Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες πτυχές στη διπλωματική σκακιέρα της Ανατολικής Μεσογείου είναι η εν εξελίξει απόπειρα να λιώσουν οι πάγοι μεταξύ Ελλάδας και Ρωσίας στο φόντο των επιθετικών ενεργειών του Ταγίπ Ερντογάν.

Επίσημη πρόσκληση σε Πούτιν

Την Δευτέρα στις 26 Οκτωβρίου ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών θα πραγματοποιήσει επίσημη επίσκεψη εργασίας στην Αθήνα όπου εκτός από τον ομόλογό του Νίκο Δένδια, θα έχει τετ α τετ με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη στις 5 το απόγευμα στο μέγαρο Μαξίμου, ενώ ο Ρώσος διπλωμάτης θα συναντηθεί και κατ’ ιδίαν με τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ και αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης Αλέξη Τσίπρα.

Κατά ορισμένες πληροφορίες δεν αποκλείεται κατά τη διάρκεια της παραμονής του Σεργκέι Λαβρόφ στην Ελλάδα να ανακοινωθεί και η πραγματοποίηση επικείμενης επίσκεψης του Βλαντιμίρ Πούτιν, καθώς ήδη έχει διαμορφωθεί ένα σχετικό κλίμα.

Πληροφορίες μάλιστα αναφέρουν ότι η Αθήνα έχει αποστείλει επίσημη πρόσκληση στην Μόσχα και εξετάζεται το ενδεχόμενο ο Ρώσος πρόεδρος να κάνει επίσημη επίσκεψη στη χώρα μας το 2021.

Άνοιξαν το δρόμο

Μάλιστα η εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών έχει κάνει γνωστό ότι προγραμματίζεται η υπογραφή μνημονίου για την διοργάνωση Έτους Ιστορίας Ρωσία-Ελλάδα το 2021. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, υπενθυμίζεται ότι μετά την ανάρτηση της Ρωσικής πρεσβείας για τα 12 μίλια, το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών έστειλε νέο μήνυμα θυμίζοντας  τη ναυμαχία στον κόλπο του Ναυαρίνου το 1827 όπου «οι ρωσικές δυνάμεις μαζί με τις δυνάμεις της Βρετανίας και της Γαλλίας νίκησαν τον τουρκο-αιγυπτιακό στόλο» και «άνοιξαν το δρόμο για την ανεξαρτησία της Ελλάδας».

Σε κάθε περίπτωση πάντως η επίσκεψη Λαβρόφ και οι τελευταίες ρωσικές παρεμβάσεις που έγιναν με φόντο την επικείμενη επίσκεψη του Ρώσου υπουργού Εξωτερικών στην Ελλάδα δείχνουν πως γίνεται προσπάθεια να αποτελέσει παρελθόν ο διπλωματικός παγετώνας στις σχέσεις των δύο χωρών που είχαν πέσει στο ναδίρ το καλοκαίρι του 2018 όταν ο τότε Έλληνας υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς είχε απελάσει δύο Ρώσους διπλωμάτες και το Κρεμλίνο είχε ακυρώσει προγραμματισμένη επίσκεψη του Σεργκέι Λαβρόφ στην Αθήνα.

Η ρωσική θέση για τα 12 μίλια και το Oruc Reis

Το ενδιαφέρον στην επίσκεψη Λαβρόφ βρίσκεται στο γεγονός ότι η Ρωσία φρόντισε ήδη να εκδηλώσει την υποστήριξή της στις ελληνικές θέσεις για το επίμαχο ζήτημα των ημερών που αφορά στην έμπρακτη αμφισβήτηση από πλευράς της Τουρκίας του δικαιώματος της Ελλάδας να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 μίλια στο Αιγαίο.

Άλλωστε δεν είναι τυχαίο ότι το Oruc Reis τις τελευταίες ημέρες μπαινοβγαίνει στα δυνητικά ελληνικά χωρικά ύδατα και φτάνει μια ανάσα από τα 6 μίλια στο Καστελόριζο.

«Η θέση της Ρωσίας ως μόνιμου μέλους του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ είναι θέση αρχής. Θεωρούμε τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982 “ακρογωνιαίο λίθο” του διεθνούς καθεστώτος των θαλασσών», ανέφερε προ ημερών η Ρωσική πρεσβεία και προσέθετε:

«Η Σύμβαση προβλέπει ρητά το κυρίαρχο δικαίωμα όλων των κρατών για χωρικά ύδατα έως 12 ναυτικά μίλια και ορίζει τις αρχές και τους τρόπους της οριοθέτησης ΑΟΖ. Αυτό αφορά και τη Μεσόγειο».

Αυτή καθ’ αυτή η δήλωση ακολουθεί πάγιες θέσεις της ρωσικής διπλωματίας που θεωρεί ότι το διεθνές δίκαιο όπως διαμορφώθηκε μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο εξακολουθεί να αποτελεί σημείο αναφοράς για την αποφυγή μιας χαοτικής συνθήκης στο διεθνές σύστημα.

Διατυπωμένη δε ως γενική δήλωση αρχών «προστατεύει» και από το ενδεχόμενο να θεωρηθεί άμεση παρέμβαση, ενώ προφανώς δεν παραπέμπει και σε κάποια δέσμευση για παρέμβαση.

Η ρωσική θέση και το τουρκικό casus belli

Όμως αυτή η επί της ουσίας ρωσική παρέμβαση, είναι μια δήλωση που διαφοροποιείται από το επίπεδο των παρεμβάσεων τόσο των ΗΠΑ όσο και της ΕΕ, καθώς οι τελευταίοι περισσότερο προτρέπουν  προς την ανάγκη διαλόγου και αμοιβαίων υποχωρήσεων και οι όποιες επιπλήξεις προς την Τουρκία κινούνται στη λογική της καταδίκης των «μονομερών ενεργειών».

Ούτε είναι τυχαία η συγκεκριμένη ρωσική αναφορά στα 12 ναυτικά μίλια, εάν αναλογιστούμε όχι τόσο τον τρόπο που το θέμα επανήλθε στο προσκήνιο στην ελληνική συζήτηση, αλλά το γεγονός ότι αποτελεί πάγια θέση της Τουρκίας ότι τυχόν άσκηση αυτού του δικαιώματος από την πλευρά της Ελλάδας θα αποτελούσε casus belli. Και βέβαια η αναφορά σε οριοθέτηση ΑΟΖ πάλι με βάση τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας, πάλι δεν είναι τυχαία, εάν σκεφτούμε ότι η Τουρκία εξακολουθεί επί της ουσίας να μην τη θεωρεί βάση συζήτησης.

Φίλη της Κύπρου

Υπογραμμίζεται παράλληλα και η θέση αρχών που τηρεί η Ρωσία για το Κυπριακό πρόβλημα ως πρόβλημα εισβολής και κατοχής, ενώ υπενθυμίζεται και η πρόσφατη επίσκεψη Λαβρόφ στη Λευκωσία όπου στο καλωσόρισμά του ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης είχε τονίσει ότι «οι σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και Κύπρου είναι βασισμένες και παραμένουν βασισμένες στις αρχές και αξίες που οι δύο χώρες ασπάζονται, δηλαδή στον χάρτη των Ηνωμένων Εθνών» και υπογράμμισε ότι η «φίλη Ρωσία διαχρονικά υπήρξε υπερασπιστής της ανεξαρτησίας και εδαφικής ακεραιότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας» στηρίζοντας τις προσπάθειες «που καταβάλλουμε για ειρηνική επίλυση του κυπριακού προβλήματος».

Ο κοινός παρανομαστής

Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι εκτός από τα όποια διμερή ζητήματα, στην ατζέντα των συνομιλιών του Σεργέι Λαβρόφ με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και το Νίκο Δένδια, θα είναι η κατάσταση στη Μέση Ανατολή, τη Βόρεια Αφρική, τα Βαλκάνια και τον Καύκασο, μέτωπα δηλαδή για τα οποία η Ρωσία βρίσκεται σε αντιπαραθέσεις κατά καιρούς με την Τουρκία και δεν είναι τυχαίο ότι στο πρόσφατο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ ο κ. Δένδιας χαρακτηρίσε ως «κοινό παρανομαστή» των προβλημάτων αυτών την Άγκυρα.

Στενή συνεργασία αλλά όχι στρατηγική συμμαχία

Στο πλαίσιο αυτό, της προσπάθειας επαναπροσέγγισης που γίνεται μεταξύ Ελλάδας και Ρωσίας αξίζει να επισημανθεί και η πρόσφατη δήλωση του Σεργκέι Λαβρόφ ότι «η Τουρκία ποτέ δεν θεωρήθηκε ως στρατηγικός σύμμαχός μας. Είναι ένας συνεργάτης, ένας στενός συνεργάτης. Σε πολλούς τομείς αυτή η συνεργασία είναι στρατηγική».

Το βέβαιο είναι πάντως ότι αν κάποιος έχει τη δυνατότητα συνομιλιών και παρέμβασης σπου να λαμβάνει σοβαρά υπόψη του τα τελευταία χρόνια ο Ταγίπ Ερντογάν, αυτός είναι ο Βλαντιμίρ Πούτιν.

Η ρωσοαμερικανική κόντρα για Βαλκάνια και Μεσόγειο

Βεβαίως την ίδια ώρα αξίζει να σημειωθεί ότι «στρατηγικοί» σύμμαχοι και εταίροι της Ελλάδας όπως η ΕΕ και οι ΗΠΑ έχουν μια εντελώς διαφορετική στρατηγική για την περιοχή η οποία βρίσκεται σε πλήρη αντιπαράθεση με την Ρωσία.

Είναι χαρακτηριστικά από την άποψη αυτή τα πρόσφατα μηνύματα του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών κατά την επίσκεψή του στην Ελλάδα και ειδικότερα στην Σούδα όπου τόνισε την ανάγκη της εμβάθυνσης της ελληνο-αμερικανικής αμυντικης συνεργασίας για την «ανάσχεση της ρωσικής επέλασης στην Ανατολική Μεσόγειο».

Μάλιστα αυτές οι δηλώσεις του κ. Πομπέο είχαν προκαλέσει την οργισμένη ρωσική αντίδραση, με την Ρωσική πρεσβεία στην Αθήνα να μιλάει για «αντιρωσική υστερία» εγκαλώντας τον Μάικ Πομπέο ότι «προσπαθεί να τραβήξει την Ελλάδα στο αντιρωσικό μέτωπο».

Headlines