Φρούριο Μεθώνης : Σταυροδρόμι πολιτισμών

Στο νοτιοδυτικό άκρο της Μεσσηνίας και της Πελοποννήσου βρίσκεται ένα από τα σπουδαιότερα οχυρωματικά σύνολα του ελλαδικού χώρου, το φρούριο της Μεθώνης.

Η περιοχή όπου υψώνονται τα τείχη του φρουρίου κατοικήθηκε από τους Προϊστορικούς Χρόνους (στον όρμο της Μεθώνης έχει εντοπιστεί καταποντισμένος οικισμός της 2ης χιλιετίας π.Χ.).

Ο Παυσανίας και ο Στράβωνας ταυτίζουν την τειχισμένη από την αρχαιότητα Μεθώνη με την «αμπελόεσσα Πήδασο», την οποία αναφέρει ο Όμηρος ως μια από τις επτά πόλεις που πρόσφερε ο Aγαμέμνονας στον Aχιλλέα, επιχειρώντας να τον πείσει να επιστρέψει στη μάχη κατά την πολιορκία της Tροίας.

Κατά τους Ιστορικούς Χρόνους το σημαντικό μεσσηνιακό λιμάνι ήταν γνωστό και με την ονομασία Μοθώνη.

Κατά τους Βυζαντινούς Χρόνους η Μεθώνη διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη ναυσιπλοΐα ως εμπορικό λιμάνι και σταθμός ανεφοδιασμού των πολεμικών πλοίων.

Επί Ενετοκρατίας η Μεθώνη αποτελούσε συνήθη σταθμό για τους εμπόρους, τους προσκυνητές των Αγίων Τόπων και τους περιηγητές της Μεσογείου.

Ύστερα από μακραίωνη βυζαντινή παρουσία (395-1204) και βραχύβια φραγκική κατοχή, οι Ενετοί και οι Τούρκοι, που κατέλαβαν τη Μεθώνη σε διάφορες χρονικές περιόδους (Πρώτη Ενετοκρατία 1206-1500, Πρώτη Τουρκοκρατία 1500-1686, Δεύτερη Ενετοκρατία 1686-1715, Δεύτερη Τουρκοκρατία 1715-1828), συμπλήρωσαν τις παλαιότερες οχυρώσεις ή και χρησιμοποίησαν (κατά ομάδες ή μεμονωμένα) αρχαία μέλη στην κατασκευή των οχυρωματικών έργων τους.

Το φρούριο της Μεθώνης δεν κατελήφθη από τους Έλληνες κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821 παρά τις επανειλημμένες προσπάθειές τους, ενώ αποτέλεσε ορμητήριο των στρατευμάτων του Ιμπραήμ πασά κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του στην Πελοπόννησο. Τελικά, το εκστρατευτικό σώμα του γάλλου στρατηγού Νικολά Ζοζέφ Μεζόν απελευθέρωσε τη Μεθώνη το 1828.

Σε διάφορα σημεία των μεσαιωνικών τειχών υπάρχουν είτε τμήματα αρχαίας τειχοδομίας στην αρχική θέση τους είτε αρχαία αρχιτεκτονικά μέλη σε μεταγενέστερη χρήση. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα σκαλιστά ενετικά λιοντάρια (15ος αιώνας) που έχουν ενσωματωθεί στη βάση του εσωτερικού τείχους, τα ερείπια του βυζαντινού ναού της Αγίας Σοφίας, η εκκλησία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα (κτίσμα πιθανώς της Δεύτερης Ενετοκρατίας), ο παλαιοχριστιανικός γρανιτένιος κίονας (γνωστός ως «στήλη του Μοροζίνι»), τα ερείπια οθωμανικών λουτρών, τα ερείπια οικήματος που υπήρξε κατάλυμα του Ιμπραήμ.

Σε νησίδα που βρίσκεται νοτίως της χερσονήσου της Μεθώνης ορθώνεται το Μπούρτζι, οκταγωνικός πύργος ισοδομικής τοιχοποιίας. Μια λιθόχτιστη γέφυρα το συνδέει με την πύλη του οχυρωματικού περιβόλου της Μεθώνης.

Το ανεξάρτητο και αυτοδύναμο επιθαλάσσιο οχυρό οικοδομήθηκε στα τέλη του 15ου αιώνα και έλαβε την τελική μορφή του κατά τη Δεύτερη Ενετοκρατία. Χρησίμευσε ως έδρα φρουράς, φάρος, φυλακή και καταφύγιο σε καιρούς πολιορκίας.