Τουρκία : Ορθολογικός ανορθολογισμός;

Η Τουρκία επανέφερε την περασμένη Δευτέρα, με την επιστροφή του «Ορούτς Ρέις», την κατάσταση στις 12 Σεπτεμβρίου, όταν κόντρα στα προγνωστικά είχε αποφύγει να εκδώσει NAVTEX εγγύτερα του Καστελορίζου. Τελικά, μετά από έναν μήνα διπλωματικών διαβουλεύσεων, δεν ικανοποιήθηκε από το αποτέλεσμα και αποφάσισε να ανεβάσει πάλι επικίνδυνα την ένταση. Τι μεσολάβησε τις προηγούμενες 30 μέρες;

Ασφαλώς, το non-paper που δημοσίευσε το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών, όπου μεταξύ άλλων προσδιορίζει ως προκλητική ενέργεια τη διεξαγωγή στρατιωτικής άσκησης Ελλάδας – ΗΠΑ στη Θράκη (δηλαδή σε ελληνική επικράτεια), όπου ζει η δήθεν τουρκική μειονότητα, είναι ανερμάτιστο. Αλλά δείχνει μια παγιωμένη τάση στους κόλπους της τουρκικής κυβέρνησης: αισθάνεται τέτοια αυτοπεποίθηση ώστε δεν ζητεί από την άλλη πλευρά συμβιβασμούς, αλλά απαιτεί πλήρη συμμόρφωση προς τις υποδείξεις της. Υπενθυμίζω ότι η Αγκυρα είχε αντιδράσει στην επίσκεψη της κυρίας Σακελλαροπούλου στο Καστελόριζο.

Από εκεί και πέρα, όμως, τον περασμένο μήνα έλαβαν χώρα σημαντικά γεγονότα που στρίμωξαν περαιτέρω την Τουρκία και προφανώς αντέδρασε και σε αυτά. Πιο συγκεκριμένα:

**Ευρωπαίοι πρέσβεις, δίνοντας τα διαπιστευτήριά τους στον Σάρατζ, ξεκαθάρισαν ότι για την ΕΕ η συμφωνία Αγκυρας – Τρίπολης είναι παράνομη.

**Ο Αλ Σίσι υπέγραψε και επικύρωσε την ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία.

**Ο Τραμπ απέστειλε επιστολή στο Κογκρέσο, στην οποία κατηγορεί την Τουρκία για υπονόμευση των προσπαθειών σε βάρος του Daesh/αυτοαποκαλούμενου «Ισλαμικού Κράτους».

**Ελλάδα και Κύπρος ενεργοποιήθηκαν για τα Βαρώσια, με αποτέλεσμα ο προεδρεύων του ΣΑ του ΟΗΕ να καταδικάσει την Τουρκία και να ζητήσει ανάκληση της απόφασής της.

**Η ΕΕ, παρά το ότι δεν επιδεικνύει την αποφασιστικότητα που θα επιθυμούσαμε, δεν έδωσε τίποτα περισσότερο στην Τουρκία παρά χρόνο. Δεν υπήρξε, συνεπώς, καμία πρόοδος σε σχέση με ζητήματα που απασχολούν την Αγκυρα, όπως η Τελωνειακή Ενωση, η επικαιροποίηση της κοινής δήλωσης για το Προσφυγομεταναστευτικό, η απελευθέρωση της βίζας για τους τούρκους πολίτες κ.λπ.

**Οι ΗΠΑ έχουν σηκώσει τους τόνους απέναντι στην Τουρκία χρησιμοποιώντας φράσεις ασυνήθιστες για τη σχέση των δύο κρατών, όπως «εξαναγκασμοί, απειλές, εκφοβισμοί». Είναι χαρακτηριστικό ότι προσώρας οι διαφωνίες τους μοιάζουν να εκτείνονται μέχρι και το Ναγκόρνο-Καραμπάχ, παρότι η Αγκυρα φαινομενικά στρέφεται σε βάρος της Μόσχας. Συνάμα, η διαφαινόμενη ήττα Τραμπ πιθανόν να δημιουργήσει ένα νέο, πιο πιεστικό και με κανόνες πλαίσιο.

Οι εταίροι μας, αντί να στρουθοκαμηλίζουν, οφείλουν να συνειδητοποιήσουν πως η σημερινή Τουρκία εκτιμά ότι στο τωρινό μεταβατικό περιβάλλον είναι σε θέση, μέσω της αποφασιστικής προβολής της στρατιωτικής της ισχύος, να οικοδομήσει σταθερά και με προσήλωση το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας». Αμφισβητεί έτσι στην πράξη τη Συνθήκη της Λωζάννης και προσπαθεί ο Ερντογάν να διορθώσει την προβληματική κληρονομιά του Κεμάλ, τον οποίο άλλωστε θέλει να αποκαθηλώσει. Ταυτόχρονα «ταΐζει» το εγχώριο ακροατήριο με εθνική υπερηφάνεια ενός κράτους που δεν πτοείται από τις αντιδράσεις ακόμη και των πιο ισχυρών του πλανήτη, θέλοντας βέβαια να αποκρύψει τη συνεχιζόμενη πτωτική πορεία της τουρκικής οικονομίας. Εντέλει, ο τούρκος πρόεδρος δείχνει να κινείται ορθολογικά με όρους ματαιοδοξίας αλλά ανορθολογικά με βάση την εξυπηρέτηση των συμφερόντων της χώρας του.

Ο Κωνσταντίνος Φίλης είναι εκτελεστικός διευθυντής ΙΔΙΣ. Κυκλοφορεί η 2 έκδοση του βιβλίου «Η Ελλάδα στη γειτονιά της» (εκδόσεις Παπαδόπουλος)