6 Οκτωβρίου 1973 : Ο αραβοϊσραηλινός Πόλεμος του Γιομ Κιπούρ

Στις 6 Οκτωβρίου 1973, ημέρα μεγάλης θρησκευτικής εορτής και αργίας για τους Εβραίους (Γιομ Κιπούρ/Yom Kippur, Ημέρα της Εξιλέωσης, ημέρα νηστείας και προσευχής, με κυρίαρχα στοιχεία τη μετάνοια και τη συγχώρεση), οι στρατιωτικές δυνάμεις της Αιγύπτου και της Συρίας εξαπέλυσαν ταυτόχρονες επιθέσεις στην ανατολική όχθη της Διώρυγας του Σουέζ, στη Χερσόνησο του Σινά και στα Υψίπεδα του Γκολάν, καταλαμβάνοντας εξαπίνης την πολιτική και στρατιωτική ηγεσία του Ισραήλ.

Τα προηγηθέντα

Μετά το θάνατο του Γκαμάλ Άμπντελ Νάσερ, στις 28 Σεπτεμβρίου 1970, τον προεδρικό θώκο της Αιγύπτου κατέλαβε ο μέχρι τότε αντιπρόεδρος της χώρας, Ανουάρ Σαντάτ.

Πρωταρχική επιδίωξη του Σαντάτ ήταν η δυναμική επιστροφή της Αιγύπτου στην περιοχή της Χερσονήσου του Σινά, που είχε περιέλθει στην κατοχή των Ισραηλινών μετά τον περίφημο Πόλεμο των Έξι Ημερών, τη βραχείας διαρκείας πολεμική αναμέτρηση μεταξύ του Ισραήλ και τριών αραβικών χωρών (Αιγύπτου, Συρίας και Ιορδανίας) τον Ιούνιο του 1967.

Έχοντας τη συνδρομή της Σοβιετικής Ένωσης σε επίπεδο παροχής στρατιωτικού υλικού και εκπαίδευσης, η Αίγυπτος του Σαντάτ συνέχιζε την εντατική πολεμική προετοιμασία της, επιχειρώντας παράλληλα, με άκρα μυστικότητα και επί ματαίω, να εξασφαλίσει τη διαμεσολάβηση των ΗΠΑ σε διπλωματικό επίπεδο, ώστε να συναφθεί μια συμφωνία ειρήνης, μια ειρηνική διευθέτηση της αραβοϊσραηλινής διαμάχης, με όρους όσο το δυνατόν περισσότερο ικανοποιητικούς για τους ηττημένους Άραβες.

Παρά το γεγονός ότι η Μόσχα είχε διαμηνύσει στο Κάιρο τη σαφή αντίθεσή της σε ενδεχόμενη ανάληψη στρατιωτικής δράσης κατά του Ισραήλ από πλευράς των Αιγυπτίων, ο Σαντάτ προέβη στη σύναψη συμμαχίας με τον πρόεδρο της Συρίας, Χαφέζ αλ Άσαντ, και άρχισε να προετοιμάζεται λάθρα για μια νέα πολεμική αναμέτρηση.

Η επίθεση των Αράβων

Στην πρώτη φάση της αραβοϊσραηλινής πολεμικής αναμέτρησης που άρχισε στις 6 Οκτωβρίου 1973 οι αραβικές δυνάμεις είχαν σαφώς το πάνω χέρι, με αποκορύφωμα την προέλαση των αιγυπτιακών δυνάμεων στη Χερσόνησο του Σινά.

Έλαβαν χώρα σφοδρές αρματομαχίες, ενώ η Ισραηλινή Πολεμική Αεροπορία όχι μόνο δεν κατάφερε να κυριαρχήσει πλήρως, όπως είχε συμβεί στον προηγηθέντα Πόλεμο των Έξι Ημερών, αλλά και υπέστη σοβαρές απώλειες από τους αντιαεροπορικούς πυραύλους των αντιπάλων της.

Ήταν η πρώτη φορά που οι αραβικές χώρες, ύστερα από τις ταπεινωτικές ήττες των ετών 1948, 1956 και 1967, είχαν καταφέρει να καταφέρουν καίρια πλήγματα στη στρατιωτική μηχανή του Ισραήλ, ασφαλώς με την αμέριστη υποστήριξη της Σοβιετικής Ένωσης.

Η ισραηλινή αντίδραση

Όπως ήταν επόμενο, οι Ισραηλινοί στράφηκαν για βοήθεια στο αντίπαλον δέος των Σοβιετικών, αλλά οι Αμερικανοί δεν ανταποκρίθηκαν αμέσως, τηρώντας αρχικά στάση αναμονής.

Όμως, οι έντονες πιέσεις που ασκήθηκαν από το φιλοϊσραηλινό λόμπι εντός και εκτός Κογκρέσου, αλλά και οι ταυτόχρονες διαρροές από ισραηλινής πλευράς περί ενδεχόμενης χρήσης πυρηνικών όπλων εφόσον το απαιτούσαν οι περιστάσεις, ώθησαν τελικά την αμερικανική διπλωματία σε αλλαγή πορείας.

Έτσι, οι ΗΠΑ έθεσαν σε εφαρμογή μια μεγάλη επιχείρηση ανεφοδιασμού των ενόπλων δυνάμεων του Ισραήλ, γεγονός που εντός ολίγου συντέλεσε στη δραστική μεταβολή των μέχρι τότε δεδομένων στο θέατρο των επιχειρήσεων.

Οι ισραηλινές δυνάμεις κατάφεραν να αναλάβουν σταδιακά την πρωτοβουλία των κινήσεων και να εξαπολύσουν αντεπιθέσεις ευρείας κλίμακας, τόσο στα Υψίπεδα του Γκολάν κατά των συριακών δυνάμεων όσο και στη Χερσόνησο του Σινά κατά των Αιγυπτίων (εκεί μάλιστα διεξήχθη μια τεράστια αρματομαχία στις 14 Οκτωβρίου).

Οι διπλωματικές ζυμώσεις – Η κατάπαυση του πυρός

Το φάσμα της συντριπτικής ήττας των δύο συμμαχικών αραβικών χωρών και της ολοκληρωτικής καταστροφής των στρατευμάτων τους ώθησε τη Σοβιετική Ένωση στην απόφαση να παρέμβει σε διπλωματικό επίπεδο, προκειμένου να επιτευχθεί κατάπαυση του πυρός, σε συνεννόηση βεβαίως και με την αμερικανική πλευρά.

Τελικά, στις 25 Οκτωβρίου, αφού είχαν προηγηθεί σκληρές διαπραγματεύσεις, αλλά και ένταση στις σχέσεις των δύο υπερδυνάμεων, δρομολογήθηκε η κατάπαυση του πυρός, ο τερματισμός των εχθροπραξιών, κάτι που αρνιόταν μέχρι εκείνη τη στιγμή η ισραηλινή πλευρά.

Έτσι, στις 27 Οκτωβρίου, ύστερα από έντονο διπλωματικό παρασκήνιο και με το Στέιτ Ντιπάρτμεντ σε πρωταγωνιστικό ρόλο, πραγματοποιήθηκε συνάντηση αξιωματικών των εμπολέμων, προκειμένου να συζητηθούν οι όροι της ανακωχής.

Η σημασία του Πολέμου του Γιομ Κιπούρ

Ο Πόλεμος του Γιομ Κιπούρ ή Πόλεμος του Οκτώβρη, όπως έμεινε στην ιστορία η αραβοϊσραηλινή σύγκρουση του 1973, κατέδειξε αφενός μεν τη στρατιωτική υπεροχή του Ισραήλ (παρά τις βαριές απώλειες που υπέστη από πλευράς ανθρώπινου δυναμικού, αεροσκαφών και αρμάτων μάχης) και τη διπλωματική πρωτοκαθεδρία των ΗΠΑ, αφετέρου δε την αδυναμία της Σοβιετικής Ένωσης να καθορίσει τις εξελίξεις σε στρατιωτικό και διπλωματικό επίπεδο.

Αξιοσημείωτη υπήρξε, εξάλλου, και η ανάμειξη των αραβικών πετρελαιοπαραγωγών κρατών (προεξαρχούσης της Σαουδικής Αραβίας), που κατάφεραν να ασκήσουν αποτελεσματική οικονομική πίεση στη Δύση, προκειμένου να αποτρέψουν τη συντριβή της Αιγύπτου και της Συρίας.