Η Πρόεδρος που εκνευρίζει την Τουρκία

Το πρωί της περασμένης Τρίτης η Κατερίνα Σακελλαροπούλου ξεναγήθηκε στη γραμμή κατάπαυσης του πυρός, στο ιστορικό κέντρο της Λευκωσίας, από την Τιτίνα Λοϊζίδου. Είναι η Κύπρια από την Κερύνεια που κέρδισε την Τουρκία στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, εξασφαλίζοντας αποζημίωση για τη στέρηση της περιουσίας που έχασε κατά την τουρκική εισβολή, καθώς και το δικαίωμα επιστροφής της.

Οι καμπάνες της Αγίας Φανερωμένης, της μεγαλύτερης ορθόδοξης εκκλησίας της παλιάς πόλης, που στέκει μέσα στα ενετικά τείχη της Λευκωσίας από το 1871, ηχούσαν χαρμόσυνα για να υποδεχτούν την Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας.

Η επίσκεψη της κυρίας Σακελλαροπούλου στην Κύπρο δεν ήταν μια «επίσκεψη πρωτοκόλλου», η πρώτη που είθισται να κάνουν εκτός Ελλάδας ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας και ο Πρωθυπουργός μετά την εκλογή τους. Εγινε σε μια χρονική περίοδο που οι εξελίξεις στο μέτωπο των ελληνοτουρκικών σχέσεων και στο μέτωπο της Ανατολικής Μεσογείου ήταν ραγδαίες.

Οι εξελίξεις και το ρίσκο

Από την ημέρα της ανακοίνωσης της επίσκεψης μέχρι την ημέρα που το αεροσκάφος που μετέφερε την αποστολή προσγειώθηκε στην Αθήνα, επιστρέφοντας από την Κύπρο, είχαμε την απόφαση για την επανέναρξη των διερευνητικών επαφών μεταξύ Ελλάδας – Τουρκίας, αλλά και την αναβολή της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ με την οποία κατά κάποιον τρόπο «αγοράστηκε χρόνος», προκειμένου να φανεί αν η Κύπρος θα μεταβάλει τη στάση της στο ζήτημα των κυρώσεων κατά της Λευκορωσίας, επί της επιβολής των οποίων άσκησε βέτο εφόσον δεν προχώρησαν παράλληλα κυρώσεις εναντίον της Αγκυρας. Ολο αυτό το διαρκώς μεταβαλλόμενο σκηνικό εμπεριείχε ρίσκο για ένα πρόσωπο όπως η κυρία Σακελαροπούλου, που δεν διαθέτει «πολιτική εμπειρία».

Τουρκική ενόχληση

Αυτή η έλλειψη «πολιτικής εμπειρίας» ίσως να είναι το πλεονέκτημα της Προέδρου της Δημοκρατίας. Στις δημόσιες τοποθετήσεις της, όπως επισημάνθηκε και στην αρθρογραφία του ελληνοκυπριακού Τύπου, «απέφυγε τις υπερβολές και δεν θέλησε να στείλει μηνύματα που δεν θα αντέξουν στον χρόνο». Η κυρία Σακελλαροπούλου δεν διανθίζει τον λόγο της με εθνικοπατριωτικές κορόνες που συνοδεύονται από ανάλογη σκηνική παρουσία. Προτιμά να παρουσιάζει τις ελληνικές θέσεις με τρόπο που να δείχνει σταθερότητα και αποφασιστικότητα, αλλά και τις υψηλού συμβολισμού κινήσεις που προκαλούν εκνευρισμό στην τουρκική ηγεσία αλλά και τον τουρκικό Τύπο, που την έχει βάλει στο στόχαστρο.

«Η Πρόεδρος της Ελλάδας έπειτα από το σόου με τον στρατό που έκανε στο Καστελλόριζο, το οποίο βρίσκεται 580 χιλιόμετρα από την Αθήνα και μόνο 2 από την Τουρκία, επισκέφθηκε τη “Νότια Κύπρο”» δήλωσε ο τούρκος αντιπρόεδρος Φουάτ Οκτάι, που χαρακτήρισε τα όσα δήλωσε η κυρία Σακελλαροπούλου για την τουρκική εισβολή και την προκλητική στάση της Τουρκίας όλα αυτά τα χρόνια «προπαγάνδα και πρόκληση που δεν έχει ιστορική συνείδηση». «Ο εισβολέας είσαι εσύ, μαντάμ Κατερίνα» έγραψε η «Χουριέτ».

Αντιδράσεις των γειτόνων και για Ρω – Αγαθονήσι

Η επίσκεψη της Προέδρου της Δημοκρατίας στο Καστελλόριζο για την 77η επέτειο απελευθέρωσης του νησιού, κίνηση με ιδιαίτερο συμβολικό χαρακτήρα αυτή τη χρονική περίοδο, και η επιλογή της να καταθέσει στεφάνι στο μνημείο της «Κυράς της Ρω», στη Ρω (φωτογραφία), ενόχλησε την τουρκική πλευρά. Ο τουρκικός Τύπος είχε αντιδράσει έντονα και στην επίσκεψή της στο Αγαθονήσι, την οποία είχε χαρακτηρίσει «πρόκληση». «Αυτό είναι το πρώτο ταξίδι της κυρίας Αικατερίνης Σακελλαροπούλου στο εξωτερικό» ήταν το σχόλιο που είχε γραφτεί τότε.

Η «λειτουργική λύση» και οι δηλώσεις για επανένωση

Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, στις δημόσιες δηλώσεις της τόνισε ότι προσβλέπει η επόμενη επίσκεψή της στην Κύπρο να γίνει σε ένα επανενωμένο νησί. «Γνωρίζω ότι είναι δύσκολο. Γνωρίζω ότι είναι επίπονο. Πιστεύω, ωστόσο, ακράδαντα ότι είναι δυνατόν», δήλωσε χαρακτηριστικά.Αυτός, όπως τόνισε και ο Νίκος Αναστασιάδης, είναι και ο «αμετάθετος στόχος» της κυπριακής πολιτικής ηγεσίας. «Στη βάση», όπως πρόσθεσε, «ενός δομημένου διαλόγου και χωρίς παρεκκλίσεις από τα σχετικά Ψηφίσματα του ΟΗΕ και το ευρωπαϊκό δίκαιο, να επιτύχουμε την επανένωση της πατρίδας μας».

Η φράση κλειδί, που επιδέχεται πολλές αναγνώσεις, είναι η «λειτουργική λύση». «Η Εκκλησία είναι υπέρ της λειτουργικής λύσης του Κυπριακού ώστε να είναι βιώσιμη» υπογράμμισε στην συνάντηση του με την Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου, Χρυσόστομος Β’, και επεσήμανε ότι όπως είπε και στον Κυριάκο Μητσοτάκη στην κατ’ ιδίαν συνάντηση που είχαν όταν επισκέφθηκε την Κύπρο, στην αντίθετη περίπτωση «η μη λύση είναι η καλύτερη λύση».

Το ενιαίο μέτωπο και οι παγίδες εξ Ανατολών

Η επίσημη επίσκεψη της Προέδρου της Δημοκρατίας στην Κύπρο και ειδικά αυτή την περίοδο είχε στόχο να ενισχύσει το μήνυμα ότι Ελλάδα και Κύπρος συγκροτούν ένα ενιαίο διπλωματικό μέτωπο. Οτι οι δύο χώρες είναι σταθερά προσηλωμένες στο Διεθνές Δίκαιο και στον διάλογο αλλά δεν πρόκειται να υποκύψουν σε απειλές, προκλήσεις και εκφοβισμούς. Ωστόσο, οι εξελίξεις των τελευταίων ημερών φέρουν τις δύο χώρες σε διαφορετική θέση. Η Τουρκία απέσυρε το «Ορούτς Ρέις» από την Ανατολική Μεσόγειο, οδηγώντας σε αποκλιμάκωση των σχέσεων με την Ελλάδα και επανέναρξη των διερευνητικών επαφών μεταξύ των δύο χώρων. Με την Κύπρο ακολουθείται η ακριβώς αντίθετη τακτική.

Η Τουρκία διατηρεί δύο πλοία εντός της κυπριακής ΑΟΖ και επιπροσθέτως προχώρησε σε ανανέωση δύο παράνομων NAVTEX, μιας για γεωτρητικούς και μιας για ερευνητικούς σκοπούς. Η Κύπρος δέχεται πίεση, στην οποία ανθίσταται, να μη θέσει βέτο στις κυρώσεις εναντίον της Λευκορωσίας αν δεν συνοδευθούν, όπως ζητά, από κυρώσεις κατά της Τουρκίας.

Είναι βέβαιο ότι οι πιέσεις αυτές θα ενταθούν. Η ελληνική πλευρά αναγνωρίζει ότι δεν μπορεί να υπάρξει επανέναρξη των συνομιλιών για το Κυπριακό με δύο τουρκικά πλοία εντός της κυπριακής ΑΟΖ και την Αγκυρα να σχεδιάζει το παράνομο εποικισμό της περίκλειστης πόλης της Αμμοχώστου. Η κυρία Σακελλαροπούλου προειδοποίησε την Τουρκία να μην προχωρήσει στην ενέργεια αυτή.

Θα πρέπει όμως, όπως αναφέρουν διπλωματικές πηγές, ο Πρόεδρος της Κύπρου, ο Νίκος Αναστασιάδης, που θα πάρει την τελική απόφαση να σταθμίσει τις παρενέργειες που θα έχει στο σύνολο των ελληνοτουρκικών σχέσεων.