Κέρδη και ζημιές από τη Σύνοδο Κορυφής : Η επόμενη μέρα των συνομιλιών Ελλάδας – Τουρκίας

Στον απόηχο μιας Συνόδου Κορυφής της ΕΕ η οποία στο παρά πέντε δεν μετατράπηκε σε απόλυτο φιάσκο για την Ευρώπη αλλά και τις Ελλάδα και Κύπρο, δρομολογούνται πλέον οι διαδικασίες για την έναρξη των ελληνοτουρκικών συνομιλιών σε διμερές επίπεδο.

Καμία ρήτρα αυτόματης επιβολής κυρώσεων

Η έγκριση της περιβόητης λίστας Μπορέλ, που ήταν και διακηρυγμένος στόχος της Ελλάδας γι’ αυτή τη Σύνοδο Κορυφής έμεινε στα χαρτιά.

Ουσιαστικά οι διεργασίες στην ΕΕ σε ότι αφορά τις ευρωτουρκικές σχέσεις έχουν παραμένει στο επίπεδο της συζήτησης που γινόταν πριν από την πραγματοποίηση της Συνόδου, στο βαθμό που δεν υπάρχει πισωγύρισμα.

Και μόνο το γεγονός ότι το αρχικό προσχέδιο των συμπερασμάτων ήταν απαγορευτικό για να συμφωνήσει η Ελλάδα και η Κύπρος τα λέει όλα.

Από εκεί και πέρα το όποιο επικοινωνιακό κέρδος για την Ελλάδα είναι πως κατάφερε να σώσει τα προσχήματα για την ΕΕ καθώς μετά τις πολύωρες διαπραγματεύσεις τα ξημερώματα της Παρασκευής υπήρξαν αναφορές για την Τουρκία που έκαναν λόγο πως «σε περίπτωση ανανεωμένων μονομερών ενεργειών ή προκλήσεων κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου, η ΕΕ θα χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα και τις επιλογές που έχει στη διάθεσή της, συμπεριλαμβανομένων σύμφωνα με το άρθρο 29 της Συνθήκης της ΕΕ και το άρθρο 215 που αναφέρεται στη Συνθήκη Λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), προκειμένου να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της και τα συμφέροντα των κρατών μελών της».

Επί της ουσίας, όμως δεν υπάρχει καμία ρήτρα αυτόματης επιβολής κυρώσεων σε περίπτωση νέων προκλήσεων από την Τουρκία, ενώ οι κυρώσεις ως όπλο ουσιαστικά θίγονται μόνο έμμεσα και χωρίς ευθεία αναφορά στον όρο κυρώσεις.

Εποικοδομητικές σχέσεις

Η δε δήλωση της Γερμανίδας Καγκελαρίου Άγκελας Μέρκελ, μετά το τέλος της Συνόδου δείχνει σαφώς ότι το Βερολίνο κάνει απροκάλυπτες αβάντες στην Άγκυρα και επιβεβαιώνει το ρεπορτάζ των τελευταίων ημερών ότι η Γερμανία δεν επιθυμεί σε καμία περίπτωση να έρθει σε σύγκρουση με την Τουρκία.

Οι ευρωπαίοι ηγέτες συμφώνησαν στην σύνοδο κορυφής της ΕΕ στις Βρυξέλλες ότι επιθυμούν εποικοδομητικούς δεσμούς με την Τουρκία και παράλληλα θα προστατεύουν τα δικαιώματα των άλλων κρατών μελών, της Κύπρου και της Ελλάδας, στην Μεσόγειο, δήλωσε η Άνγκελα Μέρκελ.

Η απουσία από τις αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής μίας συγκεκριμένης λίστα κυρώσεων κατά της Τουρκίας, αποδίδεται στην εκτίμηση πως θα δεν θα λειτουργούσε αποτρεπτικά αλλά θα ωθούσε την Τουρκία σε ένα νέο γύρο προκλητικών ενεργειών.

Στρατηγική κατευνασμού

Στην πραγματικότητα η ΕΕ έδειξε ότι πυρήνας της στρατηγικής της είναι ο «κατευνασμός» της τουρκικής επιθετικότητας στην Ανατολική Μεσόγειο παρά το γεγονός ότι αυτή η επιθετικότητα οδηγεί στην αμφισβήτηση κυριαρχικών δικαιωμάτων και κυριαρχίας δύο κρατών μελών της όπως η Ελλάδα και η Κύπρος.

Από την πλευρά της ελληνικής κυβέρνησης υποστηρίζεται ότι ο συμβιβασμός στις αποφάσεις της Συνόδου είναι ικανοποιητικός με δεδομένες τις αρχικές προθέσεις των Ευρωπαίων για την αποφυγή οποιασδήποτε αναφοράς στην τουρκική προκλητικότητα στην Ανατολική Μεσόγειο.

Η επίκληση των άρθρων 29 και 215

Κατά δεύτερο λόγο το μέγαρο Μαξίμου επιμένει ότι η υπόθεση των κυρώσεων παραμένει ζωντανή και δεν είναι τυχαίο ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης συνοψίζοντας τα όσα είπε χτες και σήμερα στις Βρυξέλλες προχώρησε σε δύο αναρτήσεις στον πρωθυπουργικό λογαριασμό στο twitter και στάθηκε σε ακριβώς αυτά τα δύο σημεία.

«Ήταν μία δύσκολη διαπραγμάτευση. Καταλήξαμε σε ένα πολύ καλό κείμενο για την Ελλάδα, την Κύπρο και την Ευρώπη, που θέτει στον πυρήνα τη δυνατότητα να έχουμε μία καλύτερη σχέση με την Τουρκία υπό την προϋπόθεση, όμως, ότι θα σταματήσουν οι μονομερείς προκλητικές ενέργειες» σημείωσε ο κ. Μητσοτάκης και πρόσθεσε:

Ήταν μία δύσκολη διαπραγμάτευση. Καταλήξαμε σε ένα πολύ καλό κείμενο για την Ελλάδα, την Κύπρο και την Ευρώπη, που θέτει στον πυρήνα τη δυνατότητα να έχουμε μία καλύτερη σχέση με την Τουρκία υπό την προϋπόθεση, όμως, ότι θα σταματήσουν οι μονομερείς προκλητικές ενέργειες. #EUCO pic.twitter.com/Bmbn5FAj8u

— Prime Minister GR (@PrimeministerGR) October 2, 2020

«Εφόσον η Τουρκία συνεχίσει μονομερή επιθετική συμπεριφορά θα υπάρχουν συνέπειες. Γίνεται σαφέστατη αναφορά στα άρθρα των συνθηκών, το 29 και το 215, τα οποία αφορούν κυρώσεις. Και ότι η EE θα χρησιμοποιήσει, σε αυτή την περίπτωση, όλα τα εργαλεία που έχει στη διάθεσή της».

Εφόσον η Τουρκία συνεχίσει μονομερή επιθετική συμπεριφορά θα υπάρχουν συνέπειες. Γίνεται σαφέστατη αναφορά στα άρθρα των συνθηκών, το 29 και το 215, τα οποία αφορούν κυρώσεις. Και ότι η EE θα χρησιμοποιήσει, σε αυτή την περίπτωση, όλα τα εργαλεία που έχει στη διάθεσή της. #EUCO

— Prime Minister GR (@PrimeministerGR) October 2, 2020

Χαμένη

Με τον τρόπο αυτό ο κ. Μητσοτάκης θέλησε να απαντήσει και στα όσα του καταλογίζει η αντιπολίτευση καθώς αντιμετωπίζει αυτή τη Σύνοδο Κορυφής ως μια χαμένη ευκαιρία.

Ο κ. Μητσοτάκης φεύγει από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο με άδεια χέρια σχολίασε ο Αλέξης Τσίπρας. Η Φώφη Γεννηματά έκανε λόγο για μια Σύνοδο στην οποία η Ελλάδα βγήκε χαμένη. Το ΚΚΕ σημείωσε ότι η ΕΕ νομιμοποιεί την κλιμακούμενη τουρκική επιθετικότητα στην κυπριακή ΑΟΖ και οι κυρώσεις για την περίπτωση της Ελλάδας παραπέμπονται στις ελληνικές καλένδες λόγω των δεσμών της Γερμανίας με την Τουρκία. Ενώ το ΜέΡΑ25 επεσήμανε ότι επικράτησε η γραμμή της Μέρκελ και τα αποτελέσματα της Συνόδου είναι «μηδέν εις το πηλίκο».

Κυπριακή ΑΟΖ

Αξίζει να σημειωθεί ότι από πλευράς Τουρκίας όπως έδειξαν οι δηλώσεις του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών και του ίδιου του Τούρκου προέδρου Ταγίπ Ερντογάν η όποια ενόχληση της Άγκυρας για τις αποφάσεις της ΕΕ εστιάζεται περισσότερο για την αναφορά στις παράνομες ενέργειές της στην Κυπριακή ΑΟΖ ενώ σε ότι αφορά αυτή καθ’ αυτή την πτυχή των ελληνοτουρκικών αρκείται περισσότερο να επισημάνει ότι δεν είναι «εποικοδομητική» η συνεχής ρητορική επίκληση των κυρώσεων.

Στόλτενμπεργκ, Δένδιας και Τσαβούσογλου

Σε αυτό το πλαίσιο και τα νέα όχι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά για την Ελλάδα δεδομένα που δημιουργεί η Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ θα ξεκινήσουν οι διμερείς συνομιλίες Ελλάδας και Τουρκίας.

Αφενός στο επίπεδο των διερευνητικών επαφών για να συμφωνηθεί το πλαίσιο του διαλόγου αφετέρου στο επίπεδο των τεχνικών συνομιλιών εντός του ΝΑΤΟ. Μάλιστα εν αναμονή της ανακοίνωσης ημερομηνίας έναρξης των διερευνητικών που θα γίνουν στην Κωνσταντινούπολη, ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ ανακοίνωσε ότι τη Δευτέρα θα μεταβεί στην Άγκυρα για συνομιλίες με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου και την Τρίτη θα έρθει στην Αθήνα όπου και θα έχει συζητήσεις με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και τους υπουργούς Εξωτερικών Νίκο Δένδια και Άμυνας Νίκο Παναγιωτόπουλο.

Μάλιστα τις προηγούμενες ημέρες ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου είχε αφήσει να εννοηθεί ότι γίνονται επαφές προκειμένου να υπάρξει συνάντηση τις επόμενες ημέρες ή εβδομάδες με τον Νίκο Δένδια και κάποια τουρκικά ΜΜΕ τοποθετούσαν μια συνάντηση των δύο ΥΠΕΞ στις 8 Οκτωβρίου στην Μπρατισλάβα σε φόρουμ όπου ομιλητής θα είναι ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ.

Μάλιστα τοποθετούσαν επικείμενη συνάντηση Δένδια – Τσαβούσογλου ως προάγγελο συνάντησης των Μητσοτάκη – Ερντογάν.

Στο προσκήνιο ξανά το τουρκολιβυκό σύμφωνο

Σε κάθε περίπτωση πάντως η Τουρκία, ενθαρρυμένη από τη στάση του ΝΑΤΟ αλλά και της ΕΕ και πρωτίστως τη στάση της Γερμανίας, της Ιταλίας, της Ισπανίας και άλλων ευρωπαϊκών χωρών, δείχνει τις διαθέσεις της ενόψει της έναρξης των διμερών συνομιλιών με την Ελλάδα.

Αν και από την ελληνική διπλωματία θεωρείται καθαρά τυπικό και τεχνικό ζήτημα χωρίς ουσιαστικό αντίκρισμα, γεγονός παραμένει ότι την ημέρα της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ, πρωτοκολλήθηκε στον ΟΗΕ το τουρκολιβυκό σύμφωνο για την ΑΟΖ Άγκυρας-Τρίπολης και η Άγκυρα επέλεξε να εκδώσει δύο αντι-Navtex ως απάντηση σε Navtex που είχε εκδώσει ο σταθμός Ηρακλείου της υδρογραφικής υπηρεσίας του Πολεμικού μας Ναυτικού για ασκήσεις στην περιοχή.

Αναλυτικά, η Τουρκία με τη μια αντι-Navtex δεσμεύει περιοχή Νοτιοανατολικά της Κρήτης, σε περιοχή του τουρκολιβυκού μνημονίου, δέκα περίπου μήνες μετά την κατάθεσή του, ενώ με τη δεύτερη αντι-Navtex δεσμεύει περιοχή νότια του Καστελόριζου.