Διερευνητικές επαφές Ελλάδας – Τουρκίας : Το μήνυμα Μητσοτάκη μέσω Στόλτενμπεργκ προς Ερντογάν

Μέσω του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ έθεσε επισήμως ο Κυριάκος Μητσοτάκης ζήτημα κωλυσιεργίας της Τουρκίας στον καθορισμό ημερομηνίας έναρξης των διερευνητικών επαφών και επιχείρησε να θέσει εκ νέου τους όρους της Ελλάδας για ένα πλαίσιο διαλόγου το οποίο θα επικεντρωθεί στο ζήτημα της ΑΟΖ και της υφαλοκρηπίδας και όχι και σε άλλα θέματα που αξιώνει να βάλει η Τουρκία όπως η αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου.

Προσδοκούμε και αναμένουμε

Είναι χαρακτηριστική η φράση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη ενώπιον του Γενς Στόλτενμπεργκ, ότι «προσδοκούμε συνέπεια και συνέχεια από τους γείτονές μας. Και αναμένουμε τον άμεσο καθορισμό ημερομηνίας για την έναρξη των διερευνητικών επαφών. Με μόνο αντικείμενο την οριοθέτηση των Θαλασσίων Ζωνών στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο».

Είναι επίσης ενδιαφέρουσα η αιχμή που άφησε η πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου κατά τη συνάντησή της με τον Γενς Στόλτενμπεργκ όπου χαρακτήρισε «ύψιστης σημασίας» το «μήνυμα που πρέπει να λάβει η Άγκυρα να είναι απολύτως σαφές. Ευανάγνωστο και όχι διφορούμενο». Μάλιστα η κα Σακελλαροπούλου στο ίδιο πνεύμα με τον Κυριάκο Μητσοτάκη τόνισε ότι «η συνέχεια θα εξαρτηθεί από το βαθμό ειλικρίνειας και από τις προθέσεις της τουρκικής πλευράς».

Τραβάει το σχοινί

Είναι κάτι παραπάνω από σαφές ότι μέχρι στιγμής, επισήμως τουλάχιστον η ελληνική πλευρά δυσπιστεί ακόμα ως προς τις προθέσεις της Τουρκίας, ενώ δεν είναι τυχαίο ότι πλέον η Αθήνα ανοίγει ευθέως θέμα για παιχνίδι καθυστερήσεων από πλευράς της Τουρκίας.

Μάλιστα την ίδια στιγμή η Τουρκία επιμένει στην τακτική των προκλήσεων και κλιμακώνει σε ότι αφορά την Κύπρο. Ο Ερντογάν τραβάει κι άλλο το σχοινί με το άνοιγμα της παραλίας της Αμμοχώστου και συγκεκριμένα του παραλιακού μετώπου των Βαρωσίων, και ζητώντας ουσιαστικά την αναγνώριση του ψευδοκράτους καθώς έθεσε θέμα εκπροσώπησης των κατοχικών αρχών της Βόρειας Κύπρου σε τυχόν επικείμενη σύνοδο για την Ανατολική Μεσόγειο με θέμα τη μοιρασιά των φυσικών πόρων.

Η κίνηση αυτή του Ερντογάν προκαλεί σφοδρές αντιδράσεις και η Κυπριακή Δημοκρατία έχει διαμηνύσει ότι σε αυτή την περίπτωση θα τιναχτεί στον αέρα οποιαδήποτε προοπτική διαλόγου για την επίλυση του Κυπριακού. Τη στήριξη της Ελλάδας στην Κύπρο εξέφρασε ο Νίκος Δένδιας σε επικοινωνία που είχε με τον Κύπριο ομόλογό του Νίκο Χριστοδουλίδη.

Ευχέρεια χρόνου για την Τουρκία

Προς ώρας πάντως η Αθήνα έναντι της Άγκυρας δεν φαίνεται να διαθέτει άλλα όπλα για να πιέσει για την έναρξη των συνομιλιών καθώς η ΕΕ έχει παραπέμψει το ζήτημα των ευρωτουρκικών σχέσεων για τον ερχόμενο Δεκέμβριο, αποφεύγοντας κάθε ουσιαστική συζήτηση για κυρώσεις στην τελευταία σύνοδο και δίνοντας ευχέρεια χρόνου στην Τουρκία.

Κοινώς δεν υπάρχει απάντηση στο ερώτημα για το αν η Τουρκία δεν αποδειχτεί συνεπής στην αποκλιμάκωση και να καθίσει στο τραπέζι του διαλόγου τι προτίθεται να πράξει η Ελλάδα.

Από εκεί και πέρα αυτό που διαφάνηκε από την παρουσία του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ είναι πως το ταξίδι του σε Άγκυρα και Αθήνα στόχευσε στο να ασκήσει την επιρροή του για να δρομολογηθούν επί του πρακτέου οι διερευνητικές επαφές και ο διάλογος Ελλάδας Τουρκίας.

Αυτό που έχει σημασία πάντως να τονιστεί είναι ότι ο Γενς Στόλτενμπεργκ όπως έδειξε και στις κοινές του δηλώσεις με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη δεν έχει απομακρυνθεί και πάρα πολύ από τη γραμμή των «ίσων αποστάσεων» και το ρόλο του Πόντιου Πιλάτου στον οποίο έχει επιδοθεί όλο αυτό το διάστημα.

Ανακούφιση για τη συμφωνία έναρξης των διερευνητικών

Ο κ. Στόλτενμπεργκ προς αυτή την κατεύθυνση εστίασε στη στο μηχανισμό αποκλιμάκωσης που δημιουργήθηκε σε στρατιωτικό επίπεδο στο ΝΑΤΟ λέγοντας ότι μπορεί να βοηθήσει ώστε να δημιουργηθεί χώρος για διπλωματικές προσπάθειες», ενώ έδειξε και ανακουφισμένος που Αθήνα και Άγκυρα έχουν συμφωνήσει να προχωρήσουν στον 61ο γύρο των διερευνητικών επαφών.

«Μέσω εποικοδομητικών συζητήσεων Ελλάδας – Τουρκίας στο ΝΑΤΟ έχει δημιουργηθεί μια ανοιχτή γραμμή μεταξύ των δύο πλευρών για να διευκολυνθεί η αποκλιμάκωση της έντασης στην Ανατολική Μεσόγειο, κάτι που σημαίνει δημιουργία απευθείας γραμμής διαλόγου 24 ώρες το 24ωρο για να διευκολύνουμε την αποκλιμάκωση», είπε ο κ. Στόλτενμπεργκ.

Από εκεί και πέρα ο κ. Στόλτενμπεργκ δεν τσιγκουνεύτηκε εκφράσεις όπως ότι «η Ελλάδα είναι ένας πολύτιμος σύμμαχος του ΝΑΤΟ», ενώ εξέφρασε και εκτιμήσεις όπως για παράδειγμα «η συμμαχία μας είναι ισχυρή γιατί είμαστε αλληλέγγυοι ο ένας με τον άλλο», τις οποίες ωστόσο εκτιμήσεις η τουρκική προκλητικότητα τους προηγούμενους μήνες ιδιαίτερα τις διαψεύδει στην πράξη.

Οι υποκείμενες διαφορές

Ο κ. Στόλτενμπεργκ στο πλαίσιο των μηνυμάτων που στέλνει είναι και η ύπαρξη πνεύματος αλληλεγγύης με βάση το διεθνές δίκαιο. Τι μπορεί να σημαίνει αυτό στην πράξη;

Ορισμένοι συνδέουν τα μηνύματα που στέλνει ο Γενς Στόλτενμπεργκ με τα αντίστοιχα μηνύματα που έστειλε ο Μάικ Πομπέο κατά την πρόσφατη παρουσία του στην Ελλάδα και δεν είναι άλλα από μια έμμεση τουλάχιστον κάλυψη στις διεκδικήσεις της Τουρκίας στο Αιγαίο όπως η αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου, η μη επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 μίλια κλπ.

Ουσιαστικά δηλαδή σε ένα βαθμό ο κ. Στόλτενμπεργκ θα μπορούσε να εικάσει κανείς βάσιμα ότι κλείνει το μάτι στην ατζέντα και το πλαίσιο διαλόγου που θέτει η Τουρκία, αν αναλογιστεί κανείς ότι χτες στην Άγκυρα ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ κατά τη συνάντησή του με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου, τόνισε ότι «οι υποκείμενες διαφορές μπορούν τώρα να αντιμετωπιστούν μόνο μέσω διαπραγματεύσεων στο πνεύμα της αλληλεγγύης των Συμμάχων και του διεθνούς δικαίου».

Η παρουσία της Ρωσίας και το ΝΑΤΟ

Από εκεί και πέρα φαίνεται ότι υπάρχει ευθυγράμμιση των στοχεύσεων του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ με το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών καθώς ένα από τα βασικά μηνύματά του ήταν ότι για το ΝΑΤΟ το μείζον θέμα είναι η αντιμετώπιση της παρουσίας της Ρωσίας στη Μεσόγειο.

Σε αυτό το πλαίσιο ο κ. Στόλτενμπεργκ εξήρε τη συμβολή της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ και στις επιχειρήσεις του, δήλωσε ευγνώμων για τη συνεισφορά της, και καλωσόρισε το γεγονός ότι η Ελλάδα ξοδεύει πάνω από 2% για τις στρατιωτικές δαπάνες.

Σε κάθε περίπτωση πάντως αξίζει να σημειωθεί ότι για τα επίμαχα ζητήματα τα οποία έθιξε και ο κ. Μητσοτάκης, όπως την παραβατική συμπεριφορά της Τουρκίας και τη διασάλευση της συνοχής του ΝΑΤΟ στην Ανατολική Μεσόγειο ο κ. Στόλτενμπεργκ ήταν πολύ πιο «στρογγυλός» ή και απέφυγε να αναφερθεί σε αυτά.

Δεν είναι τυχαίο ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης έθεσε το θέμα της απόκτησης των S-400 από την Τουρκία σε μια περιοχή όπου αποτελεί «ζώνη ενδιαφέροντος και για τις ΗΠΑ» και πως η συμπεριφορά της Τουρκίας δεν είναι διμερές θέμα με την Ελλάδα αλλά αφορά όλο το ΝΑΤΟ.

Παζάρι με την Τουρκία

Θα μπορούσε κανείς τις αιχμές Στόλτενμπεργκ για τη Ρωσία να τις ερμηνεύσει και ως ένα μήνυμα προς την Τουρκία ωστόσο θα μπορούσε και να υποστηρίξει ότι το ΝΑΤΟ και οι δυτικοί σύμμαχοι είναι διατεθειμένοι να παζαρέψουν και να ικανοποιήσουν την Τουρκία σε ότι αφορά τις αξιώσεις της στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο για να μην επιτρέψουν περαιτέρω σύσφιξη των σχέσεων Πούτιν και Ερντογάν.

Πομπέο, Μέρκελ και Στόλτενμπεργκ

Υπογραμμίζεται δε ότι το γερμανικό βέτο σε οποιαδήποτε σκέψη για επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία προέκυψε στην τελευταία Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ καθώς η Άγκελα Μέρκελ επικαλέστηκε τη δημιουργία του μηχανισμού του ΝΑΤΟ για να αποκλιμακωθεί η ένταση και να προχωρήσουν οι διμερείς συνομιλίες Ελλάδας και Τουρκίας. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι συνέπεσαν χρονικά, η επίσκεψη Πομπέο, η Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ και η επίσκεψη Στόλτενμπεργκ σε Άγκυρα και Αθήνα.

Προς ώρας πάντως η Άγκυρα φαίνεται να κωλυσιεργεί τις διερευνητικές επαφές και να μην είναι διατεθειμένη να δώσει ακόμα ημερομηνία έναρξής του, όπως δηλώνουν ευθέως τα κυβερνητικά στελέχη στην Αθήνα.