Ανεμοστρόβιλοι στην Ελλάδα: Ο εφιάλτης που χτυπά νύχτα – Οι περιοχές που αποτελούν «Τρίγωνο των Βερμούδων»

Ο σχηματισμός δύο ισχυρών ανεμοστρόβιλων που πριν μερικές μέρες χτύπησαν ξημερώματα την Αθήνα, δεν αιφνιδίασε τους επιστήμονες. Τέτοια ακραία καιρικά φαινόμενα παρατηρούνται ολοένα και συχνότερα τα τελευταία χρόνια, προκαλώντας σημαντικές ζημιές. Ορισμένες φορές έχουν προκαλέσει τραυματισμό αλλά και θάνατο ανθρώπων. Η Αττική και δη η Αθήνα, έχει βρεθεί στο στόχαστρο ανεμοστρόβιλων και στο παρελθόν. Ενα τέτοιο ακραίο ως προς τη δύναμή του φαινόμενο, προκάλεσε αναστάτωση σε αεροδρόμιο της Αττικής, καθώς ανασήκωσε το πρόσθιο μέρος ενός μεγάλου αεροσκάφους, τη στιγμή που αυτό, έμφορτο με επιβάτες, ανέμενε το πράσινο φως από τον Πύργο Ελέγχου για να απογειωθεί. Οι ανεμοστρόβιλοι σχηματίζονται πολλές φορές νύχτα ή λίγο προτού χαράξει. Οταν συμβαίνει αυτό, το περιθώριο αντίδρασης είναι ελάχιστο.

Ηδη πριν από μία δεκαετία, επιστήμονες που μελετούν την εμφάνιση ακραίων φαινομένων στη χώρα μας, όπως τους ανεμοστρόβιλους, είχαν επισημάνει  ότι τα συγκεκριμένα φαινόμενα θα είναι στο μέλλον πολύ ισχυρότερα και στο πέρασμά τους θα προκαλούν μεγαλύτερες καταστροφές. Οι ειδικοί προέβλεπαν ότι η παγκόσμια κλιματική αλλαγή θα δημιουργήσει συνθήκες ατμοσφαιρικής αστάθειας στον ουρανό της χώρα μας και οι ανεμοστρόβιλοι που θα δημιουργούνται θα είναι περισσότεροι και ισχυρότεροι απ΄ ό,τι σήμερα. Τραγική επιβεβαίωση της εκτίμησης αυτής, που είχε γίνει πριν 10 χρόνια, αποτέλεσε το πρόσφατο φονικό συμβάν στη Χαλκιδική.

«Ήδη από τα στοιχεία που έχουμε συγκεντρώσει τα τελευταία 10 χρόνια προκύπτει ότι ο αριθμός των ισχυρών ανεμοστρόβιλων που εκδηλώνονται στην ξηρά και τη θάλασσα (αυτοί λέγονται σίφωνες), κυμαίνεται κατά μέσο όρο στους 20 τον χρόνο» παρατηρούσε ο δρ. Μετεωρολογιας, Μιχάλης Σιούτας. Ο κ. Μ. Σιούτας, που ερευνά το φαινόμενο των ανεμοστρόβιλων σε βάθος εδώ και πολλά χρόνια, προσέθετε ότι «στο άμεσο μέλλον οι ανεμοστρόβιλοι θα δημιουργούνται συχνότερα στην Ελλάδα και θα έχουν μεγαλύτερη δύναμη, προκαλώντας ταυτόχρονα και περισσότερες ζημιές».

Μέχρι πρόσφατα ο περισσότερος κόσμος πίστευε ότι τα φαινόμενα αυτά, που αποτυπώνονται με εντυπωσιακό τρόπο στις ταινίες, αφορούν ακραία καιρικά φαινόμενα που προκαλούν εκτεταμένες καταστροφές στα πέρατα της Γης. Όμως η αλήθεια είναι τελείως διαφορετική, καθώς- όπως έχει δείξει η πολύχρονη έρευνα του κ. Μ. Σιούτα και των συνεργατών του- ακόμα και στη χώρα μας έχουν σκοτωθεί άνθρωποι όταν βρέθηκαν στον δρόμο ισχυρών ανεμοστρόβιλων.

Ένα τέτοιο περιστατικό συνέβη τον Οκτώβριο του 1934, όταν μεγάλος ανεμοστρόβιλος που δημιουργήθηκε στη θαλάσσια περιοχή της Ιθάκης, εισχώρησε στην Αιτωλοακαρνανία, στην περιοχή του Αστακού, και προκάλεσε τον θάνατο τριών ανθρώπων και τον τραυματισμό άλλων 40. Πιο πρόσφατα, στις 27 Ιουλίου 2002, ένα αντίστοιχο καιρικό φαινόμενο είχε εκδηλωθεί μέσα σε λίγα λεπτά στο αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος» και μετακίνησε το μπροστινό τμήμα ενός αεροσκάφους, με αποτέλεσμα να τραυματιστεί ελαφρά ένας επιβάτης. Την ίδια χρονιά, στις 5 Σεπτεμβρίου, στην περιοχή του Κρητικού Πελάγους, βόρεια του Ηρακλείου, εκτυλίχθηκε ξαφνικά ένα πρωτόγνωρο θέαμα όταν μέσα σε διάστημα μιάμισης ώρας εμφανίστηκε μια «οικογένεια» που αποτελούνταν από 14 σίφωνες!

Οι ανεμοστρόβιλοι αυτοί είναι και οι πιο επικίνδυνοι- όταν δηλαδή σχηματίζονται στη θάλασσα και στη συνέχεια κινούνται προς την ξηρά. Τα φαινόμενα αυτά προκαλούνται όταν στην ατμόσφαιρα υπάρχει έντονη αστάθεια, δηλαδή όταν πάνω από κάποια περιοχή παρατηρηθεί μεταβολή στις αέριες μάζες, όταν περάσει κάποιο βαρομετρικό χαμηλό σύστημα ή όταν σημειωθεί πτώση της θερμοκρασιακής πίεσης.

Φθάνουν σε ύψος το ένα χιλιόμετρο 

«Χρειάζονται μόλις λίγα λεπτά για να δημιουργηθεί ένας ανεμοστρόβιλος», λέει ο κ. Μ. Σιούτας. «Το ύψος τους μπορεί να φθάσει το ένα χιλιόμετρο και η διάρκεια ζωής τους τα 10 – 15 λεπτά. Υπάρχουν ωστόσο περιπτώσεις ανεμοστροβίλων που κατέστρεφαν ό,τι έβρισκαν μπροστά τους επί 30 λεπτά. Η απόσταση που διανύουν είναι συνήθως 5 με 7 χιλιόμετρα και οι πιο ισχυροί μπορούν να διανύσουν ακόμη και 10 χιλιόμετρα. Τις πιο πολλές φορές η έκταση στην οποία προκαλούν τις μεγαλύτερες καταστροφές δεν υπερβαίνει σε μήκος τα 100 με 150 μέτρα». Η έρευνα των Ελλήνων ειδικών έχει καταδείξει μέχρι στιγμής ότι κάθε χρόνο στην Ελλάδα δημιουργούνται 8 έως 10 ισχυροί ανεμοστρόβιλοι στην ξηρά και 10 με 12 ισχυροί σίφωνες στη θάλασσα. Όπως φαίνεται όμως, οι αριθμοί αυτοί θα αυξηθούν στο άμεσο μέλλον, καθώς το ατμοσφαιρικό περιβάλλον της χώρας μας θα γίνει πιο ασταθές εξαιτίας των κλιματικών αλλαγών, οι οποίες δεν θα μας αφήσουν ανεπηρέαστους.

Σε ποιες περιοχές χτυπούν

Η περιοχή όπου παρατηρείται η μεγαλύτερη συχνότητα ανεμοστρόβιλων είναι η Βορειοδυτική Πελοπόννησος. Μάλιστα τον Ιούνιο του 2003 ένας ισχυρότατος ανεμοστρόβιλος που εκδηλώθηκε στην Αμαλιάδα, τραυμάτισε 4 κατοίκους, ξερίζωσε δεκάδες δέντρα και κατέστρεψε στέγες σπιτιών. Τα φαινόμενα αυτά είναι επίσης συχνά στη Δυτική Ελλάδα, στα νησιά του Ιονίου, στη Δυτική Στερεά Ελλάδα, στην Κεντρική Μακεδονία και τη Θεσσαλία.

Ισχυροί ανεμοστρόβιλοι έχουν παρατηρηθεί στην Εύβοια και οικογένειες σιφώνων στα βόρεια της Κρήτης και τις Σποράδες. Οι ανεμοστρόβιλοι και οι σίφωνες δημιουργούνται όλες τις εποχές του χρόνου, συχνότερα όταν υπάρχει ισχυρή καταιγίδα ή χαλαζόπτωση.

Στη Δυτική και τη Νότια Ελλάδα εμφανίζονται κυρίως από τον Σεπτέμβριο μέχρι την άνοιξη, ενώ στη Βόρεια Ελλάδα, από το τέλος της άνοιξης μέχρι το τέλος του καλοκαιριού.