Ο αμερικανικός εκλογικός γρίφος

Αντίθετα με πολλά δημοσιεύματα στον ελληνικό Τύπο, που εκφράζουν ουσιαστικά ενδόμυχες επιθυμίες των συντακτών τους, οι εκλογές του ερχόμενου Νοεμβρίου στις ΗΠΑ συνιστούν ακόμη έναν γρίφο. Κυρίως διότι το εκλογικό σύστημα εκεί έχει ιδιαιτερότητες που συχνά οδηγεί σε αναπάντεχες εκπλήξεις. Το ζήτημα δεν είναι ποιος κερδίζει τον μεγαλύτερο αριθμό ψήφων, αλλά ποιος εξασφαλίζει την πλειοψηφία των μελών του λεγόμενου Κολεγίου των Εκλεκτόρων.

Ο αμερικανός Πρόεδρος δεν εκλέγεται απευθείας από τη λαϊκή ψήφο. Αλλά από τους εκλέκτορες που οι 50 Πολιτείες στέλνουν σε μια ειδική συνέλευση με εντολή ποιον υποψήφιο να στηρίξουν. Η πλειοψηφία αυτών των εντολέων επιλέγει τον επόμενο Πρόεδρο.

Το σύστημα αυτό επελέγη από τους ιδρυτές της Αμερικανικής Δημοκρατίας ώστε η εκλογή να αντανακλά μια εξισορρόπηση της πληθυσμικής δύναμης των επιμέρους Πολιτειών ούτως ώστε το αποτέλεσμα να μην αντανακλά την ισχύ ορισμένων διαμερισμάτων της χώρας εις βάρος των υπολοίπων. Γι’ αυτό και το σύστημα δεν θεωρείται πλειοψηφικό ή αναλογικό, αλλά εξισορροπητικό. Τους εκλέκτορες κάθε Πολιτείας τούς κερδίζει εκείνος που θα συγκεντρώσει τις περισσότερες ψήφους στην Πολιτεία αυτή.

Εστω κι αν περάσει τον αντίπαλό του με μία ψήφο μόνο. Με τον τρόπο αυτό οι εκλέκτορες μιας σειράς μικρών Πολιτειών μπορούν να αντισταθμίσουν τον αριθμό των εκλεκτόρων μιας μεγάλης. Κι αυτό το σύστημα μπορεί να καταλήξει σε αναπάντεχα αποτελέσματα. Αν λ.χ. ένας υποψήφιος δεν πάρει ούτε μία ψήφο σε Πολιτείες όπως η Νέα Υόρκη ή η Καλιφόρνια, μπορεί να εξασφαλίσει τον ίδιο ή οριακά λίγο μεγαλύτερο αριθμό εκλεκτόρων κερδίζοντας, έστω με μία ψήφο διαφορά, τα εκλεκτορικά σώματα μικρών πληθυσμικά Πολιτειών, όπως η Νεβάδα, το Αϊντάχο, το Ουαϊόμινγκ ή η Βόρεια Ντακότα! Οι δημοσκοπήσεις λοιπόν δεν είναι εύκολο να πέσουν μέσα. Εχει διαπιστωθεί μάλιστα, με αποκορύφωμα τις τελευταίες εκλογές, πως πολλοί πολίτες δεν αποκαλύπτουν τις πραγματικές τους προθέσεις.

Ενα άλλο ενδιαφέρον σημείο του εκλογικού τοπίου των ΗΠΑ είναι η ύπαρξη Πολιτειών που θεωρούνται κλειδιά για το τελικό αποτέλεσμα. Πολιτείες δηλαδή με κρίσιμο αριθμό εκλεκτόρων που τελικά καθορίζουν τις ισορροπίες στο Κολέγιο των Εκλεκτόρων. Π.χ. το 2016 ο Τραμπ κατάφερε την έκπληξη κερδίζοντας Πολιτείες που ουδείς υποψήφιος των Ρεπουμπλικανών το είχε καταφέρει για πάνω από 28 χρόνια (Μίσιγκαν, Πενσυλβανία και Ουισκόνσιν). Για να εξασφαλίσει μία ακόμη θητεία δεν πρέπει να χάσει πάνω από δύο από αυτές τον ερχόμενο Νοέμβριο. Το Μίσιγκαν με τις μεγάλες αυτοκινητοβιομηχανίες ήταν ο στόχος του με τους δασμούς σε ξένα βιομηχανικά προϊόντα και στον χάλυβα. Η επιμονή του στον νόμο και την τάξη στόχευε στα μεσαία κοινωνικά στρώματα του Ουισκόνσιν, μετά τις φυλετικές ταραχές στην Κενόσα.

Υπάρχουν επίσης οι λεγόμενες «μετακινούμενες» Πολιτείες (swing states) που συνήθως δίνουν το εκλογικό αποτέλεσμα. Αυτές παρατηρείς για να δεις ποιος θα καταλάβει τον Λευκό Οίκο. Το Οχάιο, η Φλώριδα και το Μιζούρι είναι οι κυριότερες ανάμεσά τους. Κερδίζοντας τη Φλώριδα, ο Τζορτζ Μπους τζούνιορ, παρά τις λιγότερες ψήφους πανεθνικά, πήρε την Προεδρία. Ο Τραμπ κέρδισε και τις τρεις. Με το Οχάιο όμως κλείδωσε τη νίκη του. Στις κρίσιμες αυτές Πολιτείες (εκτός της Φλώριδας) σήμερα ο Μπάιντεν προηγείται. Αλλά οριακά. Κρίσιμα επίσης θα είναι τα αποτελέσματα σε Αριζόνα και Βόρεια Καρολίνα. Για αυτές τις εκλογές μόνο.

Οι τελευταίες εβδομάδες θα είναι κρίσιμες. Η κρίση του κορωνoϊού και οι διακυμάνσεις της οικονομίας λειτουργούν εις βάρος του Τραμπ. Το τι θα γίνει όμως την τελευταία στιγμή θα κρίνει πολλά.