Δραπετσώνα : Τι συμβαίνει με το μονοπωλιακό καθεστώς στη διαχείριση αποβλήτων πλοίων

Το υπουργείο Ναυτιλίας στηρίζει το μονοπώλιο στη διαχείριση των αποβλήτων των λιμανιών ενάντια σε κανονισμό της ΕΕ. Ο υπουργός Ναυτιλίας Γιάννης Πλακιωτάκης και ο γενικός γραμματέας Βαγγέλης Κυριαζόπουλος δεν προχωρούν στην εφαρμογή του ευρωπαϊκού κανονισμού (ΕΕ) 2017/352 που ευνοεί τον ανταγωνισμό στη διαχείριση των λιμενικών αποβλήτων πλοίων.

Στη Βουλή έρχεται το ζήτημα της καθυστέρησης στην εφαρμογή του Κανονισμού (ΕΕ) 2017/352 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 15ης Φεβρουαρίου 2017, μέσα από ερώτηση και αίτηση κατάθεσης εγγράφων βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία προς τους υπουργούς Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής Γ. Πλακιωτάκη και Επικρατείας Γιώργο Γεραπετρίτη. Ερώτηση και αίτηση κατάθεσης εγγράφων έχει καταθέσει και ο βουλευτής του ΜεΡΑ25 Κρίτων Αρσένης, απευθυνόμενη στον κ. Γεραπετρίτη.

Το πρόβλημα το οποίο αναδεικνύεται είναι η καθυστέρηση στη δημοσίευση σε ΦΕΚ της δεσμευτικής οδηγίας 03/2020 της Ρυθμιστικής Αρχής Λιμένων που διευκρινίζει την εφαρμογή του συγκεκριμένου ευρωπαϊκού κανονισμού, που αντικείμενο έχει την αποφυγή μονοπωλιακών καταστάσεων στις υπηρεσίες συλλογής αποβλήτων πλοίων.

Πώς διαιωνίζεται  η μονοπωλιακή συνθήκη

Πώς διαμορφώθηκε μονοπωλιακή συνθήκη στα ελληνικά λιμάνια; Στην Ελλάδα λίγες εταιρείες αναλαμβάνουν τον κύριο όγκο των συμβάσεων διαχείρισης υγρών και στερεών αποβλήτων πλοίων. Στα υγρά απόβλητα κυριαρχεί η HEC, συμφερόντων Μελισσανίδη, που χρησιμοποιεί και τις εγκαταστάσεις της Oil One στην περιοχή των «Λιπασμάτων» στη Δραπετσώνα, εγκαταστάσεις για τις οποίες υπάρχουν διαμαρτυρίες των κατοίκων που απαιτούν απομάκρυνση των ρυπογόνων δραστηριοτήτων από την περιοχή. Στα στερεά απόβλητα κυριαρχεί η Antipollution, συμφερόντων των αδελφών Βασιλειάδη.

Η διαμόρφωση μονοπωλιακής συνθήκης ενισχύεται από την αντίληψη ότι σε κάθε λιμάνι πρέπει να υπάρχει μόνο ένας πάροχος υπηρεσιών διαχείρισης υγρών αποβλήτων και ένας για τα στερεά απόβλητα. Οι εγκατεστημένοι ανάδοχοι των σχετικών έργων αποκτούν σχέσεις με τις διοικήσεις των λιμανιών (υπηρεσιακούς παράγοντες αλλά και προέδρους ή διευθύνοντες συμβούλους) και η μονοπωλιακή συνθήκη διαιωνίζεται.

ΕΕ: ανταγωνισμός στη διαχείριση

Η κατεύθυνση της ΕΕ είναι να υπάρξει ανταγωνισμός στη διαχείριση των αποβλήτων. Ο νέος Κανονισμός (ΕΕ) 2017/352 προβλέπει ότι οι πάροχοι είναι ελεύθεροι να δραστηριοποιηθούν στις λιμενικές υπηρεσίες, στις οποίες ανήκουν και τα απόβλητα. Κάθε λιμένας μπορεί να θέσει ελάχιστες απαιτήσεις και σε ειδικές περιπτώσεις για συγκεκριμένους λόγους να μειώσει και το μέγιστο πλήθος των παρόχων. Ομως, ως ουσία παραμένει η αποτροπή του μονοπωλίου. Για τον Κανονισμό η διαχείριση αποβλήτων είναι στην ίδια μοίρα με τις υπηρεσίες ρυμουλκών και τροφοδοσίας καυσίμων, στις οποίες κυριαρχεί ο ανταγωνισμός.

Αυτό το μοντέλο κυριαρχούσε στα ευρωπαϊκά λιμάνια και ουσιαστικά ο Κανονισμός (ΕΕ) 2017/352 κατέστησε αυτό το μοντέλο υποχρεωτικό για όλη την Ευρώπη. Δηλαδή, όσοι πάροχοι έχουν τις απαιτούμενες άδειες, τον εξοπλισμό, το προσωπικό κ.λπ. και θέλουν να δραστηριοποιηθούν στη διαχείριση αποβλήτων, καταθέτουν τα έγγραφα και τις πιστοποιήσεις τους, εγκρίνονται από τη διοίκηση του λιμένα και εργάζονται σε συνθήκες ανταγωνισμού μέσα στον λιμένα.

Ερωτηματικά για το υπουργείο

Τίθεται το ερώτημα γιατί το υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής και ο υπουργός κ. Πλακιωτάκης δεν προωθούν την εφαρμογή του ευρωπαϊκού κανονισμού και στην εισαγωγή του ανταγωνισμού στη διαχείριση των αποβλήτων πλοίων και δεν προχωρούν στη δημοσίευση σε ΦΕΚ της δεσμευτικής οδηγίας της ΡΑΛ.

Ερωτήματα που γίνονται πιο έντονα εάν ισχύουν οι πληροφορίες ότι ο γενικός γραμματέας Λιμένων, Λιμενικής Πολιτικής και Ναυτιλιακών Επενδύσεων κ. Κυριαζόπουλος ζήτησε με επιστολή του από τη ΡΑΛ να επανεξετάσει τη σκοπιμότητα έκδοσης της σχετικής Δεσμευτικής Οδηγίας 03/2020, κάτι που παραπέμπει σε ευθεία παρέμβαση σε Ανεξάρτητη Αρχή.

Πρόσφατα ο ΟΛΠ ΑΕ υπέβαλε στο υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής «Σχέδιο Παραλαβής και Διαχείρισης Αποβλήτων και Καταλοίπων Φορτίου Πλοίων» χωρίς προηγούμενη ενημέρωση του Συμβουλίου Χρηστών Λιμένος και χωρίς διαβούλευση, κατά παράβαση ευρωπαϊκών οδηγιών και του Κανονισμού (ΕΕ) 2017/352. Ωστόσο, ο υπουργός κ. Πλακιωτάκης το ενέκρινε.

Τι θα σήμαινε ένα άλλο μοντέλο για το λιμάνι του Πειραιά

Σήμερα η εταιρεία HEC σε κοινοπραξία με την εταιρεία Oil One έχει τη σύμβαση για τα υγρά απόβλητα πλοίων του Πειραιά. Ταυτόχρονα, στις εγκαταστάσεις της Oil One γίνεται η επεξεργασία αποβλήτων και από άλλα λιμάνια. Με βάση το σημερινό μοντέλο οι εγκαταστάσεις αυτές είναι κομβικές στην επεξεργασία των αποβλήτων. Εάν υπήρχε ένα μοντέλο με περισσότερους παρόχους για υπηρεσίες παραλαβής αποβλήτων πλοίων, όπως γίνεται σε άλλα λιμάνια της Ευρώπης, τότε θα εξετάζονταν άλλες υπαρκτές δυνατότητες για την επεξεργασία των υγρών αποβλήτων, όπως είναι η χρήση των σχετικών εγκαταστάσεων των διυλιστηρίων.

Η προσπάθεια της ΡΑΛ για την εφαρμογή του Κανονισμού

Η Ρυθμιστική Αρχή Λιμένων (ΡΑΛ) είναι μια Ανεξάρτητη Διοικητική Αρχή, υπαγόμενη στο υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, η οποία έχει ευθύνη για την εφαρμογή του ρυθμιστικού πλαισίου για τα λιμάνια. Ενα από τα βασικά θέματα με τα οποία έχει ασχοληθεί είναι η εφαρμογή του Κανονισμού (ΕΕ) 2017/352. Μάλιστα, όταν συζητιόταν ο Ν. 4504/2017, που στο άρθρο 105 δοκίμασε να εισαγάγει τη δυνατότητα των πολλαπλών παρόχων λιμενικών υπηρεσιών παραλαβής και διαχείρισης αποβλήτων πλοίων και καταλοίπων φορτίου, η ΡΑΛ είχε διατυπώσει αντιρρήσεις ζητώντας ουσιαστικά την πλήρη ενσωμάτωση του Κανονισμού (ΕΕ) 2017/352.

Το συγκεκριμένο άρθρο καταργήθηκε τον περασμένο Μάρτιο με το άρθρο 60 του Ν.4676/2020.Τον περασμένο Μάιο, η ΡΑΛ προχώρησε στην έκδοση δεσμευτικής οδηγίας με αντικείμενο την εφαρμογή του Κανονισμού (ΕΕ) 2017/352. Η ΡΑΛ με βάση τα άρθρα 112 και 113 του Ν. 4389/2016 έχει αρμοδιότητα έκδοσης κανονιστικών πράξεων και δεσμευτικών οδηγιών, που δημοσιεύονται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Στη δεσμευτική αυτή οδηγία διευκρινίζεται ότι ο Κανονισμός «έχει άμεση ισχύ χωρίς να απαιτείται εισαγωγή του στην εσωτερική νομοθεσία, υπερέχει δε των κοινών νόμων, διοικητικών πράξεων κάθε φύσεως (κανονιστικών ή ατομικών)». Ωστόσο, η δεσμευτική οδηγία 03/2020 ακόμη δεν έχει δημοσιευτεί σε ΦΕΚ.

Επιπλέον, εντύπωση προκάλεσε το γεγονός ότι το καλοκαίρι υπήρξαν δημοσιεύματα που προσπάθησαν να παρουσιάσουν τη ΡΑΛ ως δήθεν «μαγαζί του ΣΥΡΙΖΑ», ενώ οι αποφάσεις της βρίσκονται στο στόχαστρο της Ενωσης Λιμένων Ελλάδος (ΕΛΙΜΕ) στην οποία προεδρεύει ο κ. Αγγελος Καρακώστας, για χρόνια στέλεχος της ΟΛΠ ΑΕ.