O Σεφέρης, η Ελλάδα και η εποχή των τεράτων

Είναι από εκείνες τις στιγμές στην Ιστορία που σε κάνουν να αισθάνεσαι περήφανος γιατί είσαι Ελληνας. Όχι λόγω αίματος ή όλες αυτές οι φυλετικές ανοησίες, μιας και από… τύχη εμείς γεννηθήκαμε εδώ και κάποιοι άλλοι κάπου αλλού.

Αλλά γιατί αφού είχαμε την τύχη να είμαστε μέλη αυτής της μεγάλης ελληνικής οικογένειας οφείλουμε να είμαστε περήφανοι για Ελληνες σαν τον Γιώργο Σεφέρη.

Σαν σήμερα, 24 Οκτωβρίου, το 1963, ο σπουδαίος ποιητής μας πήρε το Νόμπελ Λογοτεχνίας κι έγραψε έναν εκπληκτικό ευχαριστήριο λόγο που κανονικά θα έπρεπε να διδάσκεται στα σχολεία.

Χρόνια πριν, στα φοιτητικά μου χρόνια, μας δόθηκε αυτό το κείμενο για να το αναλύσουμε. Πώς, όμως, να αναλύσεις ένα κείμενο που ξεχειλίζει από αγάπη για την ελληνική γλώσσα, για την παράδοση, για τη μικρή αυτή χώρα που ζούμε;

Πώς να το κάνεις αυτό χωρίς να είσαι υποκειμενικός για όλα όσα σου κληροδοτήθηκαν αλλά και πώς να μην αισθάνεσαι ντροπή για όλα όσα είναι αναγκασμένη η γενιά μας να κληροδοτήσει στους επόμενους;

Εγραψε ο Γιώργος Σεφέρης: « Είναι μικρός ο τόπος μας, αλλά η παράδοσή του είναι τεράστια και το πράγμα που τη χαρακτηρίζει είναι ότι μας παραδόθηκε χωρίς διακοπή. Η ελληνική γλώσσα δεν έπαψε ποτέ της να μιλιέται. Δέχτηκε τις αλλοιώσεις που δέχεται καθετί ζωντανό, αλλά δεν παρουσιάζει κανένα χάσμα.

Άλλο χαρακτηριστικό αυτής της παράδοσης είναι η αγάπη της για την ανθρωπιά· κανόνας της είναι η δικαιοσύνη. Στην αρχαία τραγωδία, την οργανωμένη με τόση ακρίβεια, ο άνθρωπος που ξεπερνά το μέτρο πρέπει να τιμωρηθεί από τις Ερινύες»…

Και κατέληγε:

«Σ’ αυτό τον κόσμο, που ολοένα στενεύει, ο καθένας μας χρειάζεται όλους τους άλλους. Πρέπει ν’ αναζητήσουμε τον άνθρωπο, όπου και να βρίσκεται.
Όταν, στο δρόμο της Θήβας, ο Oιδίπους συνάντησε τη Σφίγγα κι αυτή του έθεσε το αίνιγμά της, η απόκρισή του ήταν: ο άνθρωπος. Τούτη η απλή λέξη χάλασε το τέρας. Έχουμε πολλά τέρατα να καταστρέψουμε. Ας συλλογιστούμε την απόκριση του Oιδίποδα».

Διαβάζοντας, λοιπόν, για την Ελλάδα που ο Σεφέρης ή ο Ελύτης έγραφαν την ποίησή τους, και κάνοντας σύγκριση με τη χώρα που ζούμε σήμερα, καταλαβαίνουμε ότι τα τέρατα είναι πολλά και ανίκητα.

Η Ελλάδα βιώνει μια πραγματικότητα πολύ δυστοπική.

Απαγόρευση κυκλοφορίας; Ποιος θα το φανταζόταν να αίρεται ένα αναφαίρετο δημοκρατικό δικαίωμα, η ελεύθερη μετακίνηση.

Η Ελλάδα βιώνει τις εικόνες των φασιστών της Χρυσής Αυγής να φυλακίζονται και να παραμένουν προκλητικοί. Αλλά και τους κρυφοφασίστες, τους «ασυμπτωματικούς» νεοναζί που κρύβονται μέσα στην ελληνική κοινωνία και απειλούν τον τρόπο ζωής μας.

Πόση αηδία μπορείς να νιώσεις βλέποντας τον αστυνομικό με το σύνθημα της Χρυσής Αυγής στο κράνος ή με το τατουάζ με τον σταυρό που θυμίζει ναζί;

Πώς να νιώσεις όταν συλλαμβάνονται 14χρονα ή όταν είναι περίπου φυσιολογικό το λιντσάρισμα

Πώς να νιώσεις όταν βλέπεις ότι υπάρχει ακόμη στην Ελλάδα του 2021 μια μεγάλη μερίδα που πιστεύει σε ακραίες εθνικιστικές ιδεολογίες ή χρησιμοποιεί φασιστικές πρακτικές στην καθημερινότητά του;

Πώς να μην αντιδράς όταν το μίσος, το εμφυλιοπολεμικό κλίμα, η ανοησία, ο ακραίος λαϊκισμός έχουν επικρατήσει στο πολιτικό προσωπικό;

Ανθρωποι ανίκανοι, επικίνδυνοι, γελοίοι και πολλές φορές επικίνδυνοι ορίζουν με τις αποφάσεις τους τις ζωές μας.

Μια χώρα χύμα, που βλέπει να χάνονται οι ηλικιωμένοι παππούδες και γιαγιάδες ή που βλέπει νέα παιδιά να χτυπιούνται από τον επικίνδυνο ιό, αλλά δεν είναι ικανή να καταλάβει το προφανές.

Πάρτι στις πλατείες, συνωστισμός, καμιά τήρηση κανόνων, τσαμπουκάς αλλά και δυσπιστία για 2 στους 10 Ελληνες που δεν πιστεύουν ότι υπάρχει κοροναϊός.

Μια Ελλάδα που ενώ λάμπει από τον εκπληκτικό ήλιο της και ξεχωρίζει από τα μοναδικά χρώματα, κατά βάθος είναι σκοτεινή.

Και το κυριότερο: Μια Ελλάδα που έβγαλε έναν Ελύτη, έναν Σεφέρη, έναν Ρίτσο ή Καβάφη, σήμερα να μην έχει να επιδείξει καμιά επιτυχία σε παγκόσμιο επίπεδο. Και να συζητείται μόνο για κακό.

Είναι σίγουρο ότι ο σπουδαίος νομπελίστας ποιητής μας έβλεπε μπροστά όταν μιλούσε για τέρατα και όταν απηύθυνε έκκληση να βρούμε τον άνθρωπο. Χάθηκε ο άνθρωπος, χάθηκε ο Ελληνας, το ελληνικό φιλότιμο, η φιλοξενία, η περηφάνια.

Η εποχή των τεράτων είναι εδώ.