Τουρισμός : Κατέρρευσαν τα έσοδα – Η ανάγκη νέας στρατηγικής για το 2021

Σε αναζήτηση νέων εργαλείων για τη χάραξη ευέλικτων πολιτικών στον τουρισμό, βρίσκεται η Ελλάδα μετά την κατάρρευση των εσόδων τής παραδοσιακής βαριάς βιομηχανίας το τελευταίο οκτάμηνο του έτους, λόγω της έξαρσης της πανδημίας.

Η ανάγκη για μία νέα πολιτική για τον τουρισμό μέσα σε συνθήκες αβεβαιότητας, τη στιγμή που ο αριθμός των κρουσμάτων εκτινάσσεται όχι μόνο στη χώρα μας αλλά σε όλη την Ευρώπη, η οποία κάθε χρόνο αποτελεί τη σταθερή πηγή τροφοδοσίας του στρατηγικού οικονομικού πλεονεκτήματος της Ελλάδας, είναι επιτακτική ανάγκη.

Το γεγονός αυτό φαίνεται ότι αναγνωρίζει τόσο η κυβέρνηση που χαράσσει πολιτική, όσο και οι παράγοντες που δραστηριοποιούνται στον κλάδο. Η επανεκκίνηση του τουρισμού τον περασμένο Μάιο και ο τρόπος που εξελίχθηκαν τα πράγματα μέχρι και τον Αύγουστο, δεν δικαίωσε τις προσδοκίες.  Όμως επειδή ο τουρισμός στη χώρα μας έχει καθοριστική συνεισφορά στην οικονομία, καθώς αντιπροσωπεύει περίπου 25 δισ. ευρώ, με συνολική συμβολή που υπερβαίνει  το 30% του ελληνικού ΑΕΠ, η αλλαγή πλεύσης καθίσταται επιτακτική.

Με το 60% των ξενοδοχείων

Πολύ περισσότερο τώρα, που σε μία παρατεταμένη περίοδο όπου τα δημόσια έσοδα κλονίζονται από την συνεκδοχική κατάρρευση παραδοσιακών πυλώνων της οικονομίας λόγω της πανδημίας,  με πρώτο το εμπόριο, ο κρατικός κουμπαράς από τον τουρισμό δείχνει να χωλαίνει. Λειτουργώντας φέτος μόνο το 60% των ξενοδοχείων της χώρας, δηλαδή 6.027 μονάδες, τα τουριστικά έσοδα  είναι ζήτημα αν ξεπεράσουν φέτος τα 2,8 δισ. ευρώ.

Η κατάρρευση των εσόδων προκαλεί αλυσιδωτούς κλυδωνισμούς στην κοινωνία και δη στο σύστημα Υγείας από το οποίο αφαιρεί μία ακόμη επίστρωση από την ασπίδα προστασίας του τη στιγμή που το μεγάλο ζήτημα είναι η διαρκής αναβάθμισή του.

Αξία έχουν κάποια δεδομένα για το πώς επηρεάστηκε φέτος ο τουρισμός από την υγειονομική κρίση αλλά και τα χρήσιμα διδάγματα που προέκυψαν ώστε αμέσως να γίνει εφικτός ο επανασχεδιασμός της πολιτικής.

Η κατάρρευση

Το Ινστιτούτο Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων κατέδειξε πως ο ελληνικός τουρισμός κατέρρευσε εξαιτίας της υγειονομικής κρίσης και έμειναν κλειστές 4.010 ξενοδοχειακές μονάδες .

Ενδεικτικό της κατάστασης που επικρατεί αυτήν τη στιγμή στον ξενοδοχειακό κλάδο, αλλά και των δύσκολων μηνών που έρχονται, είναι ότι 717 από τα 2.328 ξενοδοχεία συνεχούς λειτουργίας που άνοιξαν μετά το lockdown (επί συνόλου 3.965), θα ξανακλείσουν μέσα στο 2020.

Επίσης, από την έρευνα του ΙΤΕΠ διαπιστώνεται ότι η μέση ποσοστιαία πληρότητα με αναγωγή στο σύνολο του ξενοδοχειακού δυναμικού της χώρας για τους μήνες Ιούλιο, Αύγουστο και Σεπτέμβριο, ανήλθε σε ποσοστό 23,1%, η δε μέση τιμή για την ίδια περίοδο άγγιξε τα 86 ευρώ!

Εσοδα λιγότερα από 2,8 δισ;

Ο καθηγητής Γιώργος Πετράκος, γενικός διευθυντής του ΙΤΕΠ, έχει εκφράσει τον σκεπτικισμό του για το αν οι τουριστικές εισπράξεις του 2020, θα ανέλθουν στο 20% των 18,2 δισ. ευρώ του 2019.  Από την πλευρά του, ο πρόεδρος του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΞΕΕ) Αλέξανδρος Βασιλικός, είπε με νόημα ότι σε ό,τι αφορά τα τουριστικά έσοδα, θα είναι χαμηλότερα ακόμα και από την αρχική εκτίμηση του ΙΤΕΠ, που μιλούσε για 2,8 δισ. ευρώ.

Αναδιφώντας όμως κανείς στα σπαράγματα των οικονομικών δεδομένων έτσι όπως αυτά συγκεντρώθηκαν από μία χώρα την οποία ο κοροναϊός ποτέ δεν εγκατέλειψε, διαπιστώνει και μερικές εκπλήξεις που αξίζουν την προσοχή. Σημειώνει η ΤτΕ στα στοιχεία της για το ταξιδιωτικό ισοζύγιο του Αυγούστου ότι καταγράφτηκε άνοδος της μέσης δαπάνης ανά ταξίδι κατά 27,6%, ενώ όλα τα άλλα μεγέθη κατέρρεαν, καθώς και το ότι οι Βρετανοί αποδείχθηκαν πιο γαλαντόμοι από τους Γερμανούς, αν και λιγότεροι.

Βαθιά το χέρι στην τσέπη οι Βρετανοί

Τον Αύγουστο του 2020, οι ταξιδιωτικές εισπράξεις από Βρετανία ανήλθαν στα 320 εκατ. και ξεπέρασαν αυτές από τη Γερμανία, που ήταν στα 308 εκατ. ευρώ, ενώ αυτές από τη Γαλλία διαμορφώθηκαν στα 170 εκατ. Κατά τα λοιπά, αφίξεις και εισπράξεις κατέρρευσαν τόσο το οκτάμηνο Ιανουαρίου-Αυγούστου όσο και τον Αύγουστο.

Οι ταξιδιωτικές εισπράξεις το οκτάμηνο διαμορφώθηκαν στα 2.684 εκατ. ευρώ, εμφανίζοντας μείωση κατά 79,7% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019 που ήταν στα 13.220,9 εκατ. ευρώ. Στο οκτάμηνο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2020 η εισερχόμενη ταξιδιωτική κίνηση μειώθηκε κατά 78,0% και διαμορφώθηκε στους 4,813 εκατ. ταξιδιώτες, έναντι 21,842 εκατ. ταξιδιωτών την αντίστοιχη περίοδο του 2019.

Αντίστοιχα τον Αύγουστο οι εισπράξεις μειώθηκαν κατά 66,5% σε σύγκριση με τον αντίστοιχο μήνα του 2019 στα 373 εκατ., έναντι 4,104 δισ. τον αντίστοιχο μήνα του 2019, ενώ η εισερχόμενη ταξιδιωτική κίνηση τον Αύγουστο του 2020 διαμορφώθηκε σε 1,807 εκατ. ταξιδιώτες, μειωμένη κατά 73,3% σε σύγκριση με τον αντίστοιχο μήνα του 2019 που ήταν 6,762 εκατ. ταξιδιώτες.

Ποιοι ήρθαν στην Ελλάδα και τι ξόδεψαν

Όπως αναφέρει η ΤτΕ, μείωση 5,7% σημείωσε το 8μηνο του 2020 και η μέση δαπάνη ανά ταξίδι, στα 557,2 ευρώ, ωστόσο τον Αύγουστο η μέση δαπάνη ανά ταξίδι αυξήθηκε κατά 27,6%, στα 759,9 ευρώ, από 595,5 ευρώ πέρυσι τον ίδιο μήνα.

Αναλυτικότερα, σύμφωνα με την ΤτE, την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2020 η μείωση των ταξιδιωτικών εισπράξεων κατά 79,7% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019 οφείλεται στην πτώση των εισπράξεων από κατοίκους των χωρών της Ε.Ε.-27 κατά 75,5%, οι οποίες διαμορφώθηκαν στα 1.749 εκατ., καθώς και των εισπράξεων από κατοίκους των χωρών εκτός της Ε.Ε.-27 κατά 83,8%, οι οποίες διαμορφώθηκαν στα 932 εκατ.

Οι ταξιδιώτες από τη ζώνη του Ευρώ

Οι εισπράξεις από κατοίκους των χωρών της ζώνης του ευρώ διαμορφώθηκαν σε 1,410 δισ., μειωμένες 75,1%, ενώ οι εισπράξεις από κατοίκους των χωρών της Ε.Ε.-27 εκτός της ζώνης του ευρώ εμφάνισαν πτώση κατά 77,2% και διαμορφώθηκαν στα 339 εκατ. ευρώ. Ειδικότερα, οι εισπράξεις από τη Γερμανία μειώθηκαν κατά 73,9% και διαμορφώθηκαν στα 530 εκατ., ενώ οι εισπράξεις από τη Γαλλία μειώθηκαν κατά 71,9% και διαμορφώθηκαν στα 233 εκατ.

Από τις χώρες εκτός της Ε.Ε.-27, πτώση 77,7% παρουσίασαν οι εισπράξεις από το Ηνωμένο Βασίλειο, οι οποίες διαμορφώθηκαν στα 427 εκατ., ενώ οι εισπράξεις από τις ΗΠΑ μειώθηκαν 91,5% και διαμορφώθηκαν στα 69 εκατ. Οι εισπράξεις από τη Ρωσία μειώθηκαν 96,4% και διαμορφώθηκαν στα 11 εκατ.

Προτάσεις για μία νέα πολιτική

Η αγωνία των επιχειρήσεων του τουριστικού κλάδου έκδηλη. Ο πρόεδρος της ΚΕΕ και του ΕΒΕΑ Κωνσταντίνος Μίχαλος παρατηρεί ότι

«Οι επιχειρήσεις του κλάδου του τουρισμού στο σύνολό τους καλούνται σήμερα να αντεπεξέλθουν σε μια ακόμη κρίση που δοκιμάζει τα όρια της βιωσιμότητάς τους. Τα αυστηρά μέτρα που έλαβε η ελληνική κυβέρνηση, τα οποία είναι απολύτως επιτυχημένα στον τομέα της υγείας του πληθυσμού ως στρατηγική για τον περιορισμό της εξάπλωσης της νέας πανδημίας, συντελούν στην κάθετη πτώση της ζήτησης. Οι επιχειρήσεις του τουριστικού κλάδου και ειδικότερα τα ξενοδοχεία δεν μπορούν να λειτουργήσουν χωρίς πελάτες και οι πελάτες δεν είναι δυνατόν να έρθουν χωρίς ανοιχτά αεροδρόμια και χωρίς πτήσεις.

Και προτείνει μεταξύ άλλων:

Επιδότηση του συνόλου των ασφαλιστικών εισφορών για το μόνιμο προσωπικό των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων έως τις 30.06.2021.

Επιδότηση κατά 30% του βασικού μισθού και κατά 50% του υπερβάλλοντος μισθού πλέον του βασικού των εργαζομένων μέχρι τον Ιούνιο του 2021 για τις τουριστικές επιχειρήσεις που θα διατηρήσουν το προσωπικό που απασχολούσαν τον 03/2020.

Επέκταση της επιδότησης των τόκων των δανείων των τουριστικών επιχειρήσεων μέχρι τις 31/12/2021.

Aναστολή καταβολής χρεολυσίων υφιστάμενων ενήμερων δανείων μέχρι τις 31/07/2022 με παράλληλη επιμήκυνση του χρόνου απο πληρωμής του κεφαλαίου κατά 3 έτη.

Επέκταση του υποχρεωτικού μέτρου της μείωσης των ενοικίων κατά 40% έως και τις 30.06.2021.

Επιδότηση τουλάχιστον 80% των μισθωμάτων όπως αυτά διαμορφώνονται μετά την εφαρμογή του μέτρου της υποχρεωτικής μείωσης κατά 40%.

Αύξηση ορίου ανά επιχείρηση της δικαιούμενης επιστρεπτέας προκαταβολής.

Παράταση του χρόνου αναστολής των προς πληρωμή επιταγών έως τις 31.12.2020.

Το παράδειγμα στο Νότιο  Αιγαίο

Ζούμε μια ιστορικών διαστάσεων παγκόσμια κρίση, που από το ξέσπασμά της έως σήμερα, μας αναγκάζει να σκεφτούμε και να δράσουμε διαφορετικά, να αλλάξουμε προτεραιότητες, να υπερβούμε εαυτόν. Ίσως κάποιοι να ξεχνούν ότι τίποτα πια δεν είναι το ίδιο με χθες, παρατηρεί από την πλευρά του μιλώντας στην Ναυτεμπορική, ο Γιώργος Χατζημάρκος που είναι περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου. Τι έγινε σε αυτά τα νησιά το καλοκαίρι που μας πέρασε και τι μπορεί να αλλάξει στο μέλλον;

Λέει μεταξύ άλλων  ότι με πρωτοβουλίες μας όπως η υγειονομική θωράκιση των δομών υγείας των νησιών μας, τα ξενοδοχεία Covid που προτείναμε και υιοθέτησε και η ίδια η κυβέρνηση για τυχόν θετικούς στον ιό επισκέπτες, με δειγματοληπτικούς μοριακούς ελέγχους, με ελέγχους για την τήρηση των πρωτοκόλλων υγείας σε τομείς ευθύνης μας, με στοχευμένη τουριστική ψηφιακή καμπάνια σε 12 χώρες, ό,τι πιο σύγχρονο έχει σχεδιασθεί στη χώρα μας, καταφέραμε να κρατήσουμε όρθια την οικονομία των νησιών μας.

«Δεν συγκρινόμαστε πλέον με τις προηγούμενες χρονιές. Συγκρινόμαστε με τα διεθνή αντανακλαστικά και σχέδια.  Πιστεύω ότι τώρα πια έχουμε την εμπειρία για να προχωρήσουμε. Το αποδείξαμε στην πράξη. Η μέχρι σήμερα διαχείριση της κρίσης από την κυβέρνηση και τον κρατικό μηχανισμό, αλλά και από τη στάση των πολιτών, μόνο υπερήφανο και αισιόδοξο για το μέλλον με κάνουν. Ο τρόπος που λειτουργήσαμε ως χώρα, αλλά και ως Περιφέρεια, είναι και το διαβατήριό μας για ένα μέλλον πιο αισιόδοξο».

Σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης

Ο Γρηγόρης Τάσιος, είναι πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων και η πρόταση που καταθέτει είναι να ξεφύγουμε απ’ τη λογική τού βλέποντας και κάνοντας. Σήμερα ο τουρισμός είναι σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Το ιδανικό και ζητούμενο είναι ένα νέο σχέδιο τουριστικής ανάπτυξης, βασισμένης στα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας και προσαρμοσμένης στους στόχους που θέτει το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης.

Οι πόροι από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψη μαζί με τα κονδύλια του ΕΣΠΑ φτάνουν τα 72 δισ. Είναι μια μεγάλη ελληνική επιτυχία, είναι ένα μεγάλο πακέτο χρημάτων και είμαι βέβαιος πως και η κυβέρνηση συναισθάνεται την ευθύνη να σχεδιάσει σωστά την αναπτυξιακή δυναμική της χώρας. Επένδυση στον τουρισμό σημαίνει επένδυση σε ένα κοινό ελπιδοφόρο μέλλον, με οφέλη για όλους, παρατηρεί.

Τέλος οι λογικές του «βλέπουμε και κάνουμε»

Για να πάμε τον τουρισμό μπροστά και να δώσει στις τοπικές κοινωνίες, σε όλη την Ελλάδα, αυτά που πραγματικά μπορεί να δώσει, χρειάζεται να ενώσουμε δυνάμεις. Κυβέρνηση, αυτοδιοίκηση και των δύο επιπέδων, φορείς του τουρισμού και των παραγωγικών δυνάμεων της χώρας, τοπικές κοινωνίες. Με μια νέα εμπιστοσύνη μεταξύ όλων των εμπλεκομένων και ένα σαφές όραμα για τον ελληνικό τουρισμό του 21ου

αιώνα.

«Πρέπει όλοι να συμπράξουμε για να κερδίσουμε το στοίχημα του ελληνικού τουρισμού που είναι ένα εθνικό στοίχημα, με ειδικό βάρος για την προοπτική της χώρας αλλά και κάθε περιφέρειας χωριστά. Να αντέξει ο ελληνικός τουρισμός και να καταφέρει να συμμετέχει από θέση ισχύος στην ανάκαμψη της παγκόσμιας τουριστικής αγοράς. Τουρισμός σημαίνει ανάπτυξη για όλους και σε όλη την Ελλάδα. Μόνον ο τουρισμός μπορεί να το εγγυηθεί αυτό, γιατί μόνον αυτός το έχει αποδείξει έμπρακτα».