Ξεπεσμένα μεγαλεία

ΟΝτόναλντ Τραμπ θέλει (ήθελε, για την ακρίβεια…) να κάνει την Αμερική «μεγάλη ξανά». Αν φυσικά επανεκλεγεί κι αφού δεν την έκανε την πρώτη φορά.

Ο Βλαντίμιρ Πούτιν (που προνόησε να μην αντιμετωπίζει προβλήματα επανεκλογής) ονειρεύεται να αποτελέσει κάτι ανάμεσα στη Ρωσική Αυτοκρατορία και τον μεταπολεμικό σοβιετισμό.

Αυτοί οι δυο έχουν τουλάχιστον «μεγάλα μαγαζιά». Μπορούν να υπόσχονται ό,τι θέλουν χωρίς να βγάζουν γέλιο.

Οι κατσαπλιάδες του ISIS όμως αποφάσισαν κι αυτοί από κοντά να επανιδρύσουν το «Χαλιφάτο» στα χνάρια του Χαρούν αλ Ρασίντ.

Η εξέλιξη είναι γνωστή.

Ενώ κι ο πρόεδρος της Τουρκίας, αμφίβολης αυτοκρατορικής γενεαλογίας ο ίδιος, θυμήθηκε το Ματζικέρτ, τη Σομαλία, τον Καύκασο και τη «Γαλάζια Πατρίδα». Ολο το παπατζιλίκι της πάλαι ποτέ κραταιάς Οθωμανικής Αυτοκρατορίας υπηρετεί μια όλο και πιο πρόδηλη φιλοδοξία επανασύστασής της.

Την ίδια στιγμή οι φούρνοι της Κωνσταντινούπολης δεν έχουν ψωμί. Η αντίφαση παραπέμπει τον νεοοθωμανισμό στο χυδαίο (αλλά ακριβές) λαϊκό γνωμικό «ψωμί, τυρί δεν είχαμε, χοντρή ψωλή γυρεύαμε».

Στην αρμόδια επιστήμη το φαινόμενο ονομάζεται «παρανοϊκή παραφρένεια». Εχει χαρακτηριστικά συμπτώματα τις «ψευδαισθήσεις μεγαλείου» και τις «ψευδαισθήσεις καταδίωξης».

Με δικά μας λόγια, θα μιλούσαμε για ξεπεσμένα μεγαλεία. Διότι ο ξεπεσμός είναι βασικός μηχανισμός παραγωγής μιας μεγαλομανούς ξιπασιάς.

Στην Ευρώπη, ας πούμε, κανείς δεν επαγγέλλεται την ανασύσταση της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ακόμη λιγότερο της Γαλλίας του Βοναπάρτη, της Αυστροουγγαρίας του Μέτερνιχ ή του Ράιχ που έφτιαξε ο Βίσμαρκ.

Ενώ και στην Ελλάδα, μπορεί να μιλούν διάφοροι ανόητοι για «μαξιμαλισμούς» κι «εθνικισμούς», αλλά μόνο κάτι λοξοί παραμυθιάζονται να πάρουμε την Πόλη, τα Σούσα ή τα Εκβάτανα, πόσω μάλλον την «Κόκκινη Μηλιά» – για την οποία οφείλω να ομολογήσω πως καλά καλά ούτε ξέρω πού βρίσκεται.

Πάμε και στο άλλο άκρο.

Ο μόνος άνθρωπος εκτός στενού συστήματος Ερντογάν που πιστεύει ότι η Ελλάδα προκαλεί (!) την Τουρκία και σαμποτάρει τον διάλογο είναι… Ελληνας (Σ. Βαλντέν, «Τι επιδιώκουμε με την Τουρκία», «ΕφΣυν», 19/10).

Τι κάνει άραγε η άφρων Ελλάς; Λέει απαράδεκτα ψέματα, πολλαπλασιάζει στρατιωτικές ασκήσεις και γυμνάσια, βγάζει γλώσσα, ενώ επίσης «διαφημίσαμε τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου κατά τρόπο προσβλητικό για την Τουρκία».

Για περισσότερες διευκρινίσεις, όλα τα σχετικά περιέχονται και σε non-paper του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών που κυκλοφόρησε την Τρίτη 13 Οκτωβρίου.

Το μυαλό μου πήγε στη δεκαετία του ’80. Η τότε ΕΣΣΔ είχε εγκαταστήσει ένα νέο σύστημα πυραύλων SS-20 στην Ανατολική Ευρώπη που μπορούσε να πλήξει τη Δυτική. Το ΝΑΤΟ αποφάσισε να απαντήσει εγκαθιστώντας τους δικούς του πυραύλους Πέρσινγκ και Κρουζ.

Οι «ειρηνιστές» όμως ξεσηκώθηκαν εναντίον των δυτικών πυραύλων.

Κι ο Φρανσουά Μιτεράν είχε ειρωνευτεί την υποκρισία τους επισημαίνοντας ότι «οι ειρηνιστές είναι στη Δύση, αλλά οι πύραυλοι βρίσκονται στην Ανατολή».

Ετσι λοιπόν κι εδώ. Ο Ερντογάν υποδύεται την αυτοκρατορία. Πολεμάει από το Ναγκόρνο Καραμπάχ έως τη Σομαλία κι από τη Συρία έως τη Λιβύη. Βγάζει τα πολεμικά του στο Αιγαίο.

Αλλά ο δικός μας ζητάει από την Ελλάδα «να τερματιστεί η πρακτική της καθοδήγησης των ΜΜΕ σε εθνικιστική κατεύθυνση». Εχει κι η ανοησία τα όριά της.

Πάμε όμως και στην ουσία της υπόθεσης.

Ερώτηση κρίσεως. Πόσο λογικό είναι να ζητάει κάποιος από την Ελλάδα να κάνει προκαταβολικές παραχωρήσεις στο όνομα του διαλόγου, όταν η άλλη πλευρά δεν έχει δώσει το παραμικρό δείγμα ότι ενδιαφέρεται να κάνει διάλογο;

Απάντηση. Δεν είναι λογικό. Για την ακρίβεια, είναι εντελώς παράλογο.

Ξέρετε γιατί; Επειδή ζητάς από τη μια πλευρά να κινηθεί με λογική και ρεαλισμό, όταν η άλλη πλευρά έχει εκστρατεύσει στο Ματζικέρτ.

Κι αυτό είναι όλο το ζουμί της υπόθεσης, το οποίο δεν θα κουραστώ να επαναλαμβάνω.

Η Τουρκία ζητάει από την Ελλάδα κάτι το οποίο καμία ελληνική κυβέρνηση δεν μπορεί να δώσει. Την αποδοχή ενός κυρίαρχου περιφερειακού ρόλου.

Είναι μια λογική υποτέλειας και μια πολιτική «φινλανδοποίησης». Η οποία διατυπώθηκε απροκάλυπτα όταν η Ελλάδα προχώρησε σε συμφωνία μερικής οριοθέτησης με την Αίγυπτο και η Τουρκία εξέφρασε ενόχληση, εκνευρισμό και αποδοκιμασία. Λες και δύο ανεξάρτητες χώρες είχαν υποχρέωση να τη ρωτήσουν!

Η αλήθεια είναι ότι ζητάει αυτόν τον ρόλο όχι από καπρίτσιο αλλά επειδή έχει εγκλωβιστεί σε μια ψευδαίσθηση μεγαλείου. Η οποία κατάντησε περίπου δεύτερη φύση της, ανεξάρτητα από πραγματικά μεγέθη και δεδομένα.

Το ζητούμενο δηλαδή για την Αγκυρα δεν είναι η επήρεια του Καστελλόριζου ή τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων, ούτε καν η εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων και τα «σχέδια έρευνας και διάσωσης».

Ακόμη κι η «συνεκμετάλλευση» είναι η λάθος απάντηση σε μια ερώτηση που δεν έχει καν τεθεί.

Το ζητούμενο είναι η επιβεβαίωση μιας μεγαλομανίας, η οποία διατυπώνεται όχι απλώς φαντασιακά αλλά επιθετικά κι εναντίον όλου του υπόλοιπου κόσμου. Του οποίου μάλιστα η στάση δεν ενσωματώνεται, ούτε καν συνυπολογίζεται στην αντίληψη των πραγμάτων που διαμορφώνει το τουρκικό καθεστώς.

Υποψιάζομαι λοιπόν (αν προτιμάτε, φοβούμαι…) ότι δεν υπάρχει κανένα πεδίο ουσιαστικής σύμπτωσης όσο η τουρκική πολιτική βιώνει κι εκφράζει αυτήν τη μεγαλομανή ψευδαίσθηση.

Κι ότι το καθεστώς Ερντογάν έχει επενδύσει τόσο πολύ στην καλλιέργειά της, που αποκλείεται να κάνει πίσω χωρίς να καταρρεύσει ή έστω να τραυματιστεί ανεπανόρθωτα.

Αλλωστε το γνωρίζει με απόλυτη βεβαιότητα. Και γι’ αυτό δεν επιχειρεί ούτε καν ανεπαίσθητες προσαρμογές ή παραχωρήσεις ελάσσονος σημασίας.

Φοβάται πως αν φύγει ένας πόντος θα ξηλωθεί ολόκληρο το πουλόβερ.