Η συγκλονιστική εξομολόγηση του ηθοποιού Φίλιππου Σοφιανού

Εζησε τον απόλυτο ενεστώτα του, γεύτηκε δόξα, χρήμα, αναγνώριση, αλλά ομολογεί ότι είναι αποτυχημένος. Υπάρχουν όμως δυνατές στιγμές ισορροπίας όταν αναδύεται η εικόνα όπου βρέθηκε αντιμέτωπος σε απόσταση αναπνοής από το τέλος του.

Αρχίζετε σε λίγο καιρό την παράσταση «Υποχώρηση από τη Μόσχα» κάτω από τις πιο δύσκολες συνθήκες. Φανταζόσασταν ποτέ ότι θα υπήρχε όριο θεατών που δεν θα ξεπερνούσε το 30% της χωρητικότητας;

Οχι βέβαια. Και δεν ξέρω κανέναν που είχε σκεφτεί ότι θα έφτανε μια τέτοια στιγμή. Είναι πολλά τα ζητήματα που προκύπτουν, αλλά κρατάμε το πιο αισιόδοξο κομμάτι: ότι τα θέατρα παραμένουν ανοιχτά και ευελπιστούμε σε καλύτερες μέρες.

Τι σας έκανε να ασχοληθείτε με την υποκριτική;

Εκείνα τα χρόνια της Μεταπολίτευσης εγώ είχα ξεκινήσει ως αυτοδίδακτος μουσικός να παίζω με την κιθάρα μου – και μπάσο – στην Πλάκα τα τραγούδια της εποχής. Βρέθηκα όμως στη θέση του ηχολήπτη – γιατί έχω και αυτές τις γνώσεις – στις πρόβες της παράστασης «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» με το «Αρμα Θέσπιδος». Διανομή Χρήστος Πολίτης – Ρωμαίος, Κάκια Ιγερινού – Ιουλιέτα, Τάσος Χαλκιάς – Μπεμβόλιο. Βλέποντάς τους να παίζουν μεταξύ σοβαρού και αστείου τούς λέω «αυτό εγώ μπορώ να το κάνω καλύτερα από σας» – με όλο το θράσος και την άγνοια κινδύνου της νιότης. Η απάντησή τους ήταν «ωραία, αν μπορείς να το κάνεις καλύτερα από μας, πήγαινε και δώσε εξετάσεις στο Εθνικό Θέατρο».

Και το τολμήσατε.

Ναι, πήγα και έδωσα με επιτροπή τον Τάσο Λιγνάδη, τον Τάσο Ρούσσο και άλλους μύθους.

Εμαθα δύο μονολόγους: τον «Ιππόλυτο» του Ευριπίδη σε μετάφραση Κώστα Βάρναλη. «Ω, Δία, γιατί στου ήλιου το φως να φέρεις τις γυναίκες / των αντρώνε τον όλεθρο;». Ετσι ξεκινάει ο «Ιππόλυτος», γι’ αυτό κατηγορήθηκε ο Ευριπίδης ως μισογύνης. Επίσης έδωσα έναν ακόμη μονόλογο από την «Ιστορία του ζωολογικού κήπου» (σ.σ.: του Εντουαρντ Αλμπι). Απήγγειλα επίσης ένα ποίημα του Σεφέρη και είπα, αν θυμάμαι καλά, ένα τραγούδι του Θάνου Μικρούτσικου. Τα πήγα πάρα πολύ καλά, αφού κατάφερα να πάρω και υποτροφία ένα πολύ σοβαρό ποσό για την εποχή. Αυτό μου έδωσε δηλαδή τη δυνατότητα να μην αγωνιώ για την επιβίωσή μου και να αφοσιωθώ στα μαθήματά μου. Από το δεύτερο έτος και μετά οι απαιτήσεις ήταν πολύ μεγάλες, οπότε έπρεπε να συγκεντρωθώ σε αυτό. Μέχρι τότε δεν είχα σταματήσει να εργάζομαι ως μουσικός.

Δεν είχατε βοήθεια από την οικογένειά σας;

Μεγάλωσα με τρεις γυναίκες όπου τα φτερά τους ήταν πάντα ανοιχτά για να με προστατεύσουν. Στήριζαν κάθε μου απόφαση. Τον πατέρα μου τον έχασα όταν ήμουν επτά ετών, από ιατρικό λάθος. Είχε υπέρταση, άνοιξε η μύτη του και τον ταμπονάρανε. Ετσι έπαθε εγκεφαλικό. Τον θυμάμαι τον μπαμπά μου πολύ έντονα από τη μυρωδιά του όταν με έπαιρνε αγκαλιά.

Η απώλεια του πατέρα σας καταγράφηκε και με ποιον τρόπο στις επιλογές σας;

Σαφώς. Προσπάθησα να γίνω ο μπαμπάς που δεν πρόλαβα να ζήσω, άλλα και που δεν ήξερα πώς ήταν. Σ’ όλες τις σχέσεις μου, οικογενειακές, φιλικές, ερωτικές, αναλάμβανα τον ρόλο του πατέρα. Ηταν ένας αυτοματισμός.

Αυτό σας δημιούργησε προβλήματα;

Πολλά, γιατί ο καθένας έχει διαφορετική εικόνα – ανάλογα με τις εμπειρίες και τα βιώματά του για τον ρόλο του πατέρα και πώς πρέπει ή δεν πρέπει να είναι. Ειδικά άνθρωποι που έχουν ζήσει με έναν πατέρα και έχουν μεγαλώσει μαζί του. Επίσης αποτυπώθηκε – έμμεσα – και με έναν άλλο τρόπο. Εχω τρία παιδιά και σε κάθε γέννηση σκεφτόμουν ότι πρέπει να είμαι γερός για τα επόμενα 20 χρόνια, για να μπορέσω να τα μεγαλώσω. Ομως μου διέφευγε πως πρέπει να δημιουργώ και άλλες προϋποθέσεις: να επενδύω, να κάνω αποταμιεύσεις. Ολη αυτή η συμπεριφορά μου με έβαλε σε μία περιπέτεια στους γάμους μου – και στους τρεις. Πρέπει να πω ότι το μοντέλο που είχε η κάθε σύντροφός μου για τον πατέρα και τον σύζυγο και το μοντέλο που είχα εγώ για τον δικό μου ρόλο δεν συνέπιπταν.

Αισθάνεστε να σας βαραίνει αποτυχία σ’ αυτό το κομμάτι ζωής σας; Θα θέλατε να έχετε κάνει έναν ευτυχισμένο γάμο;

Είναι δύσκολη ομολογία αυτή, αλλά, ναι, έτσι είναι. Ξέρω ότι δεν ακούγεται καλά, όμως αισθάνομαι ότι έχω αποτύχει. Οτι η αποτυχία με αφορά προσωπικά.

Η αποτυχία, στις ανθρώπινες σχέσεις, βαραίνει και τις δύο πλευρές.

Ετσι είναι, αλλά έχω μια παλιομοδίτικη αντίληψη. Ημουν ο μεγαλύτερος και έπρεπε να πράξω με περισσότερη σοφία. Ακόμη έτσι είμαι, δεν έχω αλλάξει. Το νέο μοντέλο αρσενικού που προέκυψε μετά τη χειραφέτηση των γυναικών, το λίγο ευνουχισμένο, το λίγο φοβικό απέναντι στο γυναικείο φύλο, αυτό με κάνει να πιστεύω ότι έπρεπε να είχα το drive, να κρατάω τα ηνία πιο γερά στα χέρια μου. Οφειλα να βρω εγώ έναν τρόπο να μην ξεστρατίσουν τα πράγματα. Να μην ξεφύγουν από το πλαίσιο εκείνο που μπορεί κανείς να τα διαχειριστεί. Αλλά από την άλλη έχει μια ανθρώπινη υπόσταση που ορίζεται από λάθος επιλογές, από παρεκκλίσεις, από δύσκολες καταστάσεις που μπορεί να σε ρίξουν κάτω, να σε ταπεινώσουν, να χάσεις τον αυτοσεβασμό σου, την αξιοπρέπειά σου, μέχρι να γίνεις υπερφίαλος και να βλέπεις τους άλλους σαν μυρμήγκια. Και ναι, έχω βιώσει όλη αυτή την γκάμα των συναισθημάτων.

Η δουλειά σας – συν το γεγονός ότι ζήσατε την εποχή της απόλυτης δόξας, της αποδοχής, και της οικονομικής ευμάρειας – συνέβαλε σε αυτό που εσείς ονομάζεται οικογενειακή αποτυχία;

Ισως. Πάνω σε αυτό θέλω να πω ότι χτιζόταν ένα ολόκληρο φαντασιακό για όσους και όσες παρακολουθούσαν εκείνη την εποχή τους ρόλους στην τηλεόραση, τις συνεντεύξεις που διάβαζαν ή έβλεπαν στη μικρή οθόνη, και ότι μπορούσαν να πάρουν από την παράσταση που έρχονταν να παρακολουθήσουν. Η συμπεριφορά των ανθρώπων προς εκείνους που θαυμάζουν εκφράζεται και περιέχει αυτό το οποίο έχεις εκπέμψει: Αν έχεις εκπέμψει διαστροφή, θα εκφραστεί διαστροφικά, αν έχεις εκπέμπει γαλήνη, ηρεμία και καλοσύνη, θα εκφραστεί καλοσυνάτα.

Δηλαδή δεν επηρέασε καθόλου το γεγονός ότι παίζετε στην πλειονότητα των ρόλων σας τον κακό;

Οχι, γιατί υπήρχε μία αντίστιξη με μένα. Ακόμη και τους πολύ κακούς προσπαθούσα να τους υποδυθώ ελκυστικά, μεταμφιεσμένους σε κάτι αγγελικό. Είναι σαφές ότι ασκεί περισσότερη γοητεία. Αυτό αφορά τους τηλεοπτικούς ρόλους, γιατί στο θέατρο η προσέγγιση είναι πολύ πιο καθαρή. Η απόσταση μεταξύ ηθοποιού και θεατή είναι πολύ μικρή και πολύ πιο εύκολα ο θεατής μπορεί να διεισδύσει, απ’ ό,τι αν μεσολαβούσε μέσα ένα γυαλί.

Από αυτή την εποχή της αφθονίας τι κρατάτε και αν πιστεύετε ότι τη διαχειριστήκατε με σύνεση.

Τη γεύτηκα μέχρι το μεδούλι. Εζησα τον απόλυτο ενεστώτα μου με πάθος και τόλμη. Δεν ήθελα να ζήσω το μέλλον μου. Μου φαινόταν πολύ μακρινό και κάτι που δεν με αφορούσε. Θυμάμαι τον κατά 11 χρόνια μεγαλύτερο αδερφό μου να μου λέει συνεχώς να επενδύσω τα χρήματα που έβγαζα – και ήταν πολλά τότε. Εκτός από τη χρυσή εποχή της τηλεόρασης, τα έσοδά μου είχαν αυξηθεί και από το ιταλικό εστιατόριο που είχαμε ανοίξει με κάποιους συνεταίρους. Αλλά έφυγα για την Κύπρο και κατέρρευσε.

Στην Κύπρο γιατί αποφασίσατε να πάτε;

Γιατί φτάνει στιγμή που αισθάνεσαι την ανάγκη να αρχίσεις να πετάς οτιδήποτε περιττό υπάρχει στη ζωή σου.

Πότε το αισθανθήκατε αυτό; Πότε νιώσατε ότι χρειάζεται να απελευθερωθείτε από τα πράγματα που θεωρούσατε ότι δεν ήταν απαραίτητα;

Ηταν Πρωτομαγιά του 2009 και φεύγω με το φουσκωτό μου να πάω να βρω κάποιους φίλους μου στην Ερέτρια μόνος. Ηταν λίγο δύσκολο εκείνη την ημέρα να βγεις από το Λαύριο στον Ευβοϊκό, δεδομένου ότι είχε βοριά. Αλλά είχα αρκετή πείρα. Κάποια στιγμή, λίγο πριν από τον Ωρωπό, μπαίνω σε ένα λιμανάκι να κάνω ένα τσιγάρο και να συνεννοηθώ με τους φίλους που με περίμεναν. Σε αυτό το διάστημα η θάλασσα έγινε λάδι. Ανοίγω τη μηχανή, ανεβάζω ταχύτητα περίπου στα 45 μίλια, δηλαδή περίπου 90 χιλ. την ώρα. Κάποια στιγμή σπάει η ντίζα της μηχανής. Κάνει μια απότομη κίνηση και όντας εγώ όρθιος πάνω στο σκάφος βρέθηκα μέσα στη θάλασσα στη μέση του Ευβοϊκού.

Το βάρος του σώματός σας επί 90.

Ακριβώς. Το σκάφος επίσης είχε αρχίσει να κάνει κύκλους – θανάτου. Φοβόμουν μήπως έρθει κατά πάνω μου. Αρχισα να δίνω τη μάχη μου κολυμπώντας, ελπίζοντας ότι θα περάσει κάποιος για να με σώσει. Περνούσαν οι ώρες και είχα αρχίσει να κουράζομαι. Επειτα άρχισα να έχω παραισθήσεις και να θέλω να τελειώσει αυτό το μαρτύριο που περνούσα. Το σώμα μου είχε γίνει μολύβι, σε πολλά σημεία δεν το ένιωθα, συν του ότι είχα ν’ αντιμετωπίσω και τους γλάρους που έρχονταν κάθε λίγο κατά πάνω μου. Τη στιγμή που ήμουν πεισμένος ότι μέχρι εκεί ήταν το καντήλι μου, ακούω το ήχο μιας μηχανής. Ετσι σώθηκα. Με έσωσε ο άγιος ψαράς Κίμωνας. Του χρωστάω τη ζωή μου.