m2) και παιδιά με ΔΜΣ >95ηΕΘ.

5. Παιδιά που παίρνουν ασπιρίνη μακροχρόνια (π.χ. για νόσο Kawasaki, ρευματοειδή αρθρίτιδα και άλλα).

6. ‘Ατομα που βρίσκονται σε στενή επαφή με παιδιά μικρότερα των 6 μηνών ή φροντίζουν ή διαβιούν με άτομα με υποκείμενο νόσημα, που αυξάνει τον κίνδυνο επιπλοκών της γρίπης.

7. Κλειστοί πληθυσμοί, όπως προσωπικό και εσωτερικοί σπουδαστές (σχολείων, στρατιωτικών και αστυνομικών σχολών, ειδικών σχολείων κλπ.), νεοσύλλεκτοι, ιδρύματα χρονίως πασχόντων και μονάδες φιλοξενίας ηλικιωμένων, καταστήματα κράτησης .

8. Εργαζόμενοι σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας (ιατρονοσηλευτικό προσωπικό, λοιποί εργαζόμενοι, φοιτητές επαγγελμάτων υγείας σε κλινική άσκηση) και σε κέντρα διαμονής προσφύγων-μεταναστών.

9. ‘Αστεγοι.

10. Κτηνίατροι, πτηνοτρόφοι, χοιροτρόφοι, εκτροφείς, σφαγείς και γενικά άτομα που έρχονται σε συστηματική επαφή με πτηνά ή χοίρους.

 Πότε πρέπει να γίνεται για να είναι αποτελεσματικό

Το αντιγριπικό εμβόλιο πρέπει να χορηγείται έγκαιρα και πριν την έναρξη της συνήθους περιόδου εμφάνισης της έξαρσης των κρουσμάτων γρίπης, δεδομένου ότι απαιτούνται περίπου 2 εβδομάδες για την επίτευξη ανοσολογικής απάντησης. Κατά προτίμηση, ο εμβολιασμός θα πρέπει να ολοκληρώνεται τουλάχιστον 4-6 εβδομάδες προς της ενάρξεως του ετήσιου επιδημικού κύματος της γρίπης στην Ελλάδα (δηλαδή στα μέσα-μέχρι τέλος Νοεμβρίου). Επιπρόσθετα, ο εμβολιασμός συνεχίζεται καθ’ όλη τη διάρκεια της εποχικής γρίπης για άτομα για τα οποία ενδείκνυται ο εμβολιασμός και δεν πρόλαβαν να εμβολιαστούν εγκαίρως.

Ο αντιγριπικός εμβολιασμός γενικά περιλαμβάνει 1 μόνο δόση του εμβολίου ετησίως. Βρέφη και παιδιά ηλικίας <9 ετών που εμβολιάζονται για πρώτη φορά, ή εκείνα <9 ετών που στο παρελθόν είχαν λάβει μόνο 1 δόση εμβολίου γρίπης χρειάζονται 2 δόσεις αντιγριπικού εμβολίου με μεσοδιάστημα τουλάχιστον 28 ημερών. Σε βρέφη ηλικίας >=6 μηνών χορηγείται 0,5 ml (ολόκληρη η δόση), σύμφωνα με τις οδηγίες από επίσημους Ευρωπαϊκούς ή άλλους φορείς φαρμάκων ( FDA, ΕΜΑ κ.α.).

Κομβικής σημασίας ο εμβολιασμός των υγειονομικών

Το προσωπικό υπηρεσιών υγείας βρίσκεται σε αυξημένο κίνδυνο να προσβληθεί από λοιμώξεις κατά την εργασία και να τις μεταδώσει στους συναδέλφους, τους ασθενείς και την οικογένεια του. Η ανοσοποίηση έναντι της γρίπης του προσωπικού υπηρεσιών υγείας προστατεύει όχι μόνο τους εμβολιασμένους, όπως αναφέρει η εγκύκλιος, αλλά λειτουργεί και ως φραγμός κατά της μετάδοσης της γρίπης και μάλιστα σε άτομα με αντένδειξη εμβολιασμού (π.χ. βρέφη κάτω των 6 μηνών, αλλεργικά άτομα κ.α.) ή με χαμηλή ανοσιακή απόκριση και συμβάλλει στην απρόσκοπτη διατήρηση της παροχής υγειονομικής περίθαλψης κατά τη διάρκεια της κορύφωσης της εποχικής γρίπης. Ιδιαίτερα αναφορά γίνεται για το προσωπικό των Μονάδων Εντατικής Θεραπείας, συμπεριλαμβανομένων και των Μονάδων Εντατικής Νοσηλείας Νεογνών, των Μονάδων Αυξημένης Φροντίδας, καθώς και το προσωπικό των Μονάδων Ειδικών Λοιμώξεων, των ειδικών Μονάδων Ανοσοκατασταλμένων, των Μονάδων Μεταμοσχεύσεων, των Αιματολογικών και Ογκολογικών Κλινικών και των Τμημάτων Επειγόντων Περιστατικών (ΤΕΠ) πρέπει να είναι στο σύνολό του εμβολιασμένο.

Υπενθυμίζεται ότι το ετήσιο ποσοστό εμβολιαστικής κάλυψης του προσωπικού υπηρεσιών υγείας σε κάθε νοσοκομείο (δημόσιο, ιδιωτικό ή στρατιωτικό), κέντρο πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και τοπική μονάδα υγείας είναι ένας από τους δείκτες επιτήρησης συμμόρφωσης του προσωπικού υπηρεσιών υγείας στην εφαρμογή των μέτρων ελέγχου διασποράς μικροβίων, με τους οποίους γίνεται η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας των Διοικήσεων των μονάδων παροχής υπηρεσιών υγείας και της ποιότητας των παρεχομένων υπηρεσιών υγείας.

Η Επιτροπή Νοσοκομειακών Λοιμώξεων κάθε Νοσοκομείου ή άλλου φορέα υγείας οφείλει:

1. Να προάγει και να διευκολύνει τον απρόσκοπτο αντιγριπικό εμβολιασμό του ιατρονοσηλευτικού και λοιπού προσωπικού.

2. Να αποστείλει στον ΕΟΔΥ στοιχεία εμβολιαστικής κάλυψης για την εποχική γρίπη των εργαζομένων του φορέα της, συνολικά και ανά τμήμα υψηλού κινδύνου (όπως παραπάνω)» καταλήγει η εγκύκλιος του υπουργείου Υγείας για τον αντιγριπικό εμβολιασμό.