Νέστος : Τα Στενά, το Δέλτα και το Μεγάλο Δάσος

Σύμφωνα με τη μυθολογική παράδοση, ο Νέστος, γνωστός στην αρχαιότητα ως Νέσσος και Μέστος, ήταν γιος του Ωκεανού και της Θέτιδος, πατέρας της Καλλιρρόης.

Τα Στενά του Νέστου, τόπος μοναδικής ομορφιάς, δημιουργήθηκαν από τη ροή των νερών του ποταμού, που διαβρώνει τα ασβεστολιθικά πετρώματα της περιοχής.

Το αισθητικό δάσος των Στενών του Νέστου (έκταση 23.800 στρεμμάτων) είναι μια προστατευόμενη περιοχή ιδιαίτερου αισθητικού κάλλους και οικολογικού ενδιαφέροντος, με εξαιρετικά πλούσια χλωρίδα (περίπου 500 είδη) και πανίδα (σπάνια αρπακτικά πουλιά και θηλαστικά).

Το Δέλτα του Νέστου καταλαμβάνει μια έκταση περίπου 550.000 στρεμμάτων (ανάμεσα στους Τοξότες Ξάνθης και το Θρακικό πέλαγος, τη Νέα Καρβάλη Καβάλας και τα Άβδηρα Ξάνθης).

Συγχρόνως, αποτελεί τμήμα του Εθνικού Πάρκου Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης, που εκτείνεται από το Δέλτα του Νέστου μέχρι τις λίμνες Βιστωνίδα και Ισμαρίδα.

Είναι ενταγμένο στους υγροτόπους διεθνούς σημασίας (Σύμβαση Ραμσάρ), ανήκει στο δίκτυο Natura 2000 και στις Περιοχές Ειδικής Προστασίας της Ορνιθοπανίδας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Το Δέλτα του Νέστου δημιουργήθηκε από τις φερτές ύλες που αποθέτει ο ποταμός στις εκβολές του. Οι βιότοποι του Δέλτα του Νέστου (λιμνοθάλασσες, λιμνούλες με γλυκό νερό, καλαμιώνες, υγρολίβαδα, καλλιέργειες λεύκας, θαμνώνες με αρμυρίκια, αλμυρόβαλτοι, αμμοθίνες κ.ά.) παρουσιάζουν εξαιρετική ποικιλία και συνθέτουν ένα μωσαϊκό που ευνοεί την άγρια ζωή.

Εδώ βρίσκουν καταφύγιο πολυάριθμα και σπάνια είδη ορνιθοπανίδας (ο ερωδιός, η χουλιαρομύτα, η χαλκόκοτα, η νεροκοτσέλα, η αγκαθοκαλημάνα, η πετροτριλίδα, ο θαλασσοσφυριχτής, ο στρειδοφάγος, το νανογλάρονο, ο πορφυροτσικνιάς, η λαγγόνα, η σαρσέλα, ο καλαμόκιρκος κ.ά.), βίδρες, βάτραχοι, νεροχελώνες, νερόφιδα, υδρόβια σαλιγκάρια, καθώς και διάφορα έντομα και σαύρες.

Εξάλλου, στην περιοχή του Δέλτα του Νέστου φύονται άγρια φυτά, θάμνοι, αγριολούλουδα, είδη υδρόβιας χλωρίδας, βούρλα και καλαμιές.

Τέλος, στον ποταμό, στις λίμνες και στις λιμνοθάλασσες του Δέλτα ζουν ψάρια όπως το γριβάδι, ο γουλιανός, ο κέφαλος κ.ά.

Πέραν των προαναφερθέντων, ο ποταμός Νέστος υδροδοτεί τις φυτοκοινωνίες που συγκροτούν το υδροχαρές Μεγάλο Δάσος (Κοτζά Ορμάν), που ξεπερνούσε άλλοτε σε έκταση τις 125.000 στρέμματα και ήταν ένα από τα μεγαλύτερα και πλέον αξιόλογα σε χλωρίδα και πανίδα παραποτάμια δάση της Ευρώπης.

Το μεγαλύτερο μέρος του Μεγάλου Δάσους εκχερσώθηκε στη δεκαετία του 1950, για να καλλιεργηθούν γεωργικά φυτά (καλαμπόκι κ.ά.) και λεύκες.

Έτσι, στις μέρες μας το δάσος έχει έκταση μόλις 4.500 στρεμμάτων.

Στην πλούσια χλωρίδα του Μεγάλου Δάσους συγκαταλέγονται, μεταξύ άλλων, η λευκή λεύκη, η λευκή και η εύθραυστη ιτιά, το σκλήθρο, η φτελιά, ο φράξος, η δρυς, τα αναρριχώμενα φυτά (κισσός, αγράμπελη κ.ά.), ο κράταιγος, η κίτρινη ίριδα, η ορχιδέα και το αρμυρίκι.

Στο παραποτάμιο δάσος ζουν πολλά θηλαστικά (αγριόχοιροι, τσακάλια, αλεπούδες, ασβοί, νυφίτσες, λαγοί κ.ά.), περίπου 300 είδη πουλιών (χαρακτηριστικό είδος, ο κολχικός φασιανός), αμφίβια, ερπετά και έντομα.

Την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση των επισκεπτών σχετικά με την οικολογική αξία της περιοχής του Νέστου αναλαμβάνουν το Κέντρο Πληροφόρησης Δέλτα Νέστου, στην Κεραμωτή Καβάλας, και το Κέντρο Υποδοχής Επισκεπτών Παραποτάμιου Δάσους Νέστου, βορειοανατολικά από το χωριό Μοναστηράκι, στην ευρύτερη περιοχή της Κεραμωτής.