Το μόρφωμα

Αλλο η μορφή, άλλο το μόρφωμα. Αχ, αυτά τα ελληνικά, που λέει και η κυρία της διαφήμισης. Μόρφωμα και μορφάζω, κάνω μούτρα, αλλοιώνω την όψη, στρεβλώνω τον ανθρώπινο λόγο, τον στραμπουλίζω και καταφεύγω στην υλακή, στο γάβγισμα, στο ουρλιαχτό και άλλοτε στο ηλίθιο χάχανο, το βέλασμα, το αναγούλιασμα σαν να ανακατεύω βούρκο ή απόπατο. Αυτά τα ανθρωποειδή που η ελληνική, όρθια Δικαιοσύνη έστειλε αυτές τις ημέρες στα κάτεργα, που ορθά κάποιος εγγράμματος λειτουργός δημόσιος ονόμασε «μόρφωμα» την αγέλη τους, είναι καρικατούρες του ορθού, του όμορφου, του ευγενούς, του λογικού και του ευαίσθητου ανθρώπινου είδους.

Ο Μπρεχτ, σε ένα εξαίρετο ποίημά του, περιγράφει μια κινεζική μάσκα και για να τονίσει το ύφος και το ήθος της που απεικονίζουν το άσχημο και το κακό και το εγκληματικό λέει πως «χρειάζεται να καταβληθεί πολύς μόχθος για να είσαι κακός»!! Σε ανύποπτο χρόνο, και από αυτές τις σελίδες, είχα αναφερθεί, ρισκάροντας τη σωματική μου ασφάλεια, σε κάτι που συχνά παραβλέπεται στη συγκρότηση των πορτρέτων των πάσης φύσεως εγκληματιών, που δεν είναι άλλο από τη χρήση της γλώσσας και το ήθος, καθώς, και κυρίως, το ύφος της εκφοράς της.

Θα πείτε, υπάρχει γλώσσα που μορφάζει; Βεβαιότατα. Εν πρώτοις καταφεύγει στην αυγή της ύπαρξης του ανθρώπινου είδους, όταν μόλις είχαν γίνει τα τέσσερα πόδια δύο και η υλακή πάσχιζε να γίνει συγκροτημένος λόγος, αλλά στην προσπάθεια να αρθρωθεί αποκάλυπτε τη ζωώδη καταγωγή του. Θυμηθείτε όλοι τις υλακές του Χίτλερ στη Νυρεμβέργη, ένα λυσσάρικο μπουλντόγκ που εκτόξευε, αντί για λέξεις (και ποιας, Θεέ μου, γλώσσας, του Γκαίτε, του Λούθηρου, του Τόμας Μαν), κοτρόνες και λάβα ηφαιστείου. Και μια περσόνα που παρέπεμπε, όπως την περιγράφει ο Μπρεχτ, στη μουτσούνα του κακού στο κινεζικό θέατρο.

Ο Αισχύλος στον «Προμηθέα Δεσμώτη» ιδιοφυώς βάζει τους τρεις βασανιστές και εκτελεστές της καθήλωσης του ήρωα στον Καύκασο να εκπροσωπούν τις τρεις έκτοτε αντιπροσωπευτικές ομάδες βασανιστών απανταχού γης και εποχής: το Κράτος, τον εμπειρογνώμονα τεχνικό και τη Βία. Στο αρχαίο θέατρο οι τρεις θεατρίνοι φορούσαν ανάλογες μάσκες, προσωπίδες. Το Κράτος διατάζει, ο Ηφαιστος – τεχνίτης κατασκευάζει και εφαρμόζει τα δεσμά και η Βία απλώς παρίσταται. Αλλά το προσωπείο της ουρλιάζει την κακία του, τη χολή του και την κτηνωδία του. Η Βία του Αισχύλου δεν ομιλεί, είναι βουβό πρόσωπο, η Βουβή Βία. Μουγγή και απάνθρωπη.

Ο πολύ σημαντικός ποινικολόγος Λομπρόζο, που σχεδόν εισήγαγε και στην Επιστήμη και στο Πανεπιστήμιο μια ξεχωριστή ύλη, την Εγκληματολογία, πιστεύοντας (σαφώς λαθεμένα) πως ο «Εγκληματίας άνθρωπος» (τίτλος του βιβλίου του, μεταφρασμένου εδώ και 100 χρόνια στα ελληνικά) γεννιέται, δημοσίευσε στο πόνημά του φωτογραφίες διάσημων δολοφόνων, παιδεραστών, σπιούνων, προδοτών, μια σειρά από δύσμορφα ανθρώπινα όντα, υπαρκτά, ωστόσο, στα αρχεία των αστυνομιών της Ευρώπης και της Αμερικής. Είμαι από τους ανθρώπους που δεν πιστεύουν, όπως ο Λομπρόζο, πως ο εγκληματίας γεννιέται. Αλλά βλέποντας, συχνά, τους υλακτούντες «βουλευτές» (ποιος τους εξέλεξε, ελκόμενος από την εικόνα τους;) της, μακαρία τη λήξει, ορδής που για χρόνια, με την ψήφο συμπολιτών μας, αφόδευσε στο Κοινοβούλιο, σκέφτομαι, κι αν δεν ισχύει η βιολογική παραγωγή εγκληματιών, μήπως ο επόμενος σταθμός παραγωγής είναι η εκπαίδευση. Αν δεν είναι η κούνια, θα είναι το θρανίο και στη συνέχεια ο δρόμος, η αγορά.

Η τερατογονία είναι μία από τις δυνατότητες που η Ιστορία επιτρέπει και σχεδόν μας προκαλεί να την αντιμετωπίσουμε. Είναι όπως το θέατρο και ο απαγορευµένος καρπός στον Παράδεισο. Είμαστε ελεύθεροι να τον δρέψουμε και να γίνουμε θνητοί ή να του γυρίσουμε την πλάτη.