Σοκαριστική μελέτη: Κίνδυνος κατάρρευσης για τα οικοσυστήματα στο ένα πέμπτο των κρατών του πλανήτη

Το ένα πέμπτο των κρατών σε όλο τον πλανήτη κινδυνεύουν να δουν τα οικοσυστήματά τους να καταρρέουν, σύμφωνα με ανάλυση της ασφαλιστικής εταιρείας Swiss Re. Αιτία για αυτό η καταστροφή της άγριας ζωής και των βιότοπών της.

Φυσικές «υπηρεσίες», όπως η τροφή, το πόσιμο νερό, η καθαρή ατμόσφαιρα και η προστασία από τις πλημμύρες έχουν ήδη υποστεί απώλειες εξαιτίας της ανθρώπινης δραστηριότητας.

Πάνω από το μισό παγκόσμιο ΑΕΠ, δηλαδή $42 τρισ. εξαρτάται από την βιοποικιλότητα, σύμφωνα με την έκθεση, όμως ο κίνδυνο που αυτή αντιμετωπίζει αυξάνεται διαρκώς.

Χώρες όπως η Αυστραλία, το Ισραήλ και η Νότια Αφρική βρίσκονται στις θέσεις μεγαλύτερου κινδύνου για την βιοποικιλότητα και τις «υπηρεσίες» των οικοσυστημάτων, ενώ η Ινδία, η Ισπανία και το Βέλγιο επίσης κινδυνεύουν πολύ. Χώρες με εύθραυστα οικοσυστήματα και ανεπτυγμένους γεωργικούς τομείς, όπως το Πακιστάν και η Νιγηρία, απειλούνται επίσης.

Χώρες όπως η Βραζιλία κι η Ινδονησία, είχαν μεγάλες περιοχές ανέγγιχτων οικοσυστημάτων αλλά και ισχυρή εξάρτηση της οικονομίας τους από τους φυσικούς πόρους, αναδεικνύοντας την ανάγκη προστασίας των άγριων βιότοπων, σύμφωνα πάντα με τη Swiss Re.

«Είναι εντυπωσιακό ότι το ένα πέμπτο των κρατών σε όλο τον κόσμο κινδυνεύουν να δουν τα οικοσυστήματά τους να καταρρέουν εξαιτίας της μείωσης της βιοποικιλότητας και των σχετιζόμενων «υπηρεσιών», αναφέρει η Swiss Re, ένας από τους μεγαλύτερους ασφαλιστές του πλανήτη.

«Αν οι υπηρεσίες των οικοσυστημάτων συνεχίσουν να φθίνουν στις χώρες που βρίσκονται σε κίνδυνο, θα δούμε τις ελλείψεις να ενισχύονται ακόμη περισσότερο, φτάνοντας σε σημεία καμπής», τονίζει ο Όλιβερ Σέλσκε, επικεφαλής συγγραφέας της έρευνας.

Ο Τζέφρι Μπον, επικεφαλής των ερευνών της Swiss Re, εξηγεί: «Πρόκειται, από όσο ξέρουμε, για τον πρώτο δείκτη που συγκεντρώνει ενδείκτες βιοποικιλότητας και οικοσυστημάτων για να κάνει συγκρίσεις σε όλο τον πλανήτη, και στη συνέχεια συνδέει τα ευρήματα εκ νέου με τις επιμέρους οικονομίες».

Ο δείκτης έχει σχεδιαστεί να βοηθήσει τους ασφαλιστές να προχωρήσουν σε εκτιμήσεις των απειλών για τα οικοσυστήματα, όταν ορίζουν ασφάλιστρα για επιχειρήσεις. Κατά τη γνώμη του Μπον, όμως, θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και για άλλους σκοπούς, από τη στιγμή που «επιτρέπει σε επιχειρήσεις και κυβερνήσεις να λάβουν υπόψη τους τη βιοποικιλότητα και τα οικοσυστήματα στις οικονομικές τους αποφάσεις».

Τον Σεπτέμβριο, ο ΟΗΕ αποκάλυψε ότι οι κυβερνήσεις του πλανήτη απέτυχαν να εκπληρώσουν έστω και έναν από τους στόχους περιορισμού των απωλειών βιοποικιλότητας κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας, ενώ κορυφαίοι επιστήμονες προειδοποιούσαν το 2019 ότι οι άνθρωποι κινδυνεύουν από την επιταχυνόμενη μείωση των φυσικών συστημάτων υποστήριξης της ζωής που παρέχει ο πλανήτης μας. Περισσότεροι από 60 ηγέτες κρατών δεσμεύτηκαν πρόσφατα να δώσουν τέλος σε αυτή την καταστροφή.

Ο δείκτης της Swiss Re είναι σχεδιασμένος βάσει 10 υπηρεσιών-κλειδιά που παρέχουν τα οικοσυστήματα, όπως αυτές έχουν οριστεί από τους επιστήμονες. Επιπλέον, κάνει χρήση επιστημονικών στοιχείων για να καταγράψει την κατάσταση αυτών των υπηρεσιών. Ανάμεσά τους, η παροχή καθαρού νερού και αέρα, τροφής, ξυλείας, επικονίασης, εύφορης γης, περιορισμού της διάβρωσης και προστασίας των ακτών, αλλά και η μέτρηση της ακεραιότητας των οικοσυστημάτων.

Όταν περισσότερο από το 30% μιας χώρας καλύπτεται από εύθραυστα οικοσυστήματα, αυτή θεωρείται ότι κινδυνεύει να τα δει να καταρρέουν. Μόλις μία στις επτά χώρες είχαν ακέραια οικοσυστήματα να καλύπτουν περισσότερο από το 30% των εδαφών τους.

Μεταξύ των χωρών του G20, μεγαλύτερο κίνδυνο φαίνεται πως διατρέψουν η Νότια Αφρική και η Αυστραλία, με την Κίνα να βρίσκεται στην 7^η θέση, τις ΗΠΑ στην 9^η και τη Βρετανία στη 16^η.

Ο Αλεξάντερ Πφαφ, καθηγητής δημόσιας πολιτικής, οικονομίας και περιβάλλοντος στο Πανεπιστήμιο Duke των ΗΠΑ, δήλωσε στον Guardian: «Οι κοινωνίες, είτε είναι τοπικές είτε παγκόσμιες, μπορούν να τα πάνε πολύ καλύτερα αν αναγνωρίσουν όχι μόνο τη σημασία της συνεισφοράς των φυσικών πόρων – όπως κάνει αυτός ο δείκτης – αλλά φροντίσουν και να τα λάβουν υπόψη τους στις πράξεις τους, ιδιωτικές και δημόσιες».

Ο Πφαφ τονίζει ότι θα πρέπει να επισημανθεί το γεγονός ότι οι οικονομικές επιπτώσεις της υποβάθμισης της φύσης ξεκινούν πολύ πριν την κατάρρευση των οικοσυστημάτων, προσθέτοντας: «Το να κατονομάζουμε ένα πρόβλημα μπορεί να είναι το ήμισυ της επίλυσής του, όμως το άλλο μισό έγκειται στην ανάληψη δράσης».

Η Swiss Re δήλωσε ότι οι αναπτυσσόμενες και οι ανεπτυγμένες χώρες κινδυνεύουν αν χάσουν την βιοποικιλότητά τους. Για παράδειγμα, η λειψυδρία θα μπορούσε να προκαλέσει προβλήματα και στον τομέα των κατασκευών, στις ιδιοκτησίες και στις εφοδιαστικές αλυσίδες.

Ο Μπον σημειώνει ότι το 75% των παγκόσμιων περιουσιακών στοιχείων δεν είναι ασφαλισμένα, εν μέρει εξαιτίας της ανεπάρκειας δεδομένων. Όπως λέει, ο δείκτης ενδέχεται να βοηθήσει στην ποσοτικοποίηση κινδύνων όπως είναι οι απώλειες καλλιεργειών και οι πλημμύρες.