Εντυπωσιακή ανάκαμψη του αμερικανικού ΑΕΠ αλλά με ερωτηματικά για το μέλλον

Ήταν μια είδηση που ο Ντόναλντ Τραμπ ήθελε από καιρό να την ανακοινώσει, αλλά μάλλον ήρθε πολύ κοντά στην ημέρα των εκλογών για να μπορέσει από μόνη της να αντιστρέψει τους συσχετισμούς.

Η αμερικανική οικονομία κατά το τρίτο τρίμηνο του 2020 αναπτύχθηκε με ρυθμό 7,4% σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο και κατά 33,1% σε ετήσια βάση, καλύπτοντας περίπου τα δύο τρίτα της οικονομικής υποχώρησης που καταγράφηκε κατά τα δύο πρώτα τρίμηνα που συνέπεσαν με τη μεγάλη πρώτη κορύφωση της πανδημίας, όταν καταγράφηκε συρρίκνωση κατά 5% στο πρώτο τρίμηνο και 31,4% στο δεύτερο τρίμηνο, πάντα σε ετήσια βάση.

Η συγκεκριμένη αναπτυξιακή δυναμική είναι η πιο μεγάλη που έχει καταγραφεί στις ΗΠΑ από 1947. Πρέπει να πάμε στο 1950 για να δούμε καταγράφονται ρυθμοί ανάπτυξης, σε ετήσια βάση 16,7%.

Ωστόσο, το αμερικανικό ΑΕΠ παρέμενε 2,9% πιο κάτω από το επίπεδο του αντίστοιχου τριμήνου του 2019 και 3,5% από το επίπεδο στο οποίο ήταν στο τέλος του περασμένου έτους, στοιχείο που δείχνει πόσο μεγάλη ήταν η αρχική υποχώρηση της αμερικανικής οικονομίας εξαιτίας και των περιοριστικών μέτρων για την πανδημία.

Σε αυτά τα νέα προστέθηκε η ανακοίνωση ότι ο αριθμός των εργαζομένων που υπέβαλαν αίτηση για να πάρουν επίδομα ανεργίας υποχώρησε κατά 40.000 στις 750.000, το χαμηλότερο επίπεδο από όταν ξεκίνησε η πανδημία. Το Σεπτέμβριο οι ΗΠΑ είχαν ανακτήσει περίπου τις μισές από τα 22 εκατομμύρια θέσεις εργασίας που είχαν χαθεί τον Μάρτιο και τον Απρίλιο, κατά την εκκίνηση της πανδημίας.

Τι τροφοδότησε την ανάκαμψη

Τα στοιχεία δείχνουν ότι την ανάκαμψη τροφοδότησε η μεγάλη αύξηση στην κατανάλωση σε υπηρεσίες, που ήταν άλλωστε και χώρος με μεγάλη υποχώρηση στα δύο πρώτα τρίμηνα, αλλά και την ιδιωτική κατανάλωση, τις προμήθειες των επιχειρήσεων και σε μικρότερο βαθμό την ιδιωτική επένδυση.

Ωστόσο, οι οικονομολόγοι επισημαίνουν ότι το αμερικανικό ΑΕΠ δεν θα επιστρέψει πριν το νέο έτος στα επίπεδα που ήταν πριν από την πανδημία και ότι τελικά η χρονιά θα κλείσει για τις ΗΠΑ με ύφεση στο 3,6%.

Πολλά θα εξαρτηθούν από τη διάρκεια που θα έχει η πανδημία, με το δεύτερο κύμα να χτυπάει τόσο στην Ευρώπη όσο και τη Βόρεια Αμερική, όπως και το ενδεχόμενο νέων περιοριστικών μέτρων. Ο τόνος που δίνουν οι εκπρόσωποι της αγοράς είναι για μια σταθεροποίησης της οικονομίας, όμως σε ένα επίπεδο πιο χαμηλό από αυτό της αντίστοιχης περιόδου την περσινή χρονιά. Για παράδειγμα οι πληρωμές με πιστωτικές και χρεωστικές κάρτες κυμαίνονται σε επίπεδα 5,1% χαμηλότερα από την αντίστοιχη περίοδο του 2019.

Από την άλλη τα κυβερνητικά μέτρα και τα χρήματα που δόθηκαν στις επιχειρήσεις αλλά και σε εργαζομένους και ανέργους τροφοδότησαν την καταναλωτική δαπάνη στο τρίτο τρίμηνο, που αυξήθηκε σε ετήσια βάση κατά 40,7%. Ιδιαίτερα μεγάλη ήταν η αύξηση στα διαρκή καταναλωτικά αγαθά, που αυξήθηκαν κατά 82,2% , κάτι που παραπέμπει σε αυξημένες αγορές αυτοκινήτων όπως τα αυτοκίνητα, η επίπλωση και εξοπλισμό κατ’ οίκον ψυχαγωγίας και άθλησης. Την ίδια στιγμή το μερικό άνοιγμα της κοινωνικής ζωής επέτρεψε μεγαλύτερη κατανάλωση υπηρεσιών, όπως υγείας ή ταξιδιών.

Ανοδικά κινήθηκε η επιχειρηματική επένδυση που αυξήθηκε κατά 20,3% όπως και η αγορά εξοπλισμού με την εξαίρεση του εξοπλισμού για τον κλάδο πετρελαίου και φυσικού αερίου. Υποχώρηση συνέχισε να καταγράφει και ο κλάδος της εστίας εξαιτίας των περιορισμών στην πληρότητα των καταστημάτων.

 Το δύσκολο μέλλον

Δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα συνεχιστούν οι ίδιοι εντυπωσιακοί ρυθμοί ανάπτυξης. Σε μεγάλο βαθμό η αύξηση της κατανάλωσης και της επένδυσης ήταν αποτέλεσμα των μεγάλων πακέτων κρατικής οικονομικής ενίσχυσης που είχαν προηγηθεί. Χωρίς ένα ανάλογο πακέτο για το τέταρτο τρίμηνο δεν είναι καθόλου δεδομένο ότι μπορεί να υπάρξουν ανάλογοι ρυθμοί ανάπτυξης, κάτι που εξηγεί και τη μεγάλη φόρτιση στην πολιτική αντιπαράθεση για ένα νέο μεγάλο πακέτο κρατικής στήριξης.

Την ίδια ώρα η επέκταση της πανδημίας εγείρει το ερώτημα για νέα περιοριστικά μέτρα, που θα έχουν και αρνητική επίπτωση στην κατανάλωση, ή για αλλαγές στον τρόπο ζωής που επίσης θα ενισχύουν τάσεις οικονομικής συρρίκνωσης. Επιπλέον, αρκετοί κλάδοι στις ΗΠΑ θα νιώσουν τις επιπτώσεις από τις υφεσιακές δυναμικές σε άλλες περιοχές του πλανήτη, όπως για παράδειγμα την Ευρώπη, με τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να εισέρχονται σε νέο κύκλο μεγάλων περιοριστικών μέτρων.

Με τον έναν ή τον άλλο τρόπο μια πανδημία που συνεχίζεται με τη σημερινή ένταση για αρκετό καιρό και με κύκλους περιοριστικών μέτρων μέχρι και την άνοιξη θα έχει σημαντική οικονομική επίπτωση, στους κλάδους στους οποίους εφαρμόζονται περιοριστικά μέτρα αλλά και συνολικά στην οικονομία.

Αυτή τη στιγμή χωρίς κάποιο νέο μεγάλο πρόγραμμα κρατικής ενίσχυσης σε εφαρμογή η αμερικανική οικονομία θα κινηθεί σαφώς χαμηλότερα των δυναμικών πριν την πανδημία και πέραν της φετινής τελικής ετήσιας ύφεσης θα πάρει κάποιο καιρό να επιστρέψει στα πριν την πανδημία δεδομένα.

Ένα νέο μεγάλο πακέτο τόνωσης της οικονομίας θα μπορούσε να φέρει σημαντικά αποτελέσματα, τουλάχιστον ως προς την αύξηση της κατανάλωσης, αν και τα δομικά προβλήματα της αμερικανικής οικονομίας, αυτά που προϋπήρχαν και της πανδημίας θα συνεχίζουν να είναι ενεργά.