Κοροναϊός : Τι ισχύει με τις πειραματικές θεραπείες που δοκιμάζονται

Σε ένα μαραθώνιο κλινικών ερευνών επιδίδεται η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα, αναζητώντας θεραπεία για τη λοίμωξη Covid-19. Στην… κούρσα αυτή εμβόλια φαβορί φαίνεται να χάνουν την πρώτη θέση στον τερματισμό, λόγω εμποδίων στον δρόμο των μελετών, ενώ πειραματικές θεραπείες κερδίζουν έδαφος με τους πολίτες ανά τον κόσμο να παρακολουθούν τις εξελίξεις με κομμένη την ανάσα.

Προχθές μια αρνητική είδηση στον νευραλγικό τομέα της έρευνας προκάλεσε αναστάτωση. Ειδικότερα η εταιρεία Johnson & Johnson, ανακοίνωσε τη διακοπή των κλινικών δοκιμών, έπειτα από «ανεξήγητη ασθένεια» σε έναν από τους εθελοντές.

Υπενθυμίζεται πάντως ότι αντίστοιχη διακοπή είχε προηγηθεί και κατά τις δοκιμές του εμβολίου της Οξφόρδης, εξαιτίας επιπλοκής σε εθελοντή στη Βρετανία, γεγονός που αποτελεί σύμφωνα με την επιστημονική κοινότητα αναμενόμενη εξέλιξη σε οποιασδήποτε κλινική μελέτη. Επειτα όμως από τη σχετική έρευνα ανεξάρτητης επιτροπής συνεχίζεται εκ νέου σε αρκετές χώρες αλλά όχι στις ΗΠΑ, όπου ερευνάται ακόμη από την επιτροπή Φαρμάκων και Τροφίμων (FDA).

Κλινικές μελέτες

Εν τω μεταξύ, εντείνονται το ενδιαφέρον και οι προσδοκίες για τα μονοκλωνικά αντισώματα, που χορηγήθηκαν (ως μέρος του «κοκτέιλ») στον αμερικανό πρόεδρο Ντόναλτ Τραμπ. Καθώς, όμως, η θεραπευτική αυτή προσέγγιση βρίσκεται ακόμη σε πειραματικό επίπεδο στην Ελλάδα, όπως είχε αναφέρει πρόσφατα ο επίκουρος καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ και μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων, Γκίκας Μαγιορκίνης «το πιο κοντινό αντίστοιχο που υπάρχει είναι το πλάσμα από άτομα που έχουν συνέλθει από τον κορωνοϊό».

Ειδικότερα στη χώρα μας, όπως δηλώνει στα «ΝΕΑ» ο κύριος ερευνητής και πρύτανης του ΕΚΠΑ, Θάνος Δημόπουλος «βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη η κλινική μελέτη χορήγησης πλάσματος από αναρρώσαντες σε ασθενείς με Covid-19 υπό την αιγίδα του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και της Ελληνικής Αιματολογικής Εταιρείας σε συνεργασία με νοσοκομεία σε όλη την Ελλάδα. Μέχρι σήμερα έχουν λάβει τη συγκεκριμένη θεραπεία 49 άτομα».

Σύμφωνα δε με τον ειδικό και παρόλο που δεν έχει ολοκληρωθεί η επίσημη στατιστική ανάλυση για να ανακοινωθούν επίσημα αποτελέσματα, «τα προκαταρτικά στοιχεία δείχνουν ότι τα ευρήματά μας συμφωνούν με τις υπόλοιπες διεθνείς μελέτες ως προς τη σημαντική αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια της χορήγησης πλάσματος σε ασθενείς με Covid-19».

Και ενώ το κλινικό πρωτόκολλο στη χώρα μας προβλέπει την ένταξη τουλάχιστον 100 ασθενών που θα λάβουν πλάσμα από αναρρώσαντες, εντούτοις είναι πολύ πιθανό να ενταχθούν ακόμα περισσότεροι ασθενείς «δεδομένου του συνεχιζόμενου επιδημικού κύματος στη χώρα μας».

Αντισώματα

Τι είναι, όμως, τα μονοκλωνικά αντισώματα και ποια η διαφορά τους από το πλάσμα αίματος; «Ο ανθρώπινος οργανισμός διαθέτει ώριμα Β-λεμφοκύτταρα που ονομάζονται πλασματοκύτταρα και παράγουν αντισώματα, τα οποία στρέφονται ενάντια σε παθογόνα που εισβάλουν στον οργανισμό. Τα αντισώματα αυτά είναι ειδικά για κάθε συγκεκριμένο παθογόνο. Κατά αντιστοιχία, λοιπόν, η λοίμωξη από τον ιό SARS-CoV-2 οδηγεί στην παραγωγή ειδικών αντισωμάτων έναντι των πρωτεϊνών (αντιγονικών επιτόπων) του SARS-CoV-2. Κάθε είδος αντισώματος στρέφεται ειδικά έναντι μιας συγκεκριμένης πρωτεΐνης και παράγεται από μια ειδική ομάδα (κλώνο) πλασματοκυττάρων. Σε εργαστηριακό επίπεδο, είναι δυνατό να γίνει επαγωγή της παραγωγής ανθρώπινων αντισωμάτων έναντι του SARS-CoV-2 σε ποντικούς και στη συνέχεια να γίνει ανίχνευση των αντισωμάτων που είναι πιο αποτελεσματικά ως προς την αδρανοποίηση του ιού με κατάλληλες μεθόδους. Ακολούθως, επιλέγεται η ομάδα (κλώνος) των πλασματοκυττάρων που παράγουν το συγκεκριμένο είδος αντισώματος για παραγωγή σε μεγάλες ποσότητες για θεραπευτικούς σκοπούς. Αυτά τα αντισώματα που παράγονται από έναν κλώνο πλασματοκυττάρων ονομάζονται μονοκλωνικά», εξηγεί ο κ. Δημόπουλος.

Και συνεχίζει: «Η θεραπευτική προσέγγιση της χορήγησης πλάσματος από αναρρώσαντες διαφέρει από τη χρήση των μονοκλωνικών αντισωμάτων. Κατά τον έλεγχο του πλάσματος από αναρρώσαντες γίνεται ποσοτική μέτρηση της συνολικής αντισωματικής απάντησης του οργανισμού έναντι του ιού SARS-CoV-2 συνήθως με τον προσδιορισμό των ειδικών ανοσοσφαιρινών IgG και IgA. Εφόσον οι τιμές είναι σε αποδεκτά επίπεδα, χορηγείται το πλάσμα των δοτών σε ασθενείς με ενεργή νόσο Covid-19. Αξίζει να σημειωθεί ότι με αυτό τον τρόπο χορηγείται το σύνολο των αντισωμάτων έναντι των διαφορετικών πρωτεϊνών του SARS-CoV-2. Σε αντίθεση με τα μονοκλωνικά αντισώματα, δεν υπάρχει στάδιο επιλογής συγκεκριμένων αντισωμάτων ούτε επαγωγή της παραγωγής αντισωμάτων στο εργαστήριο».

Θετικά αποτελέσματα

Εως σήμερα δεν υπάρχουν δεδομένα από κλινικές μελέτες σε ανθρώπους που να συγκρίνουν την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια χορήγησης μονοκλωνικών αντισωμάτων και πλάσματος από αναρρώσαντες.

«Τα πρώτα αποτελέσματα κλινικών μελετών από τη χορήγηση πλάσματος είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά και έχουν οδηγήσει και στην επιταχυνόμενη έγκριση από τον Οργανισμό Φαρμάκων και Τροφίμων των ΗΠΑ (FDA). Επιπλέον, τα πρώιμα αποτελέσματα από τις κλινικές μελέτες μονοκλωνικών αντισωμάτων είναι επίσης θετικά και αναμένονται με ανυπομονησία οι τελικές ανακοινώσεις. Επομένως, είναι πολύ πιθανό και τα μονοκλωνικά αντισώματα και το πλάσμα από αναρρώσαντες να αποτελούν θεραπευτικές επιλογές για τους ασθενείς με ενεργό λοίμωξη Covid-19 στο κοντινό μέλλον», καταλήγει ο πρύτανης του ΕΚΠΑ.