Σύνοδος Κορυφής : Συμφωνία μετά από σκληρό παζάρι – Ικανοποίηση στην Αθήνα, τι αποφασίστηκε για τις κυρώσεις

Μετά από ένα θρίλερ σκληρών διαπραγματεύσεων που διήρκησαν 9 ώρες, και ύστερα από τη σθεναρή στάση Ελλάδας – Κύπρου, οι Ευρωπαίοι ηγέτες κατάφεραν να έρθουν σε συμφωνία για τη στάση που θα κρατήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση απέναντι στην Τουρκία το επόμενο διάστημα.

Η εξέλιξη αυτή άνοιξε το δρόμο για συμφωνία και στο ζήτημα της επιβολής κυρώσεων στη Λευκορωσία, ενώ συμφωνήθηκε να συγκληθεί πολυμερής διάσκεψης για την Ανατολική Μεσόγειο.

Αθήνα και Λευκωσία εμφανίζονται  ικανοποιημένες από το αποτέλεσμα της Συνόδου Κορυφής, με κυβερνητικές πηγές να αναφέρουν πως στο κείμενο συμπερασμάτων έχουν υιοθετηθεί σε μεγάλο βαθμό οι ελληνικές θέσεις.

Κι αυτό γιατί  στο προσχέδιο των συμπερασμάτων της Συνόδου Κορυφής το οποίο ενέκριναν στις 2 τα ξημερώματα οι 27  ηγέτες, υπάρχει -έμμεση, αλλά σαφής- αναφορά σε κυρώσεις κατά της Τουρκίας, εφόσον συνεχίσει τις προκλητικές ενέργειες στην Ανατολική Μεσόγειο.

Ικανοποίηση Αθήνας

Το κείμενο των συμπερασμάτων αντανακλά τις ελληνικές θέσεις, όπως αυτές αποτυπώθηκαν κατά την προσέλευση του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη για τις εργασίες της Ειδικής Συνόδου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, σύμφωνα με κυβερνητικά στελέχη.

Ενδεικτική είναι η ανάρτηση του κυβερνητικού εκπροσώπου Στέλιου Πέτσα:

Το #EUCO έστειλε απόψε μήνυμα ενότητας, αλληλεγγύης και αποφασιστικότητας.Κανείς δεν μπορεί να διχάσει την Ευρώπη.
Ο δρόμος της ενίσχυσης των ευρωτουρκικών σχέσεων είναι ανοιχτός, αλλά απαραίτητη προϋπόθεση είναι ο τερματισμός παράνομων μονομερών ενεργειών εκ μέρους της Τουρκίας.

— Stelios Petsas (@SteliosPetsas) October 2, 2020

Διεξήχθη πολύ δύσκολη διαπραγμάτευση, ανέφεραν κυβερνητικές πηγές, σημειώνοντας πάντως ότι το τελικό κείμενο που υιοθετήθηκε είναι καλύτερο για τις θέσεις της Ελλάδας και της Κύπρου από εκείνο που είχε προταθεί αρχικά.

Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές γίνεται σαφής αναφορά, σε άρθρα συνθηκών της ΕΕ που προβλέπουν κυρώσεις, ενώ «καθίσταται σαφές ότι οι διερευνητικές επαφές μεταξύ Ελλάδας – Τουρκίας αφορούν την Οριοθέτηση Θαλάσσιων ζωνών (Υφαλοκρηπίδα – ΑΟΖ). Είναι σαφές πως για πρώτη φορά η συμπεριφορά της Τουρκίας έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου βρέθηκε στο επίκεντρο μιας μαραθώνιας συνεδρίασης της Συνόδου Κορυφής, δεν αποτέλεσε απλά ένα μέρος της υπό συζήτηση ατζέντας», εξηγούν.

Συμπληρώνουν ότι «η Σύνοδος Κορυφής καταδικάζει απερίφραστα την παραβίαση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κύπρου και κάνει ρητή αναφορά στις αποφάσεις και στα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για την επίλυση του Κυπριακού»

Όπως τόνισε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν,  κανένας δεν μπορεί να διχάσει την Ευρώπη. Έτσι, η ΕΕ στέλνει σήμερα μήνυμα ενότητας, αλληλεγγύης και αποφασιστικότητας. Καταδικάζονται οι μονομερείς ενέργειες της Τουρκίας και είναι ξεκάθαρο ότι αν υπάρξει συνέχιση τέτοιων συμπεριφορών, αυτό θα έχει συνέπειες» επισήμαναν οι ίδιες πηγές.

«Όπως έχει τονίσει πολλές φορές ο Πρωθυπουργός, ο διάλογος με την Τουρκία είναι ανοιχτός, αλλά απαραίτητη προϋπόθεση γι’ αυτό είναι να μην γίνονται παράνομες ενέργειες εκ μέρους της. Και αυτό επιβεβαιώθηκε στη σύνοδο», κατέληξαν οι κυβερνητικές πηγές.

Το νέο κείμενο Μισέλ

Το νέο προσχέδιο συμπερασμάτων για την Τουρκία, που κατέθεσε αργά το βράδυ της Πέμπτης, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ,  βασιζόταν στα δύο προηγούμενα, ωστόσο είχε προστεθεί η καταδίκη της Ε.Ε. για τις παράνομες τουρκικές γεωτρήσεις εντός της κυπριακής ΑΟΖ.

Tονίζεται επίσης πως η Ε.Ε. «καλεί την Τουρκία να ξεκινήσει διάλογο με στόχο την επίλυση όλων των θαλάσσιων διαφορών με την Κύπρο» ενώ παράλληλα σημειώνει ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο «παραμένει πλήρως δεσμευμένο για μια συνολική διευθέτηση του Κυπριακού».

Την ίδια ώρα, διατηρεί τη φράση για «χρήση όλων των μέσων» σε περίπτωση νέων μονομερών ενεργειών της Τουρκίας.

Δεσμεύει δε, το συμβούλιο για αποφάσεις μέχρι τον Δεκέμβρη ενώ παράλληλα περιλαμβάνει την ελληνική φράση για «οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και των αποκλειστικών οικονομικών ζωνών».

Η έμμεση αναφορά σε κυρώσεις

Άλλη διόρθωση προβλέπει ότι : «Σε περίπτωση ανανεωμένων μονομερών ενεργειών ή προκλήσεων κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου, η ΕΕ θα χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα και τις επιλογές που έχει στη διάθεσή της, συμπεριλαμβανομένων σύμφωνα με το άρθρο 29 της Συνθήκης της ΕΕ και το άρθρο 215 που αναφέρεται στη Συνθήκη Λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), προκειμένου να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της και τα συμφέροντα των κρατών μελών της».

Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, πρόκειται για σαφή αναφορά σε συγκεκριμένα άρθρα των Συνθηκών για την επιβολή κυρώσεων (29, 215). Υπογραμμίζεται ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα χρησιμοποιήσει, σε περίπτωση μονομερών ενεργειών και παραβιάσεων του διεθνούς δικαίου, όλα τα εργαλεία που έχει στη διάθεση της για να υπερασπιστεί τα συμφέροντα της και τα συμφέροντα των κρατών μελών της. Η ΕΕ θα παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις και θα λάβει τις κατάλληλες αποφάσεις το αργότερο μέχρι τη σύνοδο του Δεκεμβρίου 2020, συμπλήρωσαν.

«Όπως τόνισε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (σ.σ. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν), κανένας δεν μπορεί να διχάσει την Ευρώπη. Έτσι, η ΕΕ στέλνει σήμερα μήνυμα ενότητας, αλληλεγγύης και αποφασιστικότητας. Καταδικάζονται οι μονομερείς ενέργειες της Τουρκίας και είναι ξεκάθαρο ότι αν υπάρξει συνέχιση τέτοιων συμπεριφορών, αυτό θα έχει συνέπειες» επισήμαναν οι ίδιες πηγές.

Δείτε εδώ όλο το κείμενο συμπερασμάτων στο οποίο συμφώνησαν οι ηγέτες της ΕΕ

Σύγκρουση…

Σύμφωνα με πληροφορίες του MEGA υπήρξε πολύ μεγάλη σύγκρουση μεταξύ Ελλάδας και Γερμανίας.

Η Γερμανία απέρριψε πρόταση της Ελλάδας ώστε να ενεργοποιηθούν αυτόματες κυρώσεις στην πρώτη φορά που η Τουρκία θα προβεί σε νέες προκλητικές ενέργειες.

Επικαλέστηκε το μηχανισμό αποκλιμάκωσης, που αποφασίστηκε χθες στο ΝΑΤΟ, ως επαρκές μέτρο σε περίπτωση νέας αντιπαράθεσης Ελλάδας και Τουρκίας

Η Ιταλία και η Ισπανία στάθηκαν σιωπηρά στο πλευρό της Γερμανίας.

Απαίτηση για διάλογο και αλληλεγγύη σε Ελλάδα και Κύπρο

Στο κείμενο στο οποίο κατέληξαν οι ευρωπαίοι ηγέτες, αναφέρεται επίσης ότι η ΕΕ έχει στρατηγικό ενδιαφέρον να υπάρχει σταθερό και ασφαλές περιβάλλον στην Ανατολική Μεσόγειο και να αναπτυχθεί συνεργασία και αμοιβαία επωφελής σχέση με την Τουρκία.

Η συνέχιση του διαλόγου με καλή πίστη και η αποχή από μονομερείς ενέργειες που αντιβαίνουν στα συμφέροντα της ΕΕ και παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο και τα κυριαρχικά δικαιώματα των κρατών μελών της ΕΕ είναι απόλυτη απαίτηση ως προς αυτό, υπογραμμίζεται.

Παράλληλα, οι ηγέτες σημειώνουν ότι όλες οι διαφορές πρέπει να επιλυθούν μέσω διαλόγου και βάσει του διεθνούς δικαίου.

Σε αυτό το πλαίσιο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επαναλαμβάνει την πλήρη αλληλεγγύη του προς την Ελλάδα και την Κύπρο, των οποίων η κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα πρέπει να γίνονται σεβαστά.

Στο κείμενο υπογραμμίζεται ακόμη ότι η ΕΕ χαιρετίζει τα πρόσφατα βήματα οικοδόμησης εμπιστοσύνης από την Ελλάδα και την Τουρκία.

Τα… δώρα στην Τουρκία

Παράλληλα, περιλαμβάνονται και μερικά δώρα στην Τουρκία με την προϋπόθεση ότι θα συνεχιστούν οι εποικοδομητικές προσπάθειες για να σταματήσουν οι παράνομες δραστηριότητες έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου.

Συγκεκιρμένα, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμφώνησε να ξεκινήσει μια θετική πολιτική ατζέντα ΕΕ – Τουρκίας, με έμφαση στον εκσυγχρονισμό της Τελωνειακής Ενωσης και στη διευκόλυνση του εμπορίου, καθώς και τη συνεχή συνεργασία σε θέματα μετανάστευσης, δυνάμει της Δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας (2016).

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί τον πρόεδρό του, σε συνεργασία με την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και με την υποστήριξη του Υπατου Εκπροσώπου, να εκπονήσει πρόταση για την ανανέωση της ατζέντας ΕΕ – Τουρκίας.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα συνεχίσει να παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις, θα επανέλθει και θα λάβει αποφάσεις αναλόγως, κατά περίπτωση, το αργότερο κατά τη σύνοδό του τον Δεκέμβριο, σύμφωνα με το κείμενο.

Διάσκεψη για την Ανατολική Μεσόγειο

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συγκαλεί επίσης πολυμερή διάσκεψη για την Ανατολική Μεσόγειο και καλεί τον Ύπατο Εκπρόσωπο να ξεκινήσει συνομιλίες σχετικά με την οργάνωσή του.

Η συμμετοχή, το πεδίο εφαρμογής και το χρονοδιάγραμμα θα πρέπει να συμφωνηθούν με όλα τα μέρη. Η διάσκεψη αυτή θα μπορούσε να καταπιαστεί με ζητήματα για τα οποία απαιτούνται πολυμερείς λύσεις, συμπεριλαμβανομένης της θαλάσσιας οριοθέτησης, της ασφάλειας, της ενέργειας, της μετανάστευσης και της οικονομικής συνεργασίας, εξηγείται στο κείμενο των συμπερασμάτων.

Αξίζει εδώ να υπενθυμίσουμε πάντως, την πάγια άρνηση της Τουρκίας να καθίσει στο τραπέζι με την Κύπρο.

Απεφυγαν τη λέξη κυρώσεις

Για τις ενέργειες της Τουρκίας «είμαστε έτοιμοι να χρησιμοποιησουμε όλα τα μέσα, αν χρειαστεί», ανέφεραν οι πρόεδροι του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στη συνέντευξη Τύπου μετά την ολοκλήρωση της πρώτης ημέρας της Συνόδου Κορυφής.

Απέφυγαν, ωστόσο, και οι δύο επίμονα να χρησιμοποιήσουν τη λέξη «κυρώσεις» και η μοναδική φορά που ακούστηκε, ήταν όταν ζητήθηκαν από τους δημοσιογράφους περισσότερες διευκρινίσεις για το τι θα πράξει η ΕΕ εφόσον η Τουρκία επιμείνει στις προκλήσεις.

Οι πρόεδροι του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και της Κομισιόν μίλησαν για δύο εργαλειοθήκες που υπάρχουν στο τραπέζι και εναπόκειται στη στάση της Τουρκίας ποια θα χρησιμοποιηθεί.

Ερωτηθείς, τι θα συμβεί αν η Τουρκία δεν σταματήσει άμεσα τις παράνομες έρευνες στα νερά της Κύπρου, ο Σαρλ Μισέλ απέφυγε να απαντήσει ευθέως και επανέλαβε τις γενικόλογες αναφορές στις εργαλειοθήκες.

Παράλληλα, κάλεσε την Τουρκία να βάλει τέλος στις μονομερείς ενέργειές της και σημείωσε ότι οι δύο επόμενες εβδομάδες θα είναι σημαντικές για τη σχέση της ΕΕ με την Aγκυρα, ενώ το θέμα θα εξεταστεί εκ νέου στη Σύνοδο Κορυφής του Δεκεμβρίου.

«Στη μια πλευρά είναι η επιλογή των κυρώσεων και στην άλλη μια θετική επιλογή, αυτή της συζήτησης για την τελωνειακή ένωση, τη συνεργασία στο μεταναστευτικό πάνω στη συμφωνία του 2016, τη βελτίωση του εμπορίου μεταξύ ΕΕ- Τουρκίας», απάντησε η Ουρσουλα Φον Ντερ Λάινεν.

Το ολονύχτιο θρίλερ

Η πρώτη μέρα της Συνόδου που ξεκίνησε το μεσημέρι της Πέμπτης εξελίχθηκε σε θρίλερ σκληρών διαπραγματεύσεων καθώς η ηχηρή παράλειψη κάθε αναφοράς στην τουρκική προκλητικότητα και τις κυρώσεις που αυτή επισείει στο προσχέδιο των τελικών συμπερασμάτων, προκάλεσε ακαριαία τα αντανακλαστικά της ελληνικής κυβέρνησης.

Έχοντας παραλάβει η ελληνική αντιπροσωπεία το πρώτο -άτυπο- κείμενο εργασίας στο πλαίσιο της πάγιας διπλωματικής τακτικής, απέρριψε αυτόματα το περιεχόμενό του, αμέσως μόλις διαπιστώθηκε η απουσία της παραμικρής αναφοράς στις τυχόν συνέπειες από τα πεπραγμένα της γειτονικής χώρας.

Ενδεικτική ήταν η δήλωση που έκανε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης προσερχόμενος στη Σύνοδο. «Η τουρκική προκλητικότητα, είτε αυτή εκδηλώνεται μέσα από μονομερείς ενέργειες είτε εκδηλώνεται μέσα από μία ακραία ρητορική δεν μπορεί να γίνει άλλο ανεκτή», είχε δηλώσει ο πρωθυπουργός.

Έχει έρθει η ώρα η Ευρώπη να συζητήσει με θάρρος και ειλικρίνεια τι είδους σχέση θέλει, πραγματικά, να έχει με την Τουρκία. Ένα είναι βέβαιο: Η τουρκική προκλητικότητα είτε εκδηλώνεται μέσα από μονομερείς ενέργειες, είτε από ακραία ρητορική, δεν μπορεί να γίνει άλλο ανεκτή. #EUCO pic.twitter.com/xHnjZ5OMei

— Prime Minister GR (@PrimeministerGR) October 1, 2020

Μακρόν: Υπήρξαν μεγάλες αποκλίσεις

«Εμείς [Γαλλία και Γερμανία] είχαμε μια συμπληρωματική προσέγγιση, δεν μπορούμε να εμπλακούμε σε διάλογο με την Τουρκία εάν της επιτρέψουμε να διασχίσει κόκκινες γραμμές… Πρέπει να δείξουμε σταθερότητα και σαφήνεια – χωρίς να υποκύψουμε σε κλιμάκωση», δήλωσε ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμμανουέλ Μακρόν στους δημοσιογράφους μετά την ολοκλήρωση των εργασιών της πρώτης ημέρας της Συνόδου Κορυφής.

«Επρεπε να πετύχουμε προσεγγίσεις, υπήρχαν μεγάλες αποκλίσεις γύρω από το τραπέζι. Συνεργαστήκαμε με την καγκελάριο Μέρκελ χθες το απόγευμα και απόψε για να επιτύχουμε αυτό το αποτέλεσμα », πρόσθεσε ο Μακρόν.

«Ολοι κάναμε παραχωρήσεις και αυτό το κείμενο είναι το καλύτερο που θα μπορούσαμε να έχουμε απόψε, γιατί στέλνει πολύ σαφές, σταθερό μήνυμα στην Τουρκία για την Ελλάδα και την Κύπρο… και την καλεί ξεκάθαρα σε διάλογο».

Ο Μακρόν είπε ότι ορισμένες χώρες δίνουν έμφαση στον διάλογο με την Αγκυρα, ενώ άλλες, γεωγραφικά πιο κοντά στην Τουρκία, ήθελαν περισσότερο «κατασταλτική» δράση.

«Βρήκαμε έναν τρόπο να κάνουμε και τα δύο ταυτόχρονα και αυτό μας επιτρέπει να προχωρήσουμε και να μεταφέρουμε την ευθύνη στην πλευρά της Τουρκίας», κατέληξε.

Μέρκελ: Θέλουμε να προωθήσουμε τη θετική ατζέντα για την Τουρκία

Η καγκελάριος της Γερμανίας Ανγκελα Μέρκελ δήλωσε ότι οι συζητήσεις στη Σύνοδο Κορυφής ήταν μακρές και μερικές φορές δύσκολες αλλά τελικά «πολύ επιτυχημένες» και τόνισε τη σημασία της εξέτασης του συνόλου των σχέσεων της ΕΕ με τη χώρα.

«Συνεργαστήκαμε με τους εταίρους μας και μπορούμε να υποδείξουμε αποτελέσματα – Θεωρώ τη συμφωνία για τις κυρώσεις κατά της Λευκορωσίας και για την προσέγγιση προς την Τουρκία μεγάλη πρόοδο», σημείωσε η γερμανίδα καγκελάριος.

«Καταλήξαμε σε συμφωνία για μια προσέγγιση της στρατηγικής μας σχέσης με την Τουρκία. Ήταν μια μακρά και δύσκολη συζήτηση, διότι φυσικά η Ελλάδα και η Κύπρος απαιτούσαν τα δικαιώματά τους ως κράτη μέλη μας. Αλλά είχαμε επίσης μια πολύ ειλικρινή συζήτηση σχετικά με την ανάγκη να εξετάσουμε το σύνολο των σχέσεών μας με την Τουρκία. Και έτσι θέλουμε τώρα να ζητήσουμε μια εποικοδομητική ατζέντα με την Τουρκία, υπό την προϋπόθεση ότι θα συνεχίσουν οι προσπάθειες μείωσης των εντάσεων, όπως ήταν η τάση ενόψει ορισμένων «δράσεων της» τελευταίες εβδομάδες», ανέφερε, σύμφωνα με το ΚΥΠΕ.

«Ελπίζουμε ότι αυτό θα δώσει νέα ώθηση στις διαπραγματεύσεις με την Τουρκία – αφενός, τη συζήτηση διμερών ζητημάτων που αφορούν την Ελλάδα και την Κύπρο, αλλά αφετέρου και θέματα που αφορούν την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Τουρκία, για παράδειγμα τη συνεργασία για τους πρόσφυγες ή τη συνεργασία σε μια τελωνειακή ένωση. Φυσικά θα συνεχίσουμε με αυτήν τη διαδικασία και θα καταγράψουμε τα αποτελέσματα το αργότερο στη σύνοδο του Συμβουλίου του Δεκεμβρίου», δήλωσε η κ. Μέρκελ.

«Και μπορώ επίσης να πω, εξ ονόματος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, εξ ονόματος του Υπουργού Εξωτερικών μας, και εξ ονόματος του εαυτού μου ως Καγκελάριου, ότι στις συνομιλίες μας με την Τουρκία θέλουμε να προωθήσουμε αυτήν τη θετική ατζέντα, επειδή γνωρίζουμε – παρόλα τα πράγματα στα οποία ενδέχεται να έχουμε διαφορές – ότι οι στρατηγικές σχέσεις με την Τουρκία είναι σημαντικές», ανέφερε.

«Συνολικά, σήμερα είχαμε εκτεταμένες και μερικές φορές δύσκολες συζητήσεις, αλλά καταλήξαμε σε συμφωνία και μπορούμε να δείξουμε αποτελέσματα. Το γεγονός ότι καταλήξαμε σε συμφωνία τόσο για τις κυρώσεις κατά της Λευκορωσίας όσο και για μια προσέγγιση έναντι της Τουρκίας είναι, πιστεύω, ένα μεγάλο βήμα προόδου», κατέληξε.