20/10/1888 : Τα επίσημα εγκαίνια του Ζαππείου Μεγάρου

Εντυπωσιακό κτιριακό συγκρότημα και τοπόσημο συνυφασμένο με την ιστορία της Αθήνας των Νεότερων Χρόνων, το Ζάππειο Μέγαρο εγκαινιάστηκε επισήμως στις 20 Οκτωβρίου 1888.

Στους πρώτους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες, που έγιναν στην Αθήνα το 1896, φιλοξενήθηκαν στην κυκλική αίθουσα του Ζαππείου τα αγωνίσματα της ξιφασκίας.

Στους Β’ Διεθνείς Ολυμπιακούς Αγώνες («Μεσολυμπιάδα»), που πραγματοποιήθηκαν στην Αθήνα τον Απρίλιο του 1906, το Ζάππειο, ελλείψει υποδομών και εγκαταστάσεων, χρησιμοποιήθηκε ως ένα είδος Ολυμπιακού Χωριού.

Από το 1936 και επί 40 χρόνια το Ζάππειο φιλοξένησε τον πρώτο κρατικό ραδιοφωνικό σταθμό της Ελλάδας.

Το 1940 μετασκευάστηκε σε νοσοκομείο, ενώ τον επόμενο χρόνο επιτάχθηκε από τα γερμανικά κατοχικά στρατεύματα.

Ακολούθως μετατράπηκε σε αποθήκη και σε στρατώνα, ενώ επλήγη από βομβαρδισμούς κατά τα Δεκεμβριανά.

Το 1960 πραγματοποιήθηκε γενική επισκευή του κτιρίου, υπό την επίβλεψη των αρχιτεκτόνων Α. Πλουμιστού και Φ. Παναγιωτόπουλου.

Η τελευταία ανακαίνιση του Ζαππείου, εξ αφορμής των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, ολοκληρώθηκε το 2007.

Το Ζάππειο Μέγαρο λειτουργεί σήμερα ως συνεδριακό και εκθεσιακό κέντρο.

Ο Ευαγγέλης Ζάππας

Ο Ευαγγέλης (Ευάγγελος) Ζάππας γεννήθηκε το 1800 στο χωριό Λάμποβο της Βόρειας Ηπείρου.

Ο Ζάππας, αγωνιστής του 1821, επιχειρηματίας, φιλάνθρωπος και εθνικός ευεργέτης, έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στην αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων.

Το 1831 μετανάστευσε στο Βουκουρέστι, όπου έγινε ένας από τους σημαντικότερους και πλουσιότερους γαιοκτήμονες.

Επηρεασμένος από τις απόψεις των ποιητών Παναγιώτη και Αλεξάνδρου Σούτσου, που τάσσονταν υπέρ της αναβίωσης των Ολυμπιακών Αγώνων στη σύγχρονη εποχή, ο Ζάππας αποφάσισε να διαδώσει την ιδέα και να χρηματοδοτήσει την προσπάθεια.

Γνωρίζοντας τις αποτυχημένες προσπάθειες του παρελθόντος και έχοντας ως πρότυπο την Α’ Διεθνή Έκθεση του Λονδίνου (1851), ο Ζάππας προέβη στη σύνταξη ενός υπομνήματος σχετικά με την καθιέρωση ενός θεσμού που θα βοηθούσε την Ελλάδα να ακολουθήσει το ρυθμό της βιομηχανικής επανάστασης.

Στο υπόμνημα του Ζάππα περιλαμβανόταν η πρόταση για τη διοργάνωση Ολυμπίων Αγώνων στην Αθήνα στις 25 Μαρτίου 1857.

Ο Ζάππας δήλωνε διατεθειμένος να αναλάβει τα έξοδα των πρώτων αυτών «Ολυμπίων», καθώς και τα έξοδα για την ανέγερση ενός Ολυμπιακού κτιρίου, όπου θα γινόταν η έκθεση των δειγμάτων της ελληνικής τέχνης και βιομηχανίας (το κτίριο αυτό θα μπορούσε να λειτουργήσει και ως μουσείο με αρχαιότητες για τους ξένους επισκέπτες).

Τελικά, το 1859, κι αφού είχαν προηγηθεί η δημοσίευση του Βασιλικού Διατάγματος «Περί συστάσεως των Ολυμπίων» (19 Αυγούστου 1858) και επαφές του Ζάππα με τον υπουργό Εξωτερικών της Ελλάδας, Αλέξανδρο Ρίζο Ραγκαβή, επί δύο έτη, οργανώθηκαν οι Ζάππειοι Ολυμπιακοί Αγώνες, ένας συνδυασμός έκθεσης αγροτικών και βιομηχανικών προϊόντων με αθλητικούς αγώνες.

Ο Ευαγγέλης Ζάππας πέθανε το 1865, διαθέτοντας μεγάλο μέρος από την τεράστια περιουσία του για τη διεξαγωγή των Ζάππειων Ολυμπιακών Αγώνων κάθε τέσσερα χρόνια.

Διά της αναβιώσεως των Ολυμπιακών Αγώνων, πρώτη φορά από την αρχαιότητα, ο Ζάππας έθεσε τις βάσεις για τη διοργάνωση των μεγάλων Ολυμπιακών Αγώνων του 1896 από το βαρόνο Πιερ ντε Κουμπερτέν και τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή, που είχε ιδρυθεί το 1894.

Ο Ζάππας χρηματοδότησε επίσης την κατασκευή του Ζαππείου Μεγάρου.

Η ανέγερση του Ζαππείου Μεγάρου

Η Βουλή των Ελλήνων διέθεσε το 1869 περίπου 80.000 τετραγωνικά μέτρα δημόσιας γης μεταξύ του ναού του Ολυμπίου Διός και του τότε Ανακτορικού Κήπου για την κατασκευή του μεγάρου, λαμβάνοντας υπόψη και την επιθυμία του Ευαγγέλη Ζάππα να βρίσκεται το κτίριο όσο το δυνατόν πιο κοντά στο Παναθηναϊκό Στάδιο.

Ο θεμέλιος λίθος του μεγάρου τέθηκε στις 20 Ιανουαρίου 1874, αφού προηγήθηκαν καθυστερήσεις και αλλαγή του αρχικώς εκπονηθέντος σχεδίου του γάλλου αρχιτέκτονα Φρανσουά Μπουλανζέ από τον αρχιτέκτονα Αναστάσιο Θεοφιλά.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1880 ο ο εθνικός ευεργέτης Κωνσταντίνος Ζάππας, εξάδελφος του Ευαγγέλη Ζάππα, ανέθεσε στο διαπρεπή δανό αρχιτέκτονα Θεόφιλο Χάνσεν τη σύνταξη καινούριου σχεδίου.

Το Ζάππειο Μέγαρο, ως δημιούργημα του πατέρα του αθηναϊκού νεοκλασικισμού, ακολουθεί το νεοκλασικό ρυθμό, με πρόπυλο κορινθιακού ρυθμού.

Τα εγκαίνια του μεγάρου έγιναν με κάθε επισημότητα στις 20 Οκτωβρίου 1888, παρουσία του Κωνσταντίνου Ζάππα.

*Οι φωτογραφίες που περιλαμβάνονται στο παρόν άρθρο προέρχονται στο σύνολό τους από το διαδικτυακό τόπο του Ζαππείου Μεγάρου (zappeion.gr).