Ο χρόνος που δεν κερδήθηκε

Οταν σε όλη την Ευρώπη, αλλά και τη Βόρεια Αμερική, εφαρμόστηκε την άνοιξη ένα κύμα πρωτοφανών περιοριστικών μέτρων, που έκανε τη λέξη «lockdown» τμήμα του καθημερινού χρόνου, η βασική δικαιολογία που προβλήθηκε για μέτρα που είχαν αναμφίβολο οικονομικό και κοινωνικό κόστος ήταν ότι με αυτόν τον τρόπο «κερδίζουμε χρόνο» ώστε τα συστήματα υγείας να οργανωθούν, η ιατρική έρευνα να προχωρήσει, οι κρατικές υπηρεσίες να οργανωθούν καλύτερα για την αναμέτρηση με μια υγειονομική κρίση που δεν θα ολοκληρωνόταν μέσα σε λίγους μήνες. Η τρέχουσα εικόνα από τις ευρωπαϊκές χώρες δεν πείθει ιδιαίτερα ότι ο χρόνος αυτός αξιοποιήθηκε ιδιαίτερα.

Την ώρα που το αναμενόμενο «δεύτερο κύμα» είναι σε πλήρη εξέλιξη, οι χώρες σπεύδουν ξανά στη λογική των «οριζόντιων» περιοριστικών μέτρων, αντιμέτωπες με μεγάλη πίεση στα συστήματα υγείας, αλλά και με σημαντική αύξηση των σοβαρών περιστατικών και των θανάτων.

Ολα δείχνουν ότι ούτε τα συστήματα υγείας σε όλα τα επίπεδα, από την Πρωτοβάθμια Φροντίδα μέχρι τις ΜΕΘ, ενισχύθηκαν, ούτε έγινε πιο εξειδικευμένος σχεδιασμός για στοχευμένα μέτρα που να μπορούν να προστατεύσουν αποτελεσματικά τις ευπαθείς και ευάλωτες κατηγορίες. Αν εξαιρέσει κανείς τα σοβαρά βήματα στις θεραπευτικές πρακτικές, σε επίπεδο συνολικού υποδείγματος δημόσιας υγείας προσπάθεια να αντληθούν διδάγματα δεν έγινε.

Ως αποτέλεσμα, αδυνατώντας να σκεφτούν άλλον τρόπο για τον περιορισμό του κόστους σε ζωές πέραν των «οριζόντιων» μέτρων, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ετοιμάζονται για την επανάληψη της προηγούμενης στρατηγικής, παρότι η εμπειρία των lockdown της άνοιξης έδειξε ότι, πέραν του κοινωνικού κόστους που είχαν, δεν προστάτευσαν επαρκώς ούτε τους ηλικιωμένους σε γηροκομεία, ούτε τους εκτεθειμένους «ουσιώδεις εργαζόμενους» με τα σωρευμένα υποκείμενα προβλήματα υγείας που δημιουργούν οι κοινωνικές ανισότητες και οι νεοφιλελεύθερες περικοπές στα συστήματα υγείας, την ώρα φυσικά που η μονιμοποίηση των «έκτακτων» απαγορεύσεων αφήνει σαφώς αυταρχικό ίχνος και ενέχει κινδύνους παραπέρα φτωχοποίησης.

Αυτό επιβάλλει την ανάγκη, έστω και τώρα, συζήτησης με το κριτήριο της γνώσης και όχι του πανικού.