Κροατία : Ανατριχιαστικές μαρτυρίες μεταναστών για αστυνομική βία στα σύνορα

Άνθρωποι που επιχείρησαν να διασχίσουν το μεταναστευτικό μονοπάτι των Βαλκανίων καταγγέλλουν επιθέσεις με μαστίγιο, κλοπές και, σε μια περίπτωση, σεξουαλική κακοποίηση από μέλη της κροατικής αστυνομίας.

Το Δανικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (DRC) έχει καταγράψει μια σειρά από κτηνώδεις επαναπροωθήσεις στα σύνορα Βοσνίας-Κροατίας εναντίον δεκάδων αιτούντων άσυλο, μεταξύ της 12^ης και της 16^ης Οκτωβρίου.

Ο Guardian έχει εξασφαλίσει φωτογραφίες και ιατρικές εκθέσεις που υποστηρίζουν αυτούς τους ισχυρισμούς, οι οποίοι περιγράφονται από τους εργαζόμενους σε ανθρωπιστικούς οργανισμούς ως «φρικιαστικές» και «σοκαριστικές».

«Απάνθρωπη μεταχείριση, κτηνώδεις ξυλοδαρμοί και σεξουαλική κακοποίηση»

Οι μαρτυρίες των θυμάτων για τις επαναπροωθήσεις είναι τρομακτικές», τονίζει στον Guardian η Σάρλοτ Σλέντε, γενική γραμματέας του DRC. «Περισσότερα από 75 άτομα σε μια εβδομάδα έχουν προχωρήσει σε μεμονωμένες καταγγελίες για απάνθρωπη μεταχείριση, κτηνώδεις ξυλοδαρμούς ή ακόμη και σεξουαλική κακοποίηση».

Σύμφωνα με τις μαρτυρίες των μεταναστών, η επαναπροωθήσεις έλαβαν χώρα σε κροατικό έδαφος στα σύνορα με τη Βελίκα Κλαντούσα της Βοσνίας, όπου υπάρχει καταυλισμός με αντίσκηνα στο δάσος, που στεγάζει περίπου 700 πρόσφυγες και μετανάστες.

Εμφανώς τραυματισμένοι οι πρόσφυγες

«Όλα τα άτομα που μίλησαν στο DRC είχαν εμφανείς τραυματισμούς από ξυλοδαρμό (μώλωπες και κοψίματα) ως αποτέλεσμα της βίας που φέρεται να τους άσκησε η κροατική αστυνομία», αναφέρει η έκθεση του DRC. «Σύμφωνα με τις δηλώσεις των θυμάτων (με εμφανείς τις αποδείξεις των τραυματισμών τους) οι επαναπροωθήσεις περιλάμβαναν κτηνώδη και ακραία βίαιη συμπεριφορά, εξευτελιστική μεταχείριση και κλοπή και καταστροφή προσωπικών αντικειμένων». Μία από τις μαρτυρίες περιλαμβάνει και αναφορά σε σοβαρό περιστατικό σεξουαλικής κακοποίησης.

Στις 12 Οκτωβρίου, πέντε Αφγανοί, ανάμεσά τους και δύο ανήλικοι, διέσχισαν τα σύνορα με την Κροατία κοντά στον καταυλισμό Στούρλιτς. Την ίδια μέρα, κοντά στο Νόβο Σέλο, ένας ένστολος αστυνομικός τους σταμάτησε και στη συνέχεια κάλεσε άλλους δύο συναδέλφους του. Ένας από τους μετανάστες έτρεξε, ενώ οι άλλοι τέσσερις οδηγήθηκαν σε αστυνομικό τμήμα. Δύο μέρες αργότερα οδηγήθηκαν στο δικαστήριο, όπου όπως λένε έπρεπε «να εμφανιστούν ως μάρτυρες στην υπόθεση εναντίον του πέμπτου μέλους της ομάδας – εκείνου που απέδρασε» και ο οποίος κατηγορείται για βίαιη συμπεριφορά κατά της αστυνομίας.

Μαυροντυμένοι ένοπλοι βασανιστές

Οι αιτούντες άσυλο δήλωσαν στο DRC ότι οι αστυνομικοί που τους συνέλαβαν αρχικά, στη συνέχεια τους μετέφεραν σε «κάποια άγνωστη τοποθεσία, όπου τους έβαλαν σε ένα βαν παρουσία 10 ένοπλων ατόμων, ντυμένων στα μαύρα και με τα χαρακτηριστικά τους κρυμμένα με κουκούλες, που φορούσαν στρατιωτικές αρβύλες και είχαν φακούς στα μέτωπά τους». Εκείνοι πήραν τα χρήματά τους, έκαψαν τα προσωπικά τους αντικείμενα και τους διέταξαν να βγάλουν τα ρούχα τους και να μείνουν με τα εσώρουχα. Οι μετανάστες καταγγέλλουν ότι τους ανάγκασαν να ξαπλώσουν με το πρόσωπο στο έδαφος.

«Ο ένας μαυροντυμένος άνδρας πατούσε πάνω στα χέρια του θύματος, ακινητοποιώντας το», γράφει η έκθεση. «Τα πόδια του ήταν επίσης δεμένα. Όταν πλέον δεν μπορούσε να κινηθεί καθόλου, άρχισαν να τον χτυπούν. Όλοι οι μετανάστες δέχθηκαν μπουνιές, κλωτσιές, μαστίγωμα και χτυπήματα». Ιατροδικαστικές εκθέσεις επιβεβαιώνουν ότι οι τραυματισμοί των μεταναστών συνάδουν με μαστίγωμα.

Ένας μετανάστης, ο ΜΚ, δηλώνει ότι τότε ένας άνδρας τον κακοποίησε σεξουαλικά με κλαδί.

Ο Μουσταφά Χότζιτς, γιατρός στη Βελίκα Κλαντούσα, εξέτασε τον άνδρα. «Ο ασθενής είχε πληγές σε όλο το πίσω μέρος του σώματός του, στην πλάτη και τα πόδια του. Μπορώ να επιβεβαιώσω ότι υπήρχαν ξεκάθαρα σημάδια σεξουαλικής βίας… Δεν έχω ξαναδεί τίποτα σαν και αυτό. Ακόμη και αν δεν ήταν η πρώτη φορά που έχω δει ως γιατρός ενδείξεις σεξουαλικής βίας σε μετανάστες, οι οποίες, σύμφωνα με τις μαρτυρίες των αιτούντων άσυλο, πραγματοποιήθηκαν σε κροατικό έδαφος από Κροάτες αστυνομικούς ντυμένους με μαύρες στολές».

«Μας στοίβαξαν σαν κορμούς δέντρων»

Ένας Πακιστανός μετανάστης δήλωσε ότι τον σταμάτησαν μαζί με δύο άλλους κοντά στον κροατικό σιδηροδρομικό σταθμό Μπλάτα. Η αστυνομία φέρεται να τους διέταξε να γδυθούν, πριν τους αναγκάσει να μπουν σε βαν και τους μεταφέρουν σε κάποιο είδος γκαράζ, όπου άλλοι πέντε μετανάστες περίμεναν την επαναπροώθησή τους στη Βοσνία. Μαζί τους υπήρχαν και μαυροντυμένοι άνδρες.

«Άρχισαν να μας χτυπούν με κλομπ, ενώ ο τρίτος πήρε το κινητό του και έβγαζε selfie με εμάς να εμφανιζόμαστε δίπλα του γυμνοί», δήλωσε ο Πακιστανός άνδρας. «Οι πρώτοι τέσσερις από εμάς ήμασταν στο πάτωμα, ξαπλωμένοι ο ένας δίπλα στον άλλο, γυμνοί και δαρμένοι, ενώ οι άλλοι τέσσερις διατάχθηκαν να ξαπλώσουν επάνω μας, σαν στοίβα από κορμούς δέντρων, και να μείνουμε ακίνητοι για 20 λεπτά. Ο τελευταίος ήταν ανήλικος. Ήταν από την άλλη ομάδα. Είδα τη στιγμή που οι αστυνομικοί τον ρωτούσαν από πού ήταν. Προσπάθησε να τους πει ότι είναι ανήλικος. Είχε χτυπηθεί πολύ, και όταν ήρθε η σειρά του να βγάλει τα ρούχα του, χτυπήθηκε ακόμη περισσότερο».

«Την επόμενη φορά θα είναι χειρότερα»

Ένας άνδρας πρόσθεσε: «Ένας ανήλικος από τη δεύτερη ομάδα λιποθύμησε εξαιτίας του σκληρού ξυλοδαρμού. Οι φίλοι του τον έπιασαν στα χέρια τους, και ένας από τους αστυνομικούς τους διέταξε να τον αφήσουν στο πάτωμα. Τότε, άρχισαν να τους χτυπούν με κλομπ. Πριν την απέλαση, η αστυνομία μας είπε: «Δεν μας νοιάζει από πού είστε ή αν θα γυρίσετε στη Βοσνία ή στη χώρα σας, αλλά δεν πρόκειται να πάτε στην Κροατία. Τώρα έχετε όλα τα χέρια και τα πόδια σας γιατί προσέξαμε πώς σας χτυπούσαμε. Την επόμενη φορά θα είναι χειρότερα».

Μικρές ομάδες αιτούντων άσυλο επιχειρούν κάθε βράδυ να περάσουν τα σύνορα από τη Βοσνία προς την Κροατία, ακολουθώντας το μεταναστευτικό μονοπάτι προς τη δυτική Ευρώπη. Το πιο μακρύ εσωτερικό σύνορο της ΕΕ περιπολείται από αστυνομικούς οπλισμένους με κλομπ, όπλα και γυαλιά νυχτερινής οράσεως. Εργαζόμενοι σε ανθρωπιστικές οργανώσεις, γιατροί, συνοριοφύλακες και αξιωματούχοι του ΟΗΕ έχουν καταγράψει συστηματική κακοποίηση και βία κατά μήκος των συνόρων επί σειρά ετών.

Επανειλημμένες καταγγελίες

Τον περασμένο Μάιο, ήρθε στο φως μια υπόθεση περισσότερων από 30 μεταναστών που κατήγγειλαν ότι Κροάτες αστυνομικοί τους λήστεψαν και ζωγράφισαν με σπρέι στα κεφάλια τους κόκκινους σταυρούς.

Η υπηρεσία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες (UNHCR) ζήτησε από την κροατική κυβέρνηση να διενεργήσει ανεξάρτητη αξιολόγηση της κατάστασης στα σύνορα.

Οι λεπτομέρειες της τελευταίας επαναπροώθησης αναφέρονται σε έκθεση που το DRC έχει κοινοποιήσει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που όμως ακόμη δεν έχει κινήσει ερευνητική διαδικασία.

«Η κροατική κυβέρνηση και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να δράσουν για να δώσουν τέλος στη συστηματική χρήση βίας», τονίζει η Σλέτε. «Η μεταχείριση ανθρώπων με αυτό τον τρόπο, η πρόκληση έντονου πόνου και η αναίτιων βασάνων, ανεξάρτητα από την ιδιότητά τους ως μετανάστες ή πρόσφυγες, δεν μπορεί και δεν πρέπει να γίνει ανεκτή από καμία ευρωπαϊκή χώρα και από κανένα θεσμό της ΕΕ. Υπάρχει επείγουσα ανάγκη θέσπισης ανεξάρτητων μηχανισμών επιτήρησης των συνόρων για την αποτροπή τέτοιων περιστατικών κακοποίησης».

Η κροατική αστυνομία και το υπουργείο εσωτερικών της χώρας δεν έχουν απαντήσει σε κρούση του Guardian να σχολιάσουν την υπόθεση.

Κακοποίηση με ευρωπαϊκές «πλάτες»

Τον Ιούνιο, ο Guardian είχε αποκαλύψει ότι αξιωματούχοι της ΕΕ κατηγορούνταν για «εξωφρενικό περιστατικό συγκάλυψης» επειδή είχαν αποκρύψει αποδείξεις της αποτυχία της κροατικής κυβέρνησης να ελέγξει τις δυνάμεις στα σύνορα. Εσωτερικά e-mail έδειξαν ότι αξιωματούχοι των Βρυξελλών φοβούνταν να αποκαλύψουν το πλήρες εύρος της απουσίας δέσμευσης της Κροατίας σε έναν μηχανισμό επιτήρησης που οι υπουργοί της ΕΕ είχαν συμφωνήσει να χρηματοδοτήσουν.

Τον Ιανουάριο, αξιωματούχος της Κομισιόν προειδοποίησε συνάδελφό του ότι η αποτυχία της Κροατίας να αξιοποιήσει τα κονδύλια που παραχωρήθηκαν δύο χρόνια πριν για την συνοριοφυλακή «είναι βέβαιο πως θα ειδωθεί ως σκάνδαλο».

«Δίνουμε έμφαση στο σεβασμό των δικαιωμάτων των μεταναστών»

Οι πρόσφατες καταγγελίες φτάνουν τη στιγμή που η Κομισιόν παρουσίασε την τελευταία της έκθεση για το κονδύλι, στην οποία η Κροατία διαβεβαίωνε ότι η το συγχρηματοδοτούμενο πρόγραμμα είχε «βοηθήσει στην εισαγωγή δραστηριοτήτων επιτήρησης των συνόρων η οποία είναι πιο προσεκτική και υψηλότερης ποιότητας, με την έμφαση να δίνεται στο σεβασμό των δικαιωμάτων των μεταναστών, όπως αυτά εξασφαλίζονται υπό το διεθνές, ευρωπαϊκό και εγχώριο Δίκαιο».

Σε σχέση με τις καταγγελίες κακοποίησης, οι κροατικές αρχές ανέφεραν: «Και η παραμικρή πληροφορία ή καταγγελία έχει ελεγχθεί στο πλαίσιο μιας διαδικασίας που αποκαλείται εσωτερικός έλεγχος. Δεν διαπιστώσαμε ότι οι αστυνομικοί διέπραξαν οποιοδήποτε ποινικό ή πειθαρχικό αδίκημα σε καμία από τις σχετικές υποθέσεις».

«Τα χέρια της κομισιόν είναι βαμμένα με το αίμα των μεταναστών»

Η Κλερ Ντέιλι, μια Ιρλανδή Ευρωβουλεύτρια, ανήκει σε εκείνους που έχουν εγείρει ανησυχίες στις Βρυξέλλες. «Το αίμα αυτών των ανθρώπων, που έχουν δεχτεί τέτοια φρικτή μεταχείριση στα κροατικά σύνορα, έχει λερώσει τα χέρια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Έχουν διευκολύνει τις παραβιάσεις θεμελιωδών δικαιωμάτων, αγνοώντας τα γεγονότα που παρουσιάστηκαν από τις ΜΚΟ και τους; Ευρωβουλευτές ότι τα πράγματα δεν πηγαίνουν καλά. Έκαναν τα στραβά μάτια ξανά και ξανά, και τώρα αυτά τα φρικτά γεγονότα επαναλήφθησαν, ακόμη χειρότερα από πριν».

Επιπλέον, πρόσθεσε: «Την τελευταία φορά που καταγράφηκαν τέτοιες συμπεριφορές, η Κομισιόν επιβράβευσε την Κροατία με επιπλέον επιδότηση, ακόμη μεγαλύτερη από την πρώτη και είπε ότι ήταν ικανοποιημένη από την αξιοποίηση των κονδυλίων… Πότε θα λογοδοτήσει κάποιος για αυτά τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας;»