«Ο κορoναϊός θα είναι μαζί μας για πολύ καιρό»

Γράφει η Μαρία Βασιλείου

Μπορεί η κούρσα για την παραγωγή εμβολίου και θεραπείας κατά του κορωνοϊού να βρίσκεται σε εξέλιξη, όμως η πανδημία είναι μακροπρόθεσμη υπόθεση, δεν θα αντιμετωπιστεί εύκολα και είναι κρίσιμης σημασίας η εφαρμογή προγραμμάτων δημόσιας υγείας για σοβαρή πρόληψη και μείωση του ρίσκου μετάδοσης, επισημαίνει ο κ. Κωνσταντίνος Γκατσώνης, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μπράουν στις ΗΠΑ και μέλος της συντακτικής ομάδας του New England Journal of Medicine.

Από τη θέση αυτή γνωρίζει εκ του σύνεγγυς τις εξελίξεις γύρω από την Covid-19, τις δυσκολίες, τα προβλήματα, τις μελέτες, τα λάθη, τις ενδεδειγμένες λύσεις, τους περιορισμούς που «επιβάλλουν» οι υψηλές ταχύτητες με τις οποίες καλούνται οι επιστήμονες να αντιμετωπίσουν την πανδημία Covid-19.

Αναπόφευκτα η συζήτηση μέσω Skype των «ΝΕΩΝ» με τον κ. Γκατσώνη ξεκίνησε από αναφορά στη θεραπεία που χορηγήθηκε στον αμερικανό πρόεδρο Τραμπ. Από τη ρεμδεσιβίρη και τη δεξαμεθαζόνη μέχρι το κοκτέιλ μονοκλωνικών αντισωμάτων «για το οποίο θα δούμε ενδεχομένως σύντομα να δίνεται έγκριση από τις αρμόδιες αμερικανικές αρχές». Ο έλληνας καθηγητής, ηγετική μορφή στη βιοστατιστική στις ΗΠΑ, όπου βρίσκεται από τότε που έφτασε για σπουδές μαθηματικών στο Πρίνστον, πριν από κάπου πενήντα χρόνια, μας θύμισε επίσης τη θεραπεία με πλάσμα από αναρρώσαντες ασθενείς της Covid-19. «Τώρα βρίσκονται υπό κρίση μελέτες και θα έχουμε ενδεχομένως σύντομα σχετικές δημοσιεύσεις» επισημαίνει ο κ. Γκατσώνης, ο οποίος έχει συμβάλει σε μεγάλο βαθμό στις στατιστικές μεθόδους για την αξιολόγηση διαγνωστικών δοκιμών και βιοδεικτών.

«Η συγκεκριμένη μέθοδος παρουσιάστηκε ως μέθοδος με σοβαρά αποτελέσματα, όμως φαίνεται ότι χαμηλώνει ο πήχης» συμπληρώνει, δίνοντάς μας μια πρώτη γεύση των αναμενόμενων αποτελεσμάτων και αναδεικνύοντας για άλλη μια φορά, μετά και τις πρόσφατες δυσκολίες που συνάντησε η έρευνα δυνητικών εμβολίων κατά της Covid, πόσο δύσκολη υπόθεση είναι η αντιμετώπιση της πανδημίας. Θυμίζει, μάλιστα, και την περίπτωση της υδροξυχλωροκίνης. «Στην αρχή είχαμε μελέτες βάσει παρατηρήσεων και όχι κατ’ ανάγκη βάσιμες, και τελικά αποδείχτηκε ότι η υδροξυχλωροκίνη δεν έχει αποτελέσματα κατά του κορωνοϊού».

Πρόληψη. «Ο κορωνοϊός δεν θα αντιμετωπιστεί εύκολα, θα είναι εδώ για πολύ καιρό και η αντιμετώπισή του είναι θέμα δημόσιας υγείας. Πρέπει να το πάρουμε απόφαση ότι θα είναι μαζί μας για καιρό. Χρειάζεται σοβαρή πρόληψη και παρακολούθηση. Θα πρέπει να δημιουργηθούν παντού προγράμματα δημόσιας υγείας. Ας μην ξεχνάμε ότι ο ιός μεταδίδεται εύκολα, ενώ μεταλλάξεις του μπορεί να μεταδοθούν ευκολότερα. Οι λύσεις στα προγράμματα δημόσιας υγείας είναι απλές, πρέπει να είναι απλές, αλλά πρέπει, παράλληλα, να εφαρμόζονται από όλους» τονίζει ο κ. Γκατσώνης, με καταγωγή μάλιστα από το χωριό Βελανιδιά Κοζάνης, μία από τις περιοχές της χώρας μας που βρίσκονται στο «κόκκινο».

«Μπορεί να υπάρξει μεγάλο πρόβλημα στην Ελλάδα λόγω της ανόδου στον αριθμό των κρουσμάτων, αλλά σήμερα γνωρίζουμε καλύτερα πώς να αντιμετωπίσουμε την πανδημία. Εξάλλου, ο κόσμος στην Ελλάδα συμμορφώθηκε στην αρχή με τις υποδείξεις. Στη Μασαχουσέτη, όπου κατοικώ, των επτά εκατομμυρίων κατοίκων, έχουμε 10.000 νεκρούς, ενώ η Ελλάδα των έντεκα εκατομμυρίων έχει ελάχιστους νεκρούς. Αν ο κόσμος δεν είχε φοβηθεί, θα είχε χαθεί το ματς από καιρό. Η κυβέρνηση κατάφερε να θέσει το κατάλληλο πλαίσιο. Τώρα οι αριθμοί ανεβαίνουν διότι υπάρχει μεγαλύτερη κινητικότητα, αλλά ο κόσμος θα δείξει και πάλι σοβαρότητα. Επίσης στην Ελλάδα το ζήτημα δεν έχει πολιτικοποιηθεί, όπως στις ΗΠΑ, μόνο από την Εκκλησία, αλλά και εκεί υπήρξε ηπιότερη στάση και συμμόρφωση. Εδώ στις ΗΠΑ, ο ηγέτης (Τραμπ) δεν δίνει το παράδειγμα, βγάζει τη μάσκα. Πρόκειται για κινήσεις που κοστίζουν πολύ» δηλώνει ο έλληνας καθηγητής και ιδρυτικό μέλος του Τμήματος Βιοστατιστικής στο Πανεπιστήμιο Μπράουν. Αναφέρεται μάλιστα σε πρόσφατο κύριο άρθρο της συντακτικής ομάδας του New England Journal of Medicine, στο οποίο για πρώτη φορά στη δύο αιώνων ιστορία του το έγκυρο διεθνώς ιατρικό περιοδικό άσκησε κριτική σε αμερικανό πρόεδρο. «Αναδεικνύουμε το θέμα, ότι αντιμετωπίσαμε την πανδημία χωρίς ηγεσία. Η ηγεσία μάς πρόδωσε» λέει ο έλληνας μέλος της συντακτικής ομάδας.

Οι πρώτες μελέτες δείχνουν ότι δημιουργούν αντισώματα, τα ερωτήματα είναι πόσο διαρκεί η ανοσία και τι παρενέργειες δημιουργεί, ερωτήματα που χρειάζονται χρόνο, αλλά λόγω της πιεστικής κατάστασης, χρόνος αρκετός δεν υπάρχει. Τα πρώτα εμβόλια, αν δεν έχουν σοβαρές παρενέργειες, θα βοηθήσουν, παρότι μπορεί να υπάρξουν καλύτερα στην πορεία. Είμαι 67 ετών ή θα κάνω εμβόλιο και θα μπορώ να μη φοβάμαι τους φοιτητές στη Βοστώνη, οι οποίοι κυκλοφορούν πιο ελεύθερα, ή θα κλειστώ στο σπίτι. Η επιδημία είναι θέμα διαχείρισης του ρίσκου, δεν είναι θέμα μόνο ίασης, χρειάζεται να βρεθούν τρόποι για να είναι χαμηλός ο κίνδυνος και το εμβόλιο θα βοηθήσει, αρκεί να μην έχει παρενέργειες σε μεγάλο βαθμό» λέει ο κ. Γκατσώνης.

Πάντως, επισημαίνει ότι όταν θα έχουμε το εμβόλιο δεν θα ξέρουμε για πόση διάρκεια θα παραμένουν ενεργά τα αντισώματα, διότι η διάρκεια της ανοσίας μπορεί να προβλεφθεί μόνο στο διάστημα της κλινικής μελέτης. «Η υπόθεση του ιού θα είναι μακροπρόθεσμη. Το ζητούμενο είναι να μπορέσουμε να την αντιμετωπίσουμε με όσο λιγότερες απώλειες, να φτιάξουμε παρεμβάσεις δημόσιας υγείας για να κρατείται σε έλεγχο, όπως γίνεται με άλλες μεταδοτικές ασθένειες. Σε έναν κόσμο διασυνδεδεμένο είναι εύκολο μια μεταδοτική αρρώστια να γίνει πανδημία, και θα ξαναγίνει και δύο και τρεις φορές. Πρέπει να υπάρχει περισσότερη δημόσια υγεία, εγρήγορση και πολιτικές ελέγχου για επιδημίες.

Χρειάζονται δίκτυα παραγωγής και διανομής που μπορούν να σταθούν σε πανδημίες και καλή προετοιμασία του κόσμου. Ηδη έχουν γίνει βήματα. Εχουμε εγκλιματιστεί στις νέες ανάγκες, η ιδέα της μάσκας ήταν εξωφρενική πριν από λίγους μήνες. Δεν μπορούμε να ελέγξουμε πότε θα έχουμε ιούς, αλλά μπορούμε να ελέγχουμε τη μετάδοσή τους. Θα βγουν σίγουρα νέοι ιοί και αν δεν έχουμε την υποδομή να τους αντιμετωπίσουμε θα υποφέρουμε» δηλώνει.