Τα πουλιά

Δύο είναι οι βασικές θεωρίες που συγκρούονται αυτές τις ημέρες πάνω από τους τάφους των θυμάτων των τζιχαντιστών στη Γαλλία. Η μία υποστηρίζει ότι η φάτουα που εξέδωσε το 1989 ο αγιατολάχ Χομεϊνί εναντίον του Σαλμάν Ρούσντι ήταν το πρώτο επεισόδιο ενός συνεχιζόμενου θρησκευτικού πολέμου ανάμεσα στο ισλάμ και τη δημοκρατία – που στην πραγματικότητα είναι ασύμβατα μεταξύ τους. Το πρώτο πουλί της ομώνυμης ταινίας του Χίτσκοκ, όπως θα έλεγε ο ίδιος ο συγγραφέας των «Σατανικών Στίχων» πολλά χρόνια αργότερα στη Monde. Τότε νομίζαμε ότι το πουλί είχε ξεστρατίσει. Και όταν μαύρισε ο ουρανός ήταν πια αργά.

Η δεύτερη θεωρία ξεκινά από πιο νωρίς, από τις αρχές της δεκαετίας του ’60. Μετά την ήττα της Γαλλίας στον πόλεμο της Αλγερίας, πολλοί Γάλλοι άρχισαν να αντιμετωπίζουν τα δημόσια ίχνη του ισλάμ – όπως τη μαντήλα – ως απειλές για το κοσμικό τους κράτος. Οι μουσουλμάνοι σταδιακά περιθωριοποιήθηκαν και ορισμένα προάστια γύρω από το Παρίσι, τη Λυών και τη Μασσαλία έγιναν «τα χαμένα εδάφη της Δημοκρατίας», όπως θα τιτλοφορούσε το 2002 ένα βιβλίο του ο ιστορικός Ζορζ Μπενσουσάν. Αν θέλουμε κι εδώ ένα κινηματογραφικό ισοδύναμο, θα μπορούσε να είναι η ταινία του Ολιβερ Λατσέ «Θα έρθει η φωτιά», που προβάλλεται αυτές τις ημέρες στις (έρημες) κινηματογραφικές αίθουσες.

Το αποτέλεσμα είναι το ίδιο: από το 2012 μέχρι σήμερα έχουν σκοτωθεί πάνω από 260 Γάλλοι σε επιθέσεις ισλαμιστών. Σύμφωνα με τους υπέρμαχους της πρώτης θεωρίας, το πρόβλημα είναι παγκόσμιο, ακόμη και οι «μοναχικοί λύκοι» παίρνουν κατά κάποιον τρόπο «εντολές» και η μόνη λύση συμπυκνώνεται σε τρεις λέξεις: καταστολή, καταστολή, καταστολή. Οι υποστηρικτές της δεύτερης θεωρίας θεωρούν ότι αυτό δεν φτάνει, χρειάζονται και παρεμβάσεις σε εθνικό επίπεδο: καταπολέμηση του συστημικού ρατσισμού στη Γαλλία, αναθεώρηση της πολυπολιτισμικής κοινωνίας στη Βρετανία, αλλαγή του ενταξιακού μοντέλου στο Βέλγιο.

Ο Εμανουέλ Μακρόν κλίνει προς το πρώτο στρατόπεδο. Απαντώντας στην απόπειρα του Ερντογάν να εμφανιστεί ως προστάτης των απανταχού μουσουλμάνων, ο γάλλος πρόεδρος θέλει να δείξει ότι είναι ο μόνος γνήσιος υπερασπιστής του ελεύθερου κόσμου. Επειδή κατά βάθος το πιστεύει. Και επειδή έχει μπροστά του δύσκολες προεδρικές εκλογές και δεν θέλει να αφήσει τη Μαρίν Λεπέν να αλωνίζει μόνη στο πεδίο της ασφάλειας.

Η απομόνωση και αποξένωση όμως των μουσουλμάνων είναι κάτι πολύ επικίνδυνο. Αντιθέτως, το κοσμικό κράτος πρέπει να συνεργαστεί με το μετριοπαθές ισλάμ προκειμένου να απομονωθούν τα εξτρεμιστικά στοιχεία. Oι μισοί από τα 5 εκατομμύρια μουσουλμάνων που ζουν στη Γαλλία δεν είναι καν θρήσκοι. Και πολλοί από αυτούς έχουν καταγγείλει ότι είναι απροστάτευτοι απέναντι στις απειλές που δέχονται από τους ισλαμιστές επειδή πίνουν κρασί, παντρεύονται Εβραίες ή είναι ομοφυλόφιλοι. Ο ισλαμοφασισμός δεν είναι εχθρός μόνο των χριστιανών, είναι και δικός τους.