Αυτοψία Μενδώνη στη Λήμνο – Έργα 10 εκατομμυρίων ευρώ μέσω ΕΣΠΑ

Αυτοψία σε έργα Πολιτισμού στη Λήμνο, πραγματοποίησε η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη, κατά τη διάρκεια τριήμερης επίσκεψης στο νησί, όπου στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ, υλοποιούνται έργα συνολικού προϋπολογισμού περίπου 10.000.000 ευρώ. Η πορεία των έργων αλλά και τα ζητήματα προστασίας χώρων πολιτιστικού ενδιαφέροντος, συζητήθηκαν σε ευρεία σύσκεψη υπό την Υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού, με τη συμμετοχή του Δημάρχου Λήμνου Δημήτρη Μαρινάκη, της Δημάρχου Αγίου Ευστρατίου Μαρίας Κακαλή, του προϊσταμένου της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λέσβου, Παύλου Τριανταφυλλίδη και υπηρεσιακών παραγόντων.

Η κ. Μενδώνη επισκέφθηκε το Αρχαιολογικό Μουσείο Λήμνου, το οποίο είχε υποστεί σημαντικές ζημιές από τον σεισμό του 2014. Το έργο του Εκσυγχρονισμού του Αρχαιολογικού Μουσείου Λήμνου εντάχθηκε το 2020 στις Ολοκληρωμένες Χωρικές Επενδύσεις 2014-2020 της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου. Στόχος είναι η επανέκθεση των δύο ορόφων, καθώς και ο εκσυγχρονισμός των αποθηκών του που σήμερα βρίσκονται σε πολύ κακή κατάσταση. Σ κτήριο του Μουσείου και των αποθηκών προβλέπονται καθαιρέσεις νεότερων κατασκευών, κατασκευή νέου μεταλλικού σκελετού και στέγης, τοποθέτηση νέων κουφωμάτων, Η/Μ εγκαταστάσεων, τοποθέτηση συστημάτων αποθήκευσης και χώρων υγιεινής για ΑμεΑ, επισκευές αρχιτεκτονικών όψεων, επισκευή οροφής στέγης, αποστραγγιστικό δίκτυο, νέοι χώροι υγιεινής επισκεπτών, κατασκευή αναβατορίου ΑμεΑ, καθώς και αντικατάσταση ξύλινων στοιχείων και δαπέδων, όπου απαιτηθεί. Η ΕΦΑ Λέσβου έχει λάβει τις εγκρίσεις για το κτηριολογικό πρόγραμμα και εντός του Νοεμβρίου θα υποβάλει στις κεντρικές υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ τη μουσειολογική μελέτη. Αναφορικά με τα κτήρια των αποθηκών, εντός του Οκτωβρίου θα υποβληθεί η κτηριολογική και αρχιτεκτονική μελέτη των αποθηκών που συντάχθηκαν με την καθοδήγηση και την εποπτεία της Διεύθυνσης Μελετών και Εκτέλεσης Έργων Μουσείων. Λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών που επικρατούν από τον covid 19, η ΕΦΑ Λέσβου έχει ζητήσει την χρονική παράταση του έργου κατά ένα έτος από την Διαχειριστική Αρχή της Περιφέρειας Β. Αιγαίου.

Στο πλαίσιο του μουσειολογικού και μουσειογραφικού σχεδιασμού θα εκτεθούν τα νέα ευρήματα σε 25 βιτρίνες από τις συστηματικές και σωστικές ανασκαφές που διεξάγονται στο νησί από την ΕΦΑ Λέσβου, την Ιταλική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών, την Ακαδημία Αθηνών, και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης από το 1991. Θα δοθεί έμφαση στο εποπτικό υλικό, σε πολυμεσικές εφαρμογές και σε εκπαιδευτικά προγράμματα -για παιδιά και ενήλικες- που  λείπουν από το Μουσείο.

Η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού επισκέφθηκε τον αρχαιολογικό χώρο της Πολιόχνης, στον οποίο υλοποιείται μεγάλο έργο για την αποκατάσταση, συντήρηση και ανάδειξή του με την εφαρμογή οκτώ εγκεκριμένων μελετών της Διεύθυνσης Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων και Συντήρησης του ΥΠΠΟΑ. Μέχρι το τέλος του 2021, που θα ολοκληρωθεί το έργο, θα αποδοθούν στο κοινό 12 επιπλέον στρέμματα αναδεδειγμένου αρχαιολογικού χώρου. Το έργο άρχισε τον Οκτώβριο του 2016, με σκοπό την προστασία του μνημείου από την πολυετή φθορά και την αλλοίωση των οικοδομικών του λειψάνων και την ανάδειξη της ξεχωριστής του αρχαιολογική αξίας, τόσο για την Λήμνο όσο και για το ΒΑ. Αιγαίο, καθώς αποτελεί έναν από τους πρωιμότερους έως σήμερα οικισμούς στην Ευρώπη με πρωτοαστικά χαρακτηριστικά.

Ο προϊστορικός οικισμός της Πολιόχνης είχε παραμείνει για χρόνια χωρίς εργασίες συντήρησης, γεγονός που επιβάρυνε την κακή κατάσταση διατήρησης ορισμένων ευπαθών τμημάτων του. Οι εργασίες προσεκτικών καθαρισμών και αποχωματώσεων, καθώς και συντήρησης, επικεντρώνονται σε δύο βασικούς τομείς: τον λεγόμενο κεντρικό τομέα του οικισμού και τον νότιο περίβολο.

Για την τεκμηρίωση του μνημείου και των πολλαπλών οικοδομικών λειψάνων του που αριθμούνται περίπου σε 1500 αρχαίους τοίχους, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λέσβου συνεργάζεται με τον Τομέα Φωτογραμμετρίας του Τμήματος Αγρονόμων Τοπογράφων Μηχανικών της Πολυτεχνικής Σχολής Αθηνών. Παράλληλα, οργανώθηκε και υλοποιείται, ένα πολυσχιδές ψηφιακό αρχειακό πρόγραμμα τεκμηρίωσης και καταγραφής, που περιλαμβάνει όλες τις επεμβάσεις με ψηφιακά σχέδια, νέφος σημείων, στρωματογραφικές αρχαιολογικές ενδείξεις, καθώς και ευρήματα, αλλά και προτάσεις υλοποίησης των επεμβάσεων, οι οποίες θα αποτελέσουν και την πρώτη πιλοτική εφαρμογή των αρχών και της μεθοδολογίας που οφείλει να έχει ένα βαρυσήμαντο αναστηλωτικό έργο και έργο αποκατάστασης, όπως είναι αυτό που υλοποιείται στον προϊστορικό οικισμό της Πολιόχνης στη ν. Λήμνο.

Λόγω των πυκνών σε έκταση και σε βάθος αρχαιοτήτων του οικισμού που αποκαλύπτονται είτε αυτές αποτελούν πρωτογενείς πληροφορίες και ενδείξεις είτε δευτερογενείς από το πλήθος των νεότερων τεχνικών επεμβάσεων που παλαιότερα έγιναν στον χώρο, πραγματοποιείται σε οριζόντιο επίπεδο και κάθε βήμα επέμβασης ανασκαφικής ή τεχνικής, φωτογραμμετρική αποτύπωση, συμπληρώνοντας το παζλ των εργασιών από τους συνεργάτες του έργου που συμμετέχουν σε αυτό.

Με τους εκτεταμένους καθαρισμούς που πραγματοποιήθηκαν, αποκαλύφθηκαν τα θεμέλια οικοδομήματος της κόκκινης Πολιόχνης, του οποίου τα δωμάτια, αντίθετα με το μέγαρο, αναπτύσσονταν γύρω από μία κεντρική λιθόστρωτη αυλή, ανακαλώντας στην μνήμη πρότυπα μινωικής αρχιτεκτονικής. Στον νότιο οχυρωματικό περίβολο αποκαλύφθηκαν η πρόσοψή του, τα προτειχίσματα, ο πεταλόσχημος «πύργος» και τα κτήρια, τα οποία είχαν προηγηθεί της κατασκευής του ή τον κατήργησαν, φτάνοντας έως την θάλασσα. Στην εσωτερική πλευρά του περιβόλου πραγματοποιήθηκε τομή, η οποία έχει αποκαλύψει τη στρωματογραφική διαδοχή των οικοδομικών φάσεων του οικισμού, έως την πρώιμη κυανή, δηλαδή έως και την πρώιμη εποχή του Χαλκού που ανάγεται στην 3η π. Χ. χιλιετία.

Στο πλαίσιο υλοποίησης του έργου πρόκειται να γίνει εκσυγχρονισμός των κτιριακών υποδομών, χώροι υγιεινής ΑμεΑ, χώρος αποθήκευσης αμαξιδίου ΑμεΑ, διαδρομές περιήγησης επισκεπτών, περιφράξεις μεταλλικές, αναβάθμιση του εκθεσιακού χώρου, ξύλινες διαδρομές, αποστραγγιστικό δίκτυο, φωτισμός του αρχαιολογικού χώρου, έντυπα φυλλάδια στην ελληνική και αγγική, ψηφιακές διαδραστικές εφαρμογές σε κινητά, καθώς και πινακίδες ενημέρωσης κοινού.

Τέλος, η κ. Μενδώνη επισκέφθηκε τον Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου στο Ρεπανίδι, κηρυγμένο μνημείο από το 1963, η αποκατάσταση του οποίου υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2007-2013. Ο ναός, τρίκλιτη βασιλική χωρίς τρούλο και τρεις ημικυκλικές κόγχες στο ιερό, αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα της λημνιακής εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής του 19^ου αιώνα και έχει συνδεθεί άμεσα με την Λημνία Γη, αφού αυτή, εξορυσσόταν έως τουλάχιστον στα τέλη του 19^ου αιώνα, στη γειτονική θέση «Αγιόχωμα». Ιδιαίτερος  είναι  ο πλούσιος λαϊκότροπος διάκοσμός του ναού με τοιχογραφίες, γύψινα και  ξύλινα στοιχεία καθώς και φορητές εικόνες, ενώ εξαιρετικής τέχνης είναι το ξυλόγλυπτο και ζωγραφιστό τέμπλο του, τμήμα του οποίου χρονολογείται τον 18^ο αιώνα. Κατά την αποκατάστασή του στο πλαίσιο του έργου πραγματοποιήθηκε ενίσχυση της θεμελίωσης, κατασκευή νέας στέγης συντήρηση τοιχοποιιών, δαπέδου και ξύλινων στοιχείων, διαμόρφωση περιβάλλοντος χώρου και δημιουργία πρόσβασης ΑΜΕΑ, τοποθέτηση ενημερωτικών πινακίδων και έκδοση φυλλαδίου.

Η κ. Μενδώνη, ενημερώθηκε επίσης, για την κατάσταση του κτηρίου του Χριστοδουλίδειου Ιδρύματος στη Μύρινα, το οποίο έχει σοβαρές φθορές, καθώς τοπικοί φορείς και η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λέσβου, εκφράζουν την επιθυμία στο κτήριο να μετεγκατασταθεί το Αρχαιολογικό Μουσείο.