Σύνοδος Κορυφής: Φόβοι για αδιέξοδο χωρίς κυρώσεις στην Τουρκία

Σκληρό πολιτικό και διπλωματικό «πόκερ» παίζεται τις τελευταίες ώρες στη Σύνοδο Κορυφής, στις Βρυξέλλες, με φόντο την καταδίκη της τουρκικής παραβατικότητας και τον τρόπο με τον οποίο οι «27» θα διασφαλίσουν πώς η Άγκυρα δεν θα επανέλθει στην τακτική της επιθετικής συμπεριφοράς.

Οι ηγέτες των κρατών – μελών αναμένεται να εγκρίνουν συμπεράσματα, με τα οποία θα ζητούν περιοριστικά μέτρα «χωρίς καθυστέρηση» κατά της Λευκορωσίας, άμεση κατάπαυση του πυρός στο Ναγκόρνο – Καραμπάχ, ανεξάρτητη έρευνα για τη χρήση χημικών όπλων κατά του Αλεξέι Ναβάλνι, ενώ θα θέτουν το πλαίσιο των σχέσεων ΕΕ – Κίνας στο προσεχές διάστημα, σύμφωνα με προσχέδιο το οποίο περιήλθε στην κατοχή του Κυπριακού Πρακτορείου Ειδήσεων. Το προσχέδιο ωστόσο δεν περιέχει παράγραφο για την Τουρκία.

Καθώς η Κύπρος έχει ήδη καταστήσει σαφές ότι δεν πρόκειται να συναινέσει σε κυρώσεις έναντι της Λευκορωσίας, εάν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δεν λάβει αντίστοιχες αποφάσεις και κατά της Τουρκίας, ο φόβος αδιεξόδου είναι πλέον εμφανής, με την Λευκωσία να δέχεται ισχυρές πιέσει ώστε να αλλάξει τη στάση της.

Το κλίμα που επικρατεί, το οποίο δεν είναι στην κατεύθυνση επιβολής κυρώσεων στην Τουρκία καθώς ευρωπαίοι ηγέτες θεωρούν ότι σε μια τέτοια περίπτωση θα τινάζονταν στον αέρα οι διερευνητικές επαφές Αθήνας – Άγκυρας, φρόντισε να δώσει και η καγκελάριος Μέρκελ. «Είναι προς το συμφέρον της ΕΕ να αναπτύξει μία πραγματικά εποικοδομητική σχέση με την Τουρκία» είπε η γερμανίδα καγκελάριος προσερχόμενη στη Σύνοδο Κορυφής. Η ίδια πρόσθεσε ότι δεν είναι υπέρ της επιβολής κυρώσεων στην Άγκυρα.

Κύπριος διπλωματικός αξιωματούχος δήλωσε στο Reuters ότι η Λευκωσία επιμένει στη θέση της ότι κυρώσεις έναντι της Λευκορωσίας μπορούν να επιβληθούν μόνο με την προϋπόθεση ότι θα υπάρξουν αντίστοιχες κυρώσεις κατά της Τουρκίας.

«Για να υπάρξει έκδοση κυρώσεων κατά της Λευκορωσίας, θα πρέπει πρώτα να συμφωνήσουμε και με τις δικές μας προτάσεις» δήλωσε ο ίδιος αξιωματούχος, προσθέτοντας ότι ο πρόεδρος της Κύπρου, Νίκος Αναστασιάδης, συναντήθηκε με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ – ο οποίος θα προεδρεύσει της διήμερης Συνόδου Κορυφής – με σκοπό να του περιγράψει αναλυτικά τη θέση της Λευκωσίας.

«Φαντάζομαι ότι θα γίνει μακρά συζήτηση στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Δεν αποκλείω ότι μπορεί να προκύψει κάτι, αλλά, προς το παρόν, δεν θα πόνταρα σε ένα θετικό αποτέλεσμα» συνέχισε η ίδια πηγή.

Στόχος των εντατικών διαβουλεύσεων του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, είναι να πετύχει ομοφωνία για τις κυρώσεις κατά του καθεστώτος Λουκασένκο, αλλά η Λευκωσία προς το παρόν επιμένει να μη δίνει τη συναίνεσή της, με τις επόμενες ώρες να προμηνύονται ιδιαίτερα κρίσιμες.

Μητσοτάκης: Διάλογος και διπλωματία ή κυρώσεις

Την ίδια στιγμή, αυστηρό μήνυμα έστειλε κατά την προσέλευσή του στη Σύνοδο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, τονίζοντας πως η προκλητικότητα της Τουρκίας δεν μπορεί να γίνει πλέον δεκτή.

Διεμήνυσε δε, πως πλέον ανοίγονται δύο δρόμοι μπροστά μας: «ο ένας είναι ο δρόμος του διαλόγου και της διπλωματίας», διαμηνύοντας πως είναι στο χέρι της Τουρκίας αν θα επιλέξει τη συνεργασία ή τις κυρώσεις.

«Η Ευρώπη καλείται να αποφασίσει με θάρρος και ειλικρίνεια τις είδους σχέση θέλει να έχει με την Τουρκία. Η τουρκική προκλητικότητα δεν μπορεί να γίνει άλο ανεκτή. Η συμπεριφορά της Τουρκίας δεν παραβιάζει μόνο τα κυριαρχικά δικαιώματα δυο κρατών μελών της ΕΕ, της Ελλάδας και της Κύπρου, αλλά θίγει τα συμφέροντα ολόκληρης την Ευρώπης στη Μεσόγειο.

» Δυο είναι, πλέον, οι δρόμοι απέναντι στην Τουρκία. Ο ένας του διαλόγου και της διπλωματίας. Ο άλλος είναι η κλιμακούμενη ένταση που αναπόφευκτα θα οδηγήσει στη λήψη μέτρων. Η Ελλάδα έχει αποδείξει ότι θέλει τον πρώτο δρόμο. Εναπόκειται στην Τουρκία να πράξει το ίδιο. Να το κάνει με συνέπεια» δήλωσε χαρακτηριστικά ο πρωθυπουργός.

Μακρόν: Η αλληλεγγύη δεν είναι διαπραγματεύσιμη

Σαφώς σε πιο αυστηρό ύφος, αλλά χωρίς αναφορά και αυτός σε ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων προς την Άγκυρα, ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν δήλωσε ότι τα κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης οφείλουν να δείξουν αλληλεγγύη απέναντι στην Ελλάδα και την Κύπρο.

«Η αλληλεγγύη απέναντι στην Ελλάδα και την Κύπρο, και εδώ θέλω να είμαι απόλυτα ξεκάθαρος, δεν είναι διαπραγματεύσιμη» δήλωσε ο πρόεδρος της Γαλλίας, προσερχόμενος στην ευρωπαϊκή σύνοδο κορυφής.

«Οταν ένα κράτος – μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης δέχεται επίθεση ή απειλή, όταν τα χωρικά ύδατά του δεν γίνονται σεβαστά, αποτελεί χρέος των Ευρωπαίων να δείξουν αλληλεγγύη. Και θα επαναδιατυπώσουμε την υποστήριξή μας προς την Ελλάδα και την Κύπρο».

Στο ίδιο μήκος κύματος η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν, αναφέρθηκε στις δύο πιθανότητες που υπάρχουν αναφορικά με τις σχέσεις της ΕΕ με την Τουρκία.

​Όπως δήλωσε «θα συζητήσουμε το ζήτημα της Τουρκίας. Είμαι σίγουρη ότι το Συμβούλιο θα επαναβεβαιώσει την πλήρη αλληλεγγύη σε Ελλάδα και Κύπρο».

«Αναφορικά με τις σχέσεις της ΕΕ με την Τουρκία υπάρχουν δύο πιθανότητες: ή θα υπάρξει αύξηση των εντάσεων κάτι το οποίο δεν επιθυμούμε ή θα υπάρξει αποκλιμάκωση και κινούμαστε προς εποικοδομητική σχέση. Αυτό είναι που θέλουμε. Αλλά όπως και να έχει υπάρχει μια εργαλειοθήκη στη διάθεση της ΕΕ. Θέλουμε αποκλιμάκωση. Επιθυμούμε μία θετική ατζέντα» πρόσθεσε.

Looking forward to discussions at #EUCO today on external affairs: EU-China, Belarus, poisoning of Alexei Navalny, Nagorno-Karabakh escalation and situation in the Eastern Mediterranean.
There is a clear need for Europe to take clear positions and quick action on global affairs! pic.twitter.com/bAkPVoYKKk

— Ursula von der Leyen (@vonderleyen) October 1, 2020

Τι προβλέπει το προσχέδιο συμπερασμάτων

Αναλυτικά στο προσχέδιο συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, σε σχέση με την Κίνα, «το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο χαιρετίζει την προφορική έκθεση σχετικά με τη συνάντηση των ηγετών της ΕΕ με τον Πρόεδρο Xi Jinping στις 14 Σεπτεμβρίου καθώς και την υπογραφή της συμφωνίας για τις γεωγραφικές ενδείξεις».

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τονίζει «την ανάγκη εξισορρόπησης της οικονομικής σχέσης και επίτευξης της αμοιβαιότητας. Υπενθυμίζει τον στόχο της ολοκλήρωσης, έως το τέλος του τρέχοντος έτους, των διαπραγματεύσεων για μια φιλόδοξη Συνολική Επενδυτική Συμφωνία ΕΕ-Κίνας (CAI) που αντιμετωπίζει τις τρέχουσες ασυμμετρίες στην πρόσβαση στην αγορά, συμβάλλει σε ίσους όρους ανταγωνισμού και καθιερώνει ουσιαστικές δεσμεύσεις για την αειφόρο ανάπτυξη».

Καλεί επίσης την Κίνα «να εκπληρώσει προηγούμενες δεσμεύσεις για την αντιμετώπιση των εμποδίων πρόσβασης στην αγορά, να σημειώσει πρόοδο όσον αφορά την πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα και να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις για τις βιομηχανικές επιδοτήσεις στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου».

Επιπλέον το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενθαρρύνει την Κίνα «να αναλάβει μεγαλύτερη ευθύνη για την αντιμετώπιση των παγκόσμιων προκλήσεων». Αυτό περιλαμβάνει, ειδικότερα, «τη λήψη πιο φιλόδοξων μέτρων για το κλίμα σύμφωνα με τους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού και για τη βιοποικιλότητα και υποστήριξη πολυμερών αντιδράσεων στην πανδημία COVID-19, ιδίως όσον αφορά τις θεραπείες και τα εμβόλια, και την ελάφρυνση του χρέους ως απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάκαμψη από την πανδημία, ιδιαίτερα στην Αφρική».

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο χαιρετίζει, ως «σημαντικό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση», τη δήλωση του Προέδρου Xi Jinping, μετά τη βιντεοδιάσκεψη των ηγετών, ότι «η Κίνα θα στοχεύσει στην επίτευξη ουδετερότητας άνθρακα πριν από το 2060″.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπογραμμίζει τις «σοβαρές ανησυχίες του για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κίνα, συμπεριλαμβανομένων των εξελίξεων στο Χονγκ Κονγκ και της μεταχείρισης ατόμων που ανήκουν σε μειονότητες, όπως εκφράστηκαν στη σύνοδο κορυφής ΕΕ-Κίνας τον Ιούνιο και στη συνάντηση των ηγετών που πραγματοποιήθηκε στις 14 Σεπτεμβρίου».

Ακολούθως επιβεβαιώνει την «πολιτική προσέγγιση των σχέσεων ΕΕ-Κίνας όπως ορίζεται στην κοινή ανακοίνωση της Επιτροπής και του Ύπατου Εκπροσώπου «ΕΕ-Κίνα: Μια στρατηγική προοπτική» του Μαρτίου 2019 και ζητεί περαιτέρω συνεκτικές προσπάθειες για την εφαρμογή της». Καλεί δε την Κομισιόν και τον Ύπατο Εκπρόσωπο να υποβάλουν έκθεση προόδου έως τον Μάρτιο του 2021. Προσβλέπει σε συνάντηση όλων των μελών της με τον Πρόεδρο Xi Jinpin το 2021.

Σε ό,τι αφορά τη Λευκορωσία, σύμφωνα με το προσχέδιο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο «καταδικάζει την απαράδεκτη βία εκ μέρους των αρχών της Λευκορωσίας εναντίον ειρηνικών διαδηλωτών, καθώς και εκφοβισμό, αυθαίρετες συλλήψεις και κρατήσεις μετά τις προεδρικές εκλογές, τα αποτελέσματα των οποίων δεν αναγνωρίζει».

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο «υποστηρίζει πλήρως το δημοκρατικό δικαίωμα του λαού της Λευκορωσίας να εκλέγει τον Πρόεδρό του μέσω νέων ελεύθερων και δίκαιων εκλογών, χωρίς εξωτερική παρέμβαση».

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο «καλεί τις αρχές της Λευκορωσίας να τερματίσουν τη βία και την καταστολή, να απελευθερώσουν όλους τους συλληφθέντες και τους πολιτικούς κρατουμένους, να σεβαστούν την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης και την κοινωνία των πολιτών και να ξεκινήσουν έναν περιεκτικό εθνικό διάλογο».

Συμφωνεί ότι «ρέπει να επιβληθούν περιοριστικά μέτρα και καλεί το Συμβούλιο να εγκρίνει την απόφαση χωρίς καθυστέρηση».

Σε ότι αφορά τη σύγκρουση στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ζητεί «την άμεση παύση των εχθροπραξιών και καλεί τα μέρη να επανέλθουν σε μια διαρκή εκεχειρία και την ειρηνική διευθέτηση της σύγκρουσης». «Η απώλεια ανθρώπινων ζωών και το βάρος στον άμαχο πληθυσμό είναι απαράδεκτες. Δεν μπορεί να υπάρξει στρατιωτική λύση στη σύγκρουση, ούτε εξωτερική παρέμβαση. Το Αζερμπαϊτζάν και η Αρμενία πρέπει να ξεκινήσουν ουσιαστικές διαπραγματεύσεις χωρίς προϋποθέσεις», αναφέρεται στο προσχέδιο.