Τι συνέβαινε στα ’60s

Έξι δεκαετίες μετά, η δεκαετία του 1960, τα σίξτις, όπως τα αναφέρουμε συχνά και στα ελληνικά,  συνεχίζουν να μνημονεύονται ως μία από τις πιο ξεχωριστές δεκαετίες του 20ου αιώνα, έχοντας αφήσει ένα βαθύ ιδεολογικό, πνευματικό και αισθητικό στίγμα.

Όπως προκύπτει από «ΤΑ ΝΕΑ» των πρώτων ημερών του ’60, οι προσδοκίες που είχαν δημιουργηθεί για τη δεκαετία αυτή ήταν από την αρχή ιδιαίτερα υψηλές.

«ΤΑ ΝΕΑ», 4 Ιανουαρίου 1960, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

«Με το 1960 δεν αρχίζει απλώς ένας καινούριος χρόνος. Αρχίζει μια νέα δεκαετία. Και είναι αυτό που προσδίδει ιδαίτερο βάρος στην πλάστιγγα της διεθνούς ζωής. Γιατί μέσα στη δεκαετία 1960 – 1970 τοποθετούνται γεγονότα κεφαλαιώδους σημασίας.

»Δύο μόνο παραδείγματα αρκούν: Μεταξύ 1960 – 1970 έχει καυχηθή ο κ. Χρουστσώφ ότι η σοβιετική παραγωγή και το βιοτικό επίπεδο των Ρώσων θα έχουν φτάσει και ξεπεράσει την παραγωγή και το βιοτικό επίπεδο των Αμερικανών. Και μέσα στη δεκαετία 1960 – 1970 είναι ενδεχόμενο να έχη φτάσει στη Σελήνη ο πρώτος άνθρωπος»

Το διεθνές κλίμα

Βρισκόμαστε στην καρδιά του Ψυχρού Πολέμου ανάμεσα στις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Σοβιετική Ένωση. Πέντε χρόνια πριν, συγκροτείται το Σύμφωνο της Βαρσοβίας, η στρατιωτική συμμαχία των κομμουνιστικών κρατών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Είναι το σοβιετικό αντίπαλον δέος της Βορειοατλαντική Συμμαχίας του ΝΑΤΟ.

Για τις ΗΠΑ και τη Σοβιετική Ένωση όλα μεταφράζονται σε μια ευκαιρία για μεταξύ τους ανταγωνισμό. Έτσι και το ταξίδι στη Σελήνη. Ανάμεσα στις δύο δυνάμεις ξεσπά η κούρσα για το διάστημα (Space Race), η μάχη δηλαδή για το ποιος θα φτάσει πρώτος στο φεγγάρι.

Φιντέλ Κάστρο και Νικίτα Χρουστσόφ. Πηγή: businessinsider.com

Τα «ΝΕΑ» καταγράφουν τα ερωτήματα που τίθενται από την αφετηρία της δεκαετίας του ’60.

• «Υπάρχει το ενδεχόμενο, να εκραγή ένας παγκόσμιος πόλεμος μέσα στο 1960;
• Θα υπάρξουν μικρότεροι, τοπικοί πόλεμοι;
• Τι πιθανότητες διαγράφονται ως προς τον αφοπλισμό;
• Οι ΗΠΑ θ’ αποσύρουν τα στρατεύματά τους, που σταθμεύουν σήμερα σε ξένα εδάφη;
• Η συμμαχία του ΝΑΤΟ θα διασπασθή;
• Η Ευρώπη θα επιτύχη την ένωσί της;
• Και η Γερμανία; Θα ενωθούν η Δυτική και η Ανατολική Γερμανία;»

Οι απαντήσεις για τα περισσότερα από αυτά ήρθαν δεκάδες χρόνια αργότερα.

Στην ελληνική πολιτική σκηνή βρισκόμαστε στο δεύτερο μισό της οκταετίας Κωνσταντίνου Καραμανλή (1955 – 1963) και απέχουμε ελάχιστα από τις εκλογές του 1961, που έμειναν γνωστές ως οι εκλογές της «βίας και της νοθείας».

Στο θέατρο

Επειδή όμως τα Σάββατα η στήλη απέχει, όσο μπορεί, από την πολιτική ιστορία, ας μην επεκταθούμε και ας δούμε τι συμβαίνει στην Ελλάδα, στη αφετηρία της δεκαετίας του ’60, εκτός πολιτικής.

«ΤΑ ΝΕΑ», 2 Ιανουαρίου 1960, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

«Ανεκοινώθη ότι προσδιωρίσθη για την Παρασκευή 22 Ιανουαρίου ώρα 7 μ.μ. η τελετή της απονομής του επάθλου Μαρίκας Κοτοπούλη. Κατά τα καθιερωμένα, η απονομή θα γίνει στην σκηνή του θεάτρου της αξέχαστης μεγάλης τραγωδού και κατ’ αυτήν η Αντιγόνη Βαλάκου θα το παραδώση στην Άννα Συνοδινού».

Το 1949, η σπουδαία ελληνίδα ηθοποίος Μαρίκα Κοτοπούλη έλαβε τιμητική διάκριση από τους συναδέλφους της για την παράσταση «Ορέστεια” του Αισχύλου που ανέβηκε στο Εθνικό Θέατρο. Η Κοτοπούλη όμως προτίμησε να μην το κρατήσει και να θεσμοθετηθεί ως «επαμειβόμενο έπαθλο» που θα απονέμεται, κάθε δύο χρόνια,  στην καλύτερη ηθοποιό. Πριν από τη Συνοδινού, το έπαθλο είχε απονεμηθεί στην Έλλη Λαμπέτη, στη Μελίνα Μερκούρη και την Αντιγόνη Βαλάκου.

Η Μελίνα Μερκούρη παραλαμβάνει το «Έπαθλο Κοτοπούλη» από την πρώτη βραβευθείσα, Έλλη Λαμπέτη, παρουσία της ίδιας της Μαρίκας Κοτοπούλη, 1953

Ο Σταυρίδης και τα μπουλούκια

Με την έναρξη της δεκαετίας του ’60 άρχισε ουσιαστικά να εξαφανίζονται  τα θεατρικά μπουλούκια, οι περιφερόμενοι δηλαδή θίασοι που πολλές φορές συγκροτούνταν από οικογένειες θεατρίνων. Τα μπουλούκια  γυρίζοντας όλη την Ελλάδα, με μουλάρια και άμαξες, με τρένα ή καρότσες φορτηγών, έδιναν παραστάσεις σε αυτοσχέδιες θεατρικές σκηνές σε καφενεία, πλατείες, αυλές σχολείων ή ακόμα και σε αλώνια χωριών και κωμοπόλεων.

Το 1960 όμως, έχουν αρχίσει να δημιουργούνται προστριβές ανάμεσα στα λιγοστά μπουλούκια που είχαν απομείνει και απείχαν πολύ από την εποχή της μεγάλης τους ακμής και τους οργανωμένους θιάσους διάσημων ηθοποιών που και αυτοί περιοδεύουν στην Ελλάδα.

Ο Νίκος Σταυρίδης

«Εγνώσθη ότι ο δημοφιλής κωμικός Νίκος Σταυρίδης, που επικεφάλης αρτίου συγκροτήματος πρόζας περιοδεύει την επαρχία απηύθυνε με επιστολή του προς τον πρόεδρο του Σωματείου Ηθοποιών εντονώτατη διαμαρτυρία για την δράσι των διαφόρων μπουλουκιών που λυμαίνονται την επαρχία, διότι εξαιτίας των το θεατρόφιλο κοινόν των επαρχιακών κέντρων δυσπιστεί και προς τους ωργανωμένους και αξιοπρεπείς θιάσους»

«ΤΑ ΝΕΑ», 2 Ιανουαρίου 1960, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

«Περασμένες μου αγάπες»

Το 1960, θα κυκλοφορήσει ένα από τα πιο αγαπημένα τραγούδια του ελληνικού λαϊκού ρεπερτορίου: το «Περασμένες μου αγάπες» σε στίχους Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου και μουσική του Μανώλη Χιώτη.

Το τραγουδά η Μαίρη Λίντα που με τον Μανώλη Χιώτη θα κάνουν ένα από τα πιο αγαπημένα μουσικά ντουέτα της δεκαετίας του ’60.

«ΤΑ ΝΕΑ» της 2ας Ιανουαρίου αναγγέλλουν την εμφάνιση των Λίντα και Χιώτη σε μια από τις εκδηλώσεις που παρουσίαζε ο «εθνικός κομφερασιέ» της εποχής εκείνης Γιώργος Οικονομίδης.

«ΤΑ ΝΕΑ», 2 Ιανουαρίου 1960, Ιστορικό Αρχείο

Και επειδή όλα κάπως έρχονται και «κουμπώνουν», το 1961 ο Χιώτης, η Λίντα και οι«Περασμένες αγάπες» θα συναντήσουν τον Νίκο Σταυρίδη, στην ταινία του Ορέστη Λάσκου «Φτωχαδάκια και λεφτάδες», που συμπρωταγωνιστεί με τον Μίμη Φωτόπουλο και την Μπεάτα Ασημακοπούλου

Έγκλημα στο Κολωνάκι

Τηλεόραση στην Ελλάδα, τον Ιανουάριο του 1960, δεν υπάρχει. Για internet και Youtube, ούτε λόγος. Έτσι, η προώθηση των νέων ταινιών που θα έβγαιναν στους κινηματογράφους γινόταν μέσα από τις διαφημιστικές καταχωρήσεις των εφημερίδων. Οι ρεκλάμες, ήταν τα teaser trailer των ελληνικών ’60s.

«ΤΑ ΝΕΑ», 2 Ιανουαρίου 1960, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Τον Ιανουάριο του 1960, βγήκε στις αίθουσες η κινηματογραφική εκδοχή του αστυνομικού μυθιστορήματος του Γιάννη Μαρή «Έγκλημα στο Κολωνάκι» και καθώς πλησίαζε η πρεμιέρα, της 18ης Ιανουαρίου, όλο και περισσότερά στοιχεία αποκαλύπτουν οι ρεκλάμες.

«ΤΑ ΝΕΑ», 18 Ιανουαρίου 1960, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Ανάμεσα στους ηθοποιούς και η Μάρω Κοντού, που βρίσκεται ακόμα στα πρώτα βήματα της καριέρας της.

Λίγο μετά το 19ο λεπτό της ταινίας, μπορεί κανείς να δει και μία απρόσμενη «συνεργασία» της ταινίας και της εφημερίδας «ΤΟ ΒΗΜΑ», καθώς μέσα στην εξέλιξη της πλοκής της ταινίας, το έγκλημα αναγγέλλεται από τις σελίδες της εφημερίδας.

Δημοσίευμα του «ΒΗΜΑΤΟΣ» που δημιούργηθηκε ειδικά για τις ανάγκες της ταινίας

Αν παρατηρήσει κανείς προσεκτικά το φύλλο της εφημερίδας που εμφανίζεται θολά στην ταινία με ημερομηνία «Τρίτη 5 Ιανουαρίου 1960» (επάνω), και του πραγματικού φύλλου του «ΒΗΜΑΤΟΣ» που κυκλοφόρησε ην ίδια ημερομηνία (κάτω) θα παρατηρήσει κανείς ότι ύστερα από συνεργασία, πιθανότατα, των παραγωγών της ταινίας με «ΤΟ ΒΗΜΑ» έχει αλλάξει μόνο ο τίτλος του άρθρου που στην πραγματικότητα αναφερόταν στην πυρηνική διάσκεψη της Γενεύης.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 5 Ιανουαρίου 1960, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Τόσο μεγάλη προσοχή δόθηκε και στην πιο μικρή ακόμα λεπτομέρεια για την παραγωγή ενός από τα πιο χαρακτηριστικά φιλμ νουάρ του ελληνικού κινηματογράφου.

Ντέρμπι και ξένοι διαιτητές

Μια ματιά στα ποδοσφαιρικά νέα και καταλαβαίνει κανείς ότι η διαιτησία είχε από τότε την τιμητική της.

«ΤΑ ΝΕΑ», 2 Ιανουαρίου 1960, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Ανήμερα πρωτοχρονιάς του 1960, ο Παναθηναϊκός υποδέχεται στο γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας τον Ολυμπιακό, για το «Κύπελλο Χριστουγέννων», ένα μικρό ετήσιο εορταστικό τουρνούα μεταξύ ΑΕΚ, Ολυμπιακού, Παναθηναϊκού και  ξένων ομάδων, που είχε ξεκινήσει από τη δεκαετία του ’40.

Το παιχνίδι όμως της 1ης Ιανουαρίου 1960, δεν αποδείχθηκε και ιδιαίτερα εορταστικό.

«Η κακή διαιτησία είχε ως αποτέλεσμα το πρώτο μεγάλο ματς του 1960 να διακοπή εις το 27ον λεπτόν. (…) Την ευθύνην όμως δια την διακοπήν φέρουν και αι διοικήσεις των δύο συλλόγων που δεν είχαν την πρόνοιαν να καλέσουν ξένο διαιτητή αφού είναι γνωστόν πως οι Έλληνες διαιτηταί δεν μπορούν να διευθύνουν αγώνες Ολυμπιακού – Παναθηναϊκού.»

«ΤΑ ΝΕΑ», 2 Ιανουαρίου 1960, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Η καθοριστική  φάση έγινε στο 20ο λεπτό και ενώ ο Ολυμπιακός βρισκόταν μπροστά στο σκορ με 1-0:

« Ο Υφαντής υπέπεσεν εις φάουλ επί του Νεμπίδη, αλλά ενώ ο διαιτητής το εσημείωσεν ο Νεμπίδης έδωσε ισχυρότατον λάκτισμα εις τον Υφαντήν κάτωθι κοιλιακής χώρας και αφού ο σέντερ – φορ της Πειραϊκής ομάδος έπεσεν επί του εδάφους ο Νεμπίδης συνέχισε να τον λακτίζη».

Ο ποδοσφαιριστής του Ολυμπιακού, Ηλίας Υφαντής

«Ο αγών διεκόπη επί πεντάλεπτον και ο Ολυμπιακός εζήτησε την αποβολήν του Νεμπίδη. Ο κ. Τζίτζης δεν είχε το θάρρος να επιβάλη τους κανονισμούς και ούτω ο Νεμπίδης δεν απεβλήθη».

»Οι παίκται του Ολυμπιακού ηπείλησαν αποχώρησιν, μερικοί δε έσπευσαν προ την έξοδον, αλλά χάρις εις την επέμβασιν του κ. Β. Ανδριανόπουλου επανήλθον και συνέχισαν τον αγώνα».

«ΤΑ ΝΕΑ», 2 Ιανουαρίου 1960, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Ο αγώνας όμως δεν συνεχίστηκε για πολύ. Λίγα λεπτά αργότερα ο διαιτητής υπέδειξε πέναλτι σε βάρος του Ολυμπιακού, το οποίο οι ερυθρόλευκοι αμφισβήτησαν σθεναρά κι έτσι αποχώρησαν οριστικά από το γήπεδο.

«ΤΑ ΝΕΑ», 4 Ιανουαρίου 1960, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Ηθοποιοί του ελληνικού θεάτρου και κινηματογράφου εναντίον μπουλουκιών, φιλμ νουάρ με Μπάρκουλη και Κοντού, Χιώτης – Λίντα με Σταυρίδη και Φωτόπουλο, Ρωσίδης – Υφαντής εναντίον Δομάζου – Νεμπίδη κι όλα αυτά μέσα σ’ ένα διεθνές ψυχροπολεμικό κλίμα.

Έτσι ξεκινά το ’60.