Μαργαριτάρια

Μαργαριτάρι (μτφ – σκωπτ.): πολύ σοβαρό γλωσσικό σφάλμα, γενικότερα σφάλμα που προδίδει ελλιπή κατάρτιση.

Δύσκολοι καιροί για τους δημοσιογράφους των ηλεκτρονικών μέσων αυτοί που διανύουμε από την άποψη των γλωσσικών ολισθημάτων στα οποία υποπίπτουν συχνά-πυκνά.

Υπό την αφόρητη πίεση του χρόνου και της ακατάπαυστης ροής των πληροφοριών, χωρίς την ασπίδα προστασίας που παρέχουν στις σοβαρές έντυπες εκδόσεις οι έμπειροι αρχισυντάκτες και διορθωτές, οι κατά Μπαμπινιώτη «ηλεκτρονικοί άνθρωποι», στερημένοι κατά κανόνα ενός υγιούς γλωσσικού αισθητηρίου και ενός στέρεου γνωστικού υποβάθρου, συντάσσουν κείμενα που βρίθουν γλωσσικών λαθών – γραμματικών, συντακτικών και σημασιακών.

Μεγάλο μερίδιο ευθύνης γι’ αυτό το φαινόμενο, για τον ανεπεξέργαστο και ήκιστα πειστικό λόγο τους εν γένει, φέρουν ασφαλώς οι ίδιοι, που όχι μόνο έχουν μια στρεβλή αντίληψη για την ουσιαστική γλωσσική επικοινωνία, αλλά και αρκούνται στα ρηχά νοήματα, τις ανοησίες και τις υπερβολές, αναπαράγοντας παράλληλα ανεπίτρεπτους σολοικισμούς και βαρβαρισμούς.

Όμως, δεν είναι ασφαλώς άμοιροι ευθυνών και εκείνοι που τους επιλέγουν, εκείνοι που κατέχουν θέσεις ευθύνης και καλούνται να τους ελέγχουν καθημερινά, να συμβάλλουν με γόνιμο τρόπο στη βελτίωση του λόγου τους, στην καλυτέρευση της προσωπικότητάς τους από ηθικοπνευματικής απόψεως.

Για τους ανθρώπους αυτούς, που οφείλουν να έχουν συναίσθηση της μορφωτικής αποστολής και του ηθικοπλαστικού ρόλου τους, ένα απόσπασμα από άρθρο του δημοσιογράφου Πάνου Λουκάκου, που είχε δημοσιευτεί στο athensvoice.gr την εποχή όπου είχε κορυφωθεί η κρίση στο ΔΟΛ, στις 23 Δεκεμβρίου 2016:

Πέρασα την πόρτα του Συγκροτήματος Λαμπράκη τον Αύγουστο του 1968. Ήμουν 19 ετών, δευτεροετής στη Νομική Σχολή της Αθήνας. Λίγο αργότερα ακολούθησε ο συμφοιτητής μου και επί 50 χρόνια αγαπημένος μου φίλος Νίκος Αλιβιζάτος. Βρήκαμε εκεί και τον μακαρίτη Γιάννο Κρανιδιώτη. Ήμασταν οι τρεις μαθητευόμενοι στο ημερήσιο «Βήμα».

Ακολουθήσαμε έκτοτε διαφορετικούς δρόμους. Ο άτυχος Κρανιδιώτης αναμίχθηκε στην ενεργό πολιτική. Ο Αλιβιζάτος έγινε ο διαπρεπέστερος συνταγματολόγος της γενιάς του, ο αδιαμφισβήτητος διάδοχος του Αριστόβουλου Μάνεση. Και εγώ, μετά από ένα ατυχές πέρασμα στη πολιτική, έμεινα δημοσιογράφος. Ακολουθήσαμε τρεις διαφορετικούς δρόμους. Αλλά οι διαφορετικές αυτές πορείες ήταν σφραγισμένες από μία κοινή αφετηρία: τη θητεία μας στο Συγκρότημα Λαμπράκη.

Εκεί μάθαμε να γράφουμε. Και εκεί διδαχθήκαμε πολλά από αυτά που μεταγενέστερα υπήρξαν εφόδια για να προχωρήσουμε στους δρόμους που ο καθένας μας είχε επιλέξει.

Διευθυντής μας ήταν ο Ανδρέας Δημάκος. Διευθυντής Σύνταξης ο Λέων Καραπαναγιώτης. Αρχισυντάκτης ο Γιώργος Ρωμαίος. Τις νύχτες, όταν τέλειωνε η τρέχουσα δουλειά, περιμέναμε ώρες να εγκρίνει η λογοκρισία του δικτατορικού καθεστώτος τα δοκίμια που στέλναμε για να προχωρήσουμε στην εκτύπωση του «Βήματος». Αυτές τις πολύτιμες για εμάς τους μαθητευόμενους ώρες, ο Ανδρέας Δημάκος διόρθωνε τα χειρόγραφά μας και μας εξηγούσε γιατί έκανε την κάθε διόρθωση και ποια λάθη στη γραφή μας έπρεπε να αποφεύγουμε. Ο Λέων Καραπαναγιώτης μάς μάθαινε Διεθνή Πολιτική και μας έστελνε στο βιβλιοπωλείο του «Κάουφμαν» να ενημερωθούμε για όλα τα νέα βιβλία που κυκλοφορούσαν. Ο Γιώργος Ρωμαίος, περισσότερο γήινος αλλά και είρων, απομυθοποιούσε πολιτικές και ιδεολογίες από τα περιττά φανταχτερά στολίδια που τους φορούσαν και μας προσγείωνε στην πραγματικότητα.

Σε διπλανά γραφεία δούλευαν μεγάλοι δημοσιογράφοι. Ο Μανούσος Πλουμίδης, ο Νίκος Αλεξίου, ο Σπύρος Λιναρδάτος, ο Παύλος Παλαιολόγος, ο Κωστής Σκαλιώρας, ο Χάρης Μπουσμπουρέλης και πολλοί άλλοι. Ο Χρήστος Λαμπράκης δεν ερχόταν στην εφημερίδα όσο διαρκούσε το καθεστώς της λογοκρισίας. Πρωτοήλθε όταν το δικτατορικό καθεστώς κατήργησε τη λογοκρισία, υποκαθιστώντας την με έναν δρακόντειο νόμο περί τύπου.

Ήταν το «Βήμα» και τα «Νέα» στα χρόνια της δικτατορίας οι εφημερίδες που σήκωσαν το κυριότερο βάρος της ενημέρωσης των δημοκρατικών πολιτών. Ήταν οι εφημερίδες που οι συντάκτες τους προσπαθούσαν μέσα από τις γραμμές τους να περάσουν μηνύματα ελπίδας στους αναγνώστες τους. Και ήταν οι εφημερίδες που πέρα από την πολιτική προώθησαν την ευρύτερη έννοια του πολιτισμού.

Αυτή είναι η ιστορία που κουβαλάει πίσω του ο ΔΟΛ. Μια ιστορία που αναμφίβολα έχει και αρνητικές πλευρές. Αλλά που σίγουρα βγαίνει με θετικό πρόσημο σε έναν τελικό απολογισμό. Μπορεί κανείς να έχει όποια άποψη θέλει για το Συγκρότημα Λαμπράκη. Αλλά ουδείς μπορεί να αμφισβητήσει ότι σε αυτόν τον τόπο προσέφερε πολύ περισσότερα από τους διάφορους τυχάρπαστους που έχουν σήμερα εισβάλει στο χώρο της ενημέρωσης.