Πανδημία… ανεργίας με τον «Κάπτεν Κορώνα»

Ο πλανήτης έχει βάλει στο τιμόνι τον “Κάπτεν – Κορώνα”. Έναν πειρατή. Οδηγεί προς ένα  άγνωστο τόπο και οι επισκέπτες – όπως γίνεται όταν διανύουμε αχαρτογράφητα μέρη –  διακατέχονται από ρίγος. Τα κρατικά σωσίβια σώζουν προς το παρόν το καράβι από το ναυάγιο και ως ένα βαθμό συγκρατούν την ανεργία.

Το μεγάλο ερώτημα όμως είναι τι θα γίνει όταν αποσυρθούν σταδιακά τα μέτρα στήριξης. Δηλαδή, όταν τελειώσει η σημερινή παρανοϊκή πραγματικότητα. Διότι λογικά το τέλος του κόσμου δεν είναι αυτό.

Το ΙΟΒΕ,  στην τρίτη τριμηνιαία έκθεση για την ελληνική οικονομία, επισημαίνει πως παρά την υγειονομική κρίση, η ανεργία το προηγούμενο διάστημα παρέμεινε σε σταθερά επίπεδα, το οποίο απέδωσε στα μέτρα ενίσχυσης των επιχειρήσεων με ρήτρα τη διατήρηση των θέσεων απασχόλησης.

Η ανησυχία είναι: όταν τα μέτρα  παύσουν να δούμε εκτίναξη της ανεργίας. Τα στοιχεία δείχνουν πως αν δεν υπήρχαν τα συγκεκριμένα μέτρα, τότε σίγουρα τα ποσοστά ανεργίας θα ήταν άνω του 20% ή και του 25% και ίσως να έφθαναν και στα επίπεδα των περιόδων των μνημονίων. Όμως βάσει των ενδείξεων δραστηριότητας το τρίτο τρίμηνο, στον Τουρισμό και τις Κατασκευές, η ισχυρή πτώση στην απασχόληση θα συνεχιστεί. Στο βασικό σενάριο εξελίξεων το ποσοστό ανεργίας αναμένεται να διαμορφωθεί σε 18% το 2020 και να υποχωρήσει ήπια στο επόμενο έτος (17,0%). Στο σενάριο νέας ισχυρής έξαρσης του COVID-19, σε πολλές χώρες και στην Ελλάδα, η ανεργία θα ενισχυθεί περαιτέρω και ταχύτερα το 2021 από ότι φέτος (19,5% – 20,5%).

Το ποσοστό ανεργίας σημείωσε υποχώρηση το β’ τρίμηνο του 2020 στο 16,7% από 16,9% ένα έτος νωρίτερα. Ωστόσο είναι αυξημένο κατά 0,5 ποσοστιαίες μονάδες συγκριτικά με το α’ τρίμηνο του 2020. Οι κλάδοι με τη μεγαλύτερη μείωση στην απασχόληση σε σχέση με πέρυσι ήταν ο Τουρισμός (-82,3 χιλ. άτομα), ο Πρωτογενής τομέας (-29,6 χιλ. άτομα) και οι Κατασκευές (-14,3 χιλ. άτομα). Αύξηση απασχόλησης σημειώθηκε στο Χονδρικό-Λιανικό εμπόριο (+18,7 χιλ. άτομα), στις Δραστηριότητες ανθρώπινης υγείας (+15,7 χιλ. άτομα) και στη Μεταφορά Αποθήκευση (+9,5 χιλ. άτομα).

Όταν ξέσπασε το πρώτο κύμα της πανδημίας, τότε επιβλήθηκε η καραντίνα σε όλη την Ευρώπη. Τα κράτη (ως μια έκτακτη πολιτική για να κερδίσουν χρόνο και να μειωθούν τα κρούσματα) υιοθέτησαν την επιδότηση της εργασίας. Θεωρήθηκε ένας άμεσος τρόπος για να ελαχιστοποιηθούν οι επιπτώσεις από το “σοκ” μέχρι να περάσει η υγειονομική κρίση και ως ότου επιστρέψουν οι οικονομίες σταδιακά σε μια ομαλότητα.

Πλέον είμαστε αντιμέτωποι με δεύτερο κύμα και η Ευρώπη τρέμει για το σενάριο νέου γενικού lockdown. Όμως, ήδη σε πολλές χώρες τα αυστηρά περιοριστικά μέτρα “τσακίζουν” στην κυριολεξία πολλούς κλάδους, όπως της εστίασης και της διασκέδασης, με συνέπεια να απειλούνται θέσεις εργασίας. Προς το παρόν οι κυβερνήσεις – για όσο επιβάλλουν υγειονομικά μέτρα- καλύπτουν ως ένα βαθμό την εργασία. Το ζήτημα είναι πως με αυτόν τον τρόπο διασφαλίζονται οι θέσεις εργασίας, αλλά για λίγο.

Πόσο βιώσιμη είναι η στρατηγική της “έκτακτης” πολιτικής, δηλαδή, να επιδοτείται ένα μέρος των μισθών με σκοπό να μην απολυθούν, είναι βραχυχρόνιο.

Όταν περάσει η πανδημία και οι κυβερνήσεις αρχίζουν να αποσύρουν τις δέσμες στήριξης είναι απορίας άξιο σε τι κατάσταση θα είναι η παγκόσμια αγορά εργασίας. Όταν θα έχει διευρυνθεί η χρήση της τηλεργασίας, όταν θα αυξηθούν ενδεχομένως τα λουκέτα και οι μισθοί θα έχουν μειωθεί.

Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία του ΟΟΣΑ, το ποσοστό ανεργίας το 2020 αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά στις ανεπτυγμένες οικονομίες σε σχέση με το 2019. Μεγαλύτερη αύξηση αναμένεται στις ΗΠΑ όπου η ανεργία στο ευνοϊκό σενάριο του ενός κύματος θα ξεπεράσει το 11%, μεταβολή που αντιστοιχεί σε αύξηση 7,6 ποσοστιαίων μονάδων σε σχέση με το 2019.

Αντίθετα, η μικρότερη μεταβολή αναμένεται στη Γερμανία, όπου η ανεργία θα φτάσει το 4,5%, μεταβολή μόλις 1,3 ποσοστιαίων μονάδων σε σχέση με το 2019. Τα εισοδήματα από την εργασία μειώθηκαν παγκοσμίως κατά 10,7%, ή κατά 3,5 τρισεκατομμύρια δολάρια, τους εννέα πρώτους μήνες του 2020 σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πέρυσι, ανακοίνωσε σήμερα η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (ILO). Για τους τρεις τελευταίους μήνες του έτους, αναμένεται μείωση των ωρών εργασίας κατά 8,6% σε παγκόσμιο επίπεδο σε σχέση με την ίδια περίοδο πέρυσι.

Αυτό αντιστοιχεί σε απώλεια 245 εκατομμυρίων θέσεων πλήρους απασχόλησης, σχεδόν διπλάσιος αριθμός σε σχέση με τα 140 εκατομμύρια που υπολογιζόταν τον Ιούνιο.

Η πρόκληση στην αντιμετώπιση της ανεργίας δεν είναι μόνο για όσο διαρκεί η υγειονομική κρίση. Τα κράτη πρέπει να προβλέψουν και να καταρτίσουν ένα πλάνο μακροχρόνιας αποκατάστασης ανεξαρτήτως κρίσεων. Όπου ο δημόσιος τομέας και τα κεφάλαια που θα επενδυθούν στη ιδιωτική οικονομία να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη δημιουργία θέσεων εργασίας. Φυσικά, είναι σημαντικό να δοθούν κίνητρα προς τη κατεύθυνση της μείωσης του κόστους εργασίας.