Ντενίσοβαν: Μυστηριώδες είδος προϊστορικού ανθρώπου κατέκτησε την Ασία

Η πρώτη μεγάλη ανακάλυψη ήρθε το 2010, όταν διαπιστώθηκε πως ένα αρχαίο οστό δακτύλου από το σπήλαιο Ντενίσοβα της Σιβηρίας πανήκε σε ένα άγνωστο ως τότε είδος αρχαϊκού ανθρώπου. Τώρα, δύο μελέτες που δημοσιεύονται στο Science επιβεβαιώνουν ότι οι μυστηριώδεις «Ντενίσοβαν» είχαν εξαπλωθεί ευρέως στην Ασία την εποχή που άρχισαν να καταφθάνουν οι πρώτοι Homo sapiens.

Η μία μελέτη αφορά την πρώτη ανακάλυψη γενετικού υλικού των Ντενίσοβαν έξω από τη Σιβηρία, σε ένα σπήλαιο που βρίσκεται ψηλά στο οροπέδιο του Θιβέτ, σχεδόν 3.0000 χιλιόμετρα από το διάσημο πλέον σπήλαιο Ντενίσοβα.

«Κάθε χρόνο έλεγα πως φέτος θα βρούμε [γενετικό υλικό]. Από τότε όμως έχει περάσει μια δεκαετία» σχολιάζει στο δικτυακό τόπο του Science o Σβάντε Πάαμπο, ο διάσημος ερευνητής που προσδιόρισε πρώτος τη γενετική αλληλουχία των Νεάντερταλ.

Ο Πάαμπο είναι μέλος της ερευνητικής ομάδας που αναζήτησε ανθρώπινο γενετικό υλικό στο σπήλαιο Μπαΐσια του Θιβέτ. Για τους βουδιστές μοναχούς της περιοχής, το σπήλαιο είναι ιερό και η ανασκαφή έπρεπε να πραγματοποιηθεί προσεκτικά ώστε να μην «βεβηλωθεί» ο χώρος.

Σε έναν άθλο της σύγχρονης μοριακής βιολογίας, οι ερευνητές κατάφεραν να απομονώσουν γενετικό υλικό όχι από κάποιο οστό, αλλά από τα ίδια τα ιζήματα του σπηλαίου. Επρόκειτο για μιτοχονδριακό DNA (mtDNA), το οποίο πιθανώς κατέληξε στο δάπεδο της σπηλιάς μέσω της ούρησης ή της αφόδευσης.

Τα ίχνη γενετικού υλικού βρέθηκαν μέσα σε στρώματα που χρονολογήθηκαν με ακρίβεια στα 100, στα 65 και στα 45 χιλιάδες χρόνια πριν, περίπου την εποχή που ο σύγχρονος άνθρωπος έφτανε στην περιοχή της ανατολικής Ασίας.

Κληρονομιά

Προηγούμενες μελέτες είχαν αποκαλύψει ότι οι σύγχρονοι ανθρώπινοι πληθυσμοί της Ασίας και της Ευρώπης φέρουν γονίδια των Ντενίσοβαν, ένδειξη ότι τα δύο συγγενικά είδη διασταυρώθηκαν κάποια στιγμή στην ιστορία τους.

Η ευρεία εξάπλωση των Ντενίσοβαν επιβεβαιώνεται από τη δεύτερη μελέτη στο Science, στην οποία ο Πάαμπο και η ομάδα του Ντονγκζού Ζανγκ του Πανεπιστημίου του Λανζού στην Κίνα εξετάζουν δύο οστά σύγχρονου ανθρώπου από τη Μογγολία και την περιοχή του Πεκίνου.

Πρόκειται για το αρχαιότερο DNA σύγχρονου ανθρώπου που έχει βρεθεί μέχρι σήμερα στην Ασία, με ηλικία 34.000 και 40.000 χρόνια αντίστοιχα.

Και τα δύο οστά βρέθηκαν να περιέχουν γονίδια των Ντενίσοβαν, κατάλοιπο ενός επεισοδίου επιμειξίας που εκτιμάται ότι συνέβη πριν από 50.000 χρόνια.

Το περίεργο όμως είναι ότι τα γονίδια αυτά είναι διαφορετικά από τα γονίδια Ντενίσοβαν που ανιχνεύονται στους Αβορίγινες της Αυστραλίας και τους ιθαγενείς της Νέας Γουινέας. Σύμφωνα με τους ερευνητές, οι διαφορές αυτές υποδεικνύουν ότι ο σύγχρονος άνθρωπος διασταυρώθηκε με δύο διαφορετικούς πληθυσμούς Ντενίσοβαν, έναν στην ηπειρωτική Ασία και έναν δεύτερο στη Νοτιοανατολική Ασία.

Σε συνδυασμό, οι δύο νέες μελέτες επιβεβαιώνουν ότι οι εξαφανισμένοι πλέον συγγενείς μας είχαν κατακτήσει μεγάλο μέρος της ηπείρου.

Και, στην περίπτωση του Θιβέτ, το μυστηριώδες είδος άφησε πίσω του μια σημαντική κληρονομιά: ένα γονίδιο με την ονομασία EPAS1 που βελτιώνει τη μεταφορά οξυγόνου από το αίμα και επιτρέπει έτσι τη διαβίωση σε μεγάλα υψόμετρα.

Οι Ντενίσοβαν μπορεί να εξαφανίστηκαν, ένα μέρος τους όμως συνεχίζει να ζει.

Νέα στοιχεία για τον χαμένο συγγενή δεν αποκλείεται να αποκαλυφθούν στο ίδιο σπήλαιο του Θιβέτ, με τους ερευνητές να ελπίζουν ότι θα βρουν οστά που περιέχουν ολόκληρο το γονιδίωμά του.