Κύπρος : Ποιος είναι ο Τουρκοκύπριος που σχεδίασε τη σημαία του νησιού

Σημαία. Σύμβολο κράτους, κυριαρχίας, εθνικής ταυτότητας. Για κάποιους ακόμα και σύμβολο εθνικισμού. Σπάνια όμως μιλάμε για μια ταλαιπωρημένη και άτυχη σημαία. Σαν τη χώρα που εκπροσωπεί. Η σημαία της Κυπριακής Δημοκρατίας σχεδιάστηκε από τον τουρκοκύπριο εμπνευστή της, ζωγράφο Ισμέτ Βεχάτ Γκιουνέι, ως πραγματικό και ουσιαστικό σύμβολο της κοινής ζωής Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Από τη σύλληψή της ως την υλοποίησή της, έως τον αγώνα της να επιβιώσει στα χρόνια του διχασμού. Η ιστορία της σημαίας της Κυπριακής Δημοκρατίας, που υιοθετήθηκε το 1960, όταν η Κύπρος ανακηρύχθηκε ανεξάρτητο κράτος από τη Βρετανία και σήμερα χρησιμοποιείται μόνο στις ελεύθερες περιοχές, πάλεψε για να επιβληθεί – και ακόμα αμφισβητείται, με την ελληνική σημαία να διατηρεί έστω και ανεπίσημα κυρίαρχο ρόλο – προσπαθώντας τελικά να πει την ιστορία του νησιού, όπως πραγματικά είναι.

«Ο πατέρας μου, Ισμέτ Βεχάτ Γκιουνέι (1923 – 2009), ήταν ένας καλλιτέχνης ουμανιστής, επηρεασμένος από τον ρομαντισμό, τον κλασικισμό και τον ιμπρεσιονισμό. Του άρεσε να ζωγραφίζει δίπλα στην ύπαιθρο, ή δίπλα στη θάλασσα, περισσότερο με συντροφιά του τον σκύλο του. Είχε επιρροές και από την περίοδο του ρομαντισμού και του άρεσε να ζωγραφίζει τα κύματα της θάλασσας, τα δέντρα, βοσκούς και λιβάδια, ή μερικά φρούτα στο τραπέζι. Ηθελε να ζήσει σαν καλλιτέχνης σε αυτό το πανέμορφο νησί.

Τι συμβολίζει

Ετσι σχεδίασε και τη σημαία, σύμφωνα με την κατεύθυνση των ουμανιστικών του απόψεων. Το λευκό φόντο συμβολίζει την ειλικρίνεια και την αγνότητα, το ωχρό κίτρινο στον χάρτη της Κύπρου είναι το χρώμα του χαλκού και το όνομα της Κύπρου, που προήλθε από τον χαλκό (cooper). Τα δύο κλαδιά ελιάς συμβολίζουν την ειρήνη μεταξύ των δύο κοινοτήτων. Τόσο το σχέδιο όσο και τα χρώματα στη σημαία αποτυπώνουν την ιδέα της ειρήνης και της φύσης της Κύπρου, όπως τα ελαιόδεντρα και ο χαλκός» αναφέρει  στα «ΝΕΑ» η κόρη του ζωγράφου Ισμέτ Γκιουνέι, Νιλγκιούν Γκιουνέι, εξηγώντας τη σύλληψη και τον συμβολισμό που ήθελε να δώσει στη σημαία της νεογέννητης τότε Κυπριακής Δημοκρατίας ο πατέρας της. Με αυτό το σκεπτικό, όπως λέει η Νιλγκιούν, ο πατέρας της σχεδίασε και τον θυρεό της Κυπριακής Δημοκρατίας, στον οποίο απεικονίζεται ένα λευκό περιστέρι να κρατάει ένα κλαδί ελιάς, ως σύμβολο ειρήνης.

Χωρίς μπλε και χωρίς κόκκινο χρώμα. Χωρίς σταυρό και χωρίς ημισέληνο. Χωρίς τα στοιχεία που παραπέμπουν στην Ελλάδα και την Τουρκία αντίστοιχα. Η σημαία ενός ανεξάρτητου κράτους με δύο ισότιμες κοινότητες. Χωρίς μητέρες-πατρίδες και αναφορές σε ξένους εγγυητές. Αυτή τουλάχιστον ήταν η ιδέα του Ισμέτ Γκιουνέι, όταν κέρδισε τον διαγωνισμό για τη δημιουργία της σημαίας της Κυπριακής Δημοκρατίας και του θυρεού, με το σχέδιο να επιλέγεται από τον τότε πρόεδρο Μακάριο Γ’ και τον αντιπρόεδρο, Φαζίλ Κιουτσούκ.

«Περισσότερα όσα μας ενώνουν»

Ζωγράφος όπως ο πατέρας της και σαφώς πολιτικοποιημένη, η Νιλγκιούν Γκιουνέι θυμάται να τον παρακολουθεί όταν ήταν παιδί να ζωγραφίζει, ή να τρυπώνει και η ίδια στα βιβλία του, να απολαμβάνει τη μυρωδιά του ατελιέ. «Πιστεύω πως ό,τι κάνω/ζωγραφίζω/γράφω πρέπει να αντανακλά τις πεποιθήσεις μου και πιστεύω ότι η τέχνη είναι σκέψη. Εχω κάνει πίνακες και εργαστήρια με ομάδα φοιτητών μου που αναφέρονται στα δικαιώματα των γυναικών, στα ζώα που κινδυνεύουν στην Κύπρο, στις εξαρτήσεις από ναρκωτικά των νέων. Διηύθυνα και ένα δικοινοτικό εργαστήριο και έκθεση με τη Σεβγκιούλ Ουλούτνταγ, την ερευνήτρια ρεπόρτερ, που είχε προταθεί για Νομπέλ, πάνω στους αγνοούμενους και τους ομαδικούς τάφους στην Κύπρο, υπό τον τίτλο «Το χρώμα της αλήθειας»» λέει περιγράφοντας τη δική της δουλειά και πώς επηρεάστηκε από τον Ισμέτ Γκιουνέι.

Οπαδός και η ίδια, όπως ο πατέρας της, της ειρηνικής συνύπαρξης των δύο κοινοτήτων, η Νιλγκιούν Γκιουνέι δηλώνει στα «ΝΕΑ» πως κατά την άποψή της «είναι πολύ περισσότερα όσα ενώνουν παρά όσα χωρίζουν τις δύο κοινότητες. Είμαστε όλοι ένας λαός που ζει στην ίδια γεωγραφική περιοχή. Μοιάζουμε τόσο φυσικά όσο και συναισθηματικά. Εχουμε μία αναμεμειγμένη κουλτούρα. Παρότι έχουμε διαφορετικές γλώσσες χρησιμοποιούμαι κοινές κυπριακές λέξεις στην καθημερινότητα. Δεν υπάρχει λόγος για να μην μπορούμε να ζήσουμε μαζί». «Θα έλεγα ότι δεν είμαστε αρκετά έξυπνοι για να φέρουμε την ειρήνη στο νησί» τονίζει και σημειώνει «όλοι κάναμε λάθη στο παρελθόν. Ακόμα δεν ψάχνουμε για την αλήθεια. Ζήσαμε τόσο πόνο που είναι δύσκολο ακόμα και να το σκεφτεί κανείς. Δεν ρωτάμε γιατί… Ακόμα δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε όσα έγιναν στο παρελθόν. Δεν γνωρίζουμε την πραγματικότητα. Ακόμα δεν έχουμε κρίνει τους εγκληματίες πολέμου». Για τη Νιλγκιούν Γκιουνέι «ο εθνικισμός, ο ρατσισμός, η θρησκεία καταστρέφουν την ανθρώπινη ζωή. Πιστεύω ότι είμαστε όλοι χαμένοι, έχοντας υποστεί πλύση εγκεφάλου μέσα στο καπιταλιστικό σύστημα, τον εθνικισμό και τα θρησκευτικά πιστεύω». Οπως λέει άλλωστε η λύση στο Κυπριακό μπορεί να βρεθεί μόνο αν «αντιμετωπίσουμε το παρελθόν, δικάσουμε τους εγκληματίες πολέμου και ακούσουμε μόνο την ψυχή μας αποκλείοντας όλες τις άλλες πηγές που προσπαθούν να μας επιβληθούν».

Στο ερώτημα πώς βλέπει τις εκλογές της Κυριακής στην αποκαλούμενη «Τουρκική Δημοκρατία της Βορείου Κύπρου», η Νιλγκιούν εκφράζει την εκτίμηση ότι οι Τουρκοκύπριοι «θα ψηφίσουν στην κατεύθυνση της ειρήνης και των διαπραγματεύσεων. Αλλιώς δεν θα έχουμε δικαίωμα να μιλάμε».

Σε μια εποχή διχασμού και διχοτομικών προσπαθειών, η σημαία της Κυπριακής Δημοκρατίας παλεύει ακόμα να επιβληθεί, στις ελεύθερες περιοχές, έχει αποκηρυχθεί στα Κατεχόμενα και όπως ο λαός της Κύπρου, φωνάζει υπέρ της ειρηνικής συνύπαρξης…

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΝΕΑ