Αντώνης Τρίτσης : Πρόκληση και δράση, πάθος και περιπέτεια

[…] Ένας υπουργός, ένας δήμαρχος, οποιοσδήποτε κατέχει ένα πολιτικό αξίωμα, δηλαδή ένας άνθρωπος που παίρνει συνεχώς αποφάσεις, είναι στην ουσία ο πραγματικός planner, ο κυριότερος παράγοντας του σχεδιασμού. Και αντίστροφα, ένας πολεοδόμος, ένας χωροτάκτης, κάνει πολύ περισσότερο δουλειά κοινωνική και πολιτική παρά τεχνική. Έτσι κι αλλιώς ο συνδυασμός ή μάλλον η ώσμωση αυτών των δύο ιδιοτήτων στο πρόσωπο του Αντώνη Τρίτση, ενός κατεξοχήν πολιτικού ζώου με την αριστοτελική έννοια του όρου, δημιούργησε ένα μείγμα εκρηκτικό θα λέγαμε, με όλες τις συνέπειες που αυτό συνεπάγεται, και καλές και κακές. Ο Αντώνης Τρίτσης πολεοδόμησε και χωροτάκτησε ως υπουργός εκφράζοντας συμβολικά αλλά και ουσιαστικά την πεμπτουσία του σχεδιασμού ως πολιτικής πρακτικής.

Γι’ αυτόν το λόγο υπήρξε ο πολεοδόμος ο οποίος επηρέασε, κατά τη γνώμη μου, πολύ περισσότερο με τη δράση και την πράξη του παρά με τη θεωρία του. Γι’ αυτό και η επίδραση του έργου του υπήρξε σχετικά και συγκριτικά μεγάλη, πολύ μεγαλύτερη παραδείγματος χάριν από εκείνη ενός ακαδημαϊκού δασκάλου, αφού και οι ιδέες του και τα σχέδιά του και τα προγράμματά του πέρασαν, στον όποιο βαθμό πέρασαν, από τα χαρτιά στην εφαρμογή. Πράγματι, και είναι γνωστό, η πολεοδομική του αντίληψη έθεσε τη σφραγίδα της σε ολόκληρη την υπουργική του θητεία, και σήμερα, χωρίς ίσως να το συνειδητοποιούμε ή ίσως χωρίς να το λέμε και να το ομολογούμε, ζούμε δέκα χρόνια μετά στον αστερισμό του θεσμικού και προγραμματικού έργου του Αντώνη Τρίτση.

Ο Αντώνης Τρίτσης ανέπτυξε πάντα, σε όλη του τη ζωή, μια σχέση πάθους και περιπέτειας με οτιδήποτε καταπιανόταν. Ήταν άνθρωπος της δράσης, της έντονης και πολυσήμαντης δράσης, σε πολλά ταυτόχρονα επίπεδα, και αυτό ισχύει σε όλες τις περιόδους της καριέρας του.

[…] Είχε όμως ο Αντώνης Τρίτσης και στοχαστικό λόγο. Ο λόγος του ήταν εμπνευσμένος, και κυρίως μα κυρίως προκλητικός. Προσωπικά πιστεύω ότι η λέξη πρόκληση, με την καλή της έννοια, είναι η λέξη που ταιριάζει περισσότερο σε αυτόν. Έτσι κι αλλιώς 0 Αντώνης Τρίτσης υπήρξε πάντοτε προκλητικός και απέναντι στη δουλειά του και απέναντι στη ζωή του και απέναντι στη μοίρα του, απέναντι σε όλα. Όμως, ποτέ μα ποτέ του δεν μίλησε την ξύλινη γλώσσα του πολιτικού, και μάλιστα του υπουργού, ούτε την ξύλινη γλώσσα του διανοούμενου ούτε την ξύλινη γλώσσα του τεχνικού, διότι δυστυχώς υπάρχει και αυτή.

Είχε όμως και τα αρνητικά του σημεία ο Αντώνης, τα ελαττώματα που έχει κάθε άνθρωπος της δράσης. Διακατεχόταν από μια ισχυρογνωμοσύνη και ένα συγκεντρωτισμό, ίσως χαρακτηριστικό γνώρισμα των ανθρώπων του είδους του, των ανθρώπων με ισχυρή προσωπικότητα και ευφυΐα σαν τη δική του.

Υπήρξε ακόμα θύμα της στάσης του να θεωρεί τις επιθυμίες του και τον ενθουσιασμό του σαν επιθυμίες και σαν ενθουσιασμό των άλλων. Είχε όμως ο Αντώνης Τρίτσης και αυτογνωσία των μειονεκτημάτων του, των κακών συνεπειών που είπαμε πριν, που αναγκαστικά εμφανίζονται σε αυτήν τη συνύπαρξη των δύο ιδιοτήτων του χωροτάκτη και του υπουργού. Πολλές φορές ο ίδιος, μέσα από μια διάθεση αυτοκριτικής και αυτοσαρκασμού θα έλεγα, έφτανε στο σημείο να εύχεται να μην ήταν πολεοδόμος κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του ως υπουργού, ώστε να μην αναγκάζεται να κρίνει επιστημονικά και να μπαίνει στις λεπτομέρειες των εισηγήσεων των υπηρεσιών και των ειδικών του συμβούλων, πράγμα το οποίο όπως ομολογούσε ήταν οδυνηρό γι’ αυτόν.

*Αποσπάσματα από ομιλία του αρχιτέκτονα, πανεπιστημιακού και πολιτικού Ηλία Μπεριάτου, στο πλαίσιο εκδήλωσης που είχε οργανωθεί από το ΤΕΕ εις μνήμην του Αντώνη Τρίτση στις 5 Απριλίου 1993.

Στις 14 Οκτωβρίου 1990 ο Αντώνης Τρίτσης (1937-1992) είχε εκλεγεί δήμαρχος Αθηναίων. Ο Ηλίας Μπεριάτος υπήρξε στενός συνεργάτης του.